Eimreiðin - 01.05.1910, Page 1

Vísindalegar nýjungar og stefnubreytingar nú-
tímans.
Eftir ÞORVALD THORODDSEN.
II. UPPRUNI LÍFSINS. BREYTlPRÓUN. ENDALOK
DARWINSKENNINGAR.
Hvað lífið er í raun og veru, veit enginn. Vísindamenn vorra
tíma eru í því efni engu fróðari en spekingar fornaldarinnar. Einn
hinn mesti líffræðingur 19. aldar, Th. Huxley, kallaði lífið »von-
lausa ráðgátu«, og þá er varla við að búast, að þorri manna kom-
ist lengra. Pó nú lífið sé ráðgáta í sjálfu sér, þá hafa þó vísindi
vorra tíma stórkostlega aukið þekkinguna um öll fyrirbrigði lífsins
á háu og lágu stigi, ínnan þeirra vébanda, sem mannlegri skynj-
an og skynsemi eru sett. Pað getur varla nokkur gert sér í
hugarlund, sem ekki kannar það sjálfur, hve lífið er margbrotið,
unaðslegt og undarlegt á jörð vorri. Fyrir hvern þann, sem líta
vill kringum sig, er jörðin hið dýrðlegasta töfraland. Þaö eru
einkum tvö grundvallaratriði, tvær gátur, sem mannsandinn lengi
hefir verið að reyna að ráða, og eru báðar jafnörðugar viðfangs,
enda langt frá því, að menn séu enn komnir að nokkurri vissri
niðurstöðu. 1. Hver er uppruni lífsins á jörðu vorri. 2. Á hvern
hátt er hin mikla margbreytni dýra og jurta fram komin, og
hvernig stendur á því aðdáanlega samræmi sem er á milli lifnaðar-
hátta, lífsskilyrða og líkamsbyggingar. Náttúrufræðingar hafa svo
hundruðum skiftir fengist við rannsóknir, sem að þessu lúta; en
hér munum vér fara fljótt yfir sögu, sökum þess, að allmikið hefir
verið ritað um þau efni á íslenzku; vér munum aðeins drepa á
skoðanabreyting seinni tíma og athuga, hvernig þessi spursmál
horfa við frá sjónarmiði hinna nýjustu rannsókna. Pó verðum vér
til skýringar lítils háttar að minnast á hinar eldri skoðanir.
6