Eimreiðin - 01.05.1910, Blaðsíða 80

156
getið sé um í sögum vorum á Vínlandi, haíi verið annaðhvort rauðber (Ribes) eða
þó öllu heldur önnur svipuð tegund (Vaccinium Vitis-Idaea, sem vex á íslandi), en
alls ekki vínþrúgur. Sömuleiðis hafi hið sjálfsáða »hveiti« ekki verið annað en
melur (Elyrnus arenarius) og »mösurr« ekki hlyntegund (Acerplatanoides, »Maple«),-
heldur aðeins hvítbjörk (Betula alba). Og þessi gróður bendi á, að Vínland hafi
verið á Labradorströndinni norðanvert við St. Lawrence-flóann.
Pótt höf. hafi í ritgerð sinni sýnt mikinn lærdóm, virðist oss niðurstaða hans
harla ólíkleg og fjarri öllum sanni. Þó hann geti sannað, að rauðber hafi stundum
verið kölluð »vínber«, þá er það alls ekki nóg. f*ví vínber er líka í norrænum þýð-
ingum (t. d. í Stjórn 200) brúkað einmitt um vínþrúgur. Auk þess stendur bæði
í í^orfinns sögu Karlsefnis (k. 8 og 15) og Eiríks sögu rauða (k. 8) alls ekki vín-
ber, heldur vínviðr, og í Grænlendingaþætti í Flateyjarbók stendur, að þeir hafi
fundið »vínvið ok vínber«. í^ar við bætist, að það var Þjóðverjinn Tyrker, sem
fann vínviðinn og vínberin og þekti þau og sagði hinum frá, hvers kyns um var að
vera, svo ekki þurfti til þekking Leifs eða annarra norrænna manna á þeim.
Að Norðurlandabúar hafi nokkurntíma kallað »mel« hveiti eða blandað þessu
tvennu saman, kemur ekki til nokkurra mála. Hveitirækt hafði verið altíð á Norð-
urlöndum í margar aldir áður en Vínland fanst, og þangað, sem það ekki óx, var
það flutt, jafnvel heilir skipsfarmar, sem sögurnar víða votta. Menn þektu því hveiti
of vel til þess, að þeir gætu blandað því saman við »mel«.
Fremur ólíklegt virðist og, að mösurr hafi verið hvítbjörk, jafnmikið dýrindistré
og mösurr er talinn í sögunum.
Um legu Vínlands skal hér hins vegar ekkert sagt. í*að er enn óráðin gáta
hvar á strönd Ameríku það hefir verið. V. G.
J.DAHL: F0ROYSK MÁLLÆRA TIL SKÚLABRÚKS. Khöfn t9o8.
Það er »Hitt Föroyska Bókmentafelagið«, sem hefir gefið út
þessa kenslubók í færeyskri málfræði, og nær hún eigi aðeins yfir
lýsingu málmyndanna (hljóðfræði og beygingafræði), heldur er þar og
stutt ágrip af orðmyndunar- og orðskipunarfræði. Er bókin því all-
yfirgripsmikil og jafnvel helzt til stór sem skólabók. En öðrum, sem
kynnast vilja færeysku og bera hana saman við önnur skyld mál, mun
hún kærkomin. Sérstaklega má vænta, að mörgum íslendingi mundi
þykja gaman að kynna sér hana. Meðal annars eru þar margir
nýgervingar, sem virðast hafa tekist vel, og sumir þeirra jafnvel skýr-
ari og náttúrlegi en þau málfræðisnöfn, sem notuð eru í íslenzku.
Þannig heita föllin fjögur (nefnif, þolf., þáguf. og eignarf.): hvör-
fa 11, hvönnfall, hvörjumfall og hvörsfall. Atviksorð eru kölluð
hjáorð og »concreta« og »abstracta« verannövn og hugsan-
növn, sem orð vantar yfir ( íslenzku. Annars eru hin íslenzku mál-
fræðisorð víða upptekin, færð í færeyskan búning.
Til þéss að dæma um slíka bók sem þessa brestur oss eðlilega
næga þekkingu á tungu Færeyinga. En að því er vér fáum séð,
virðist hún vel af hendi leyst, enda hafa fleiri góðir færeyskufræðingar
yfirfarið handrit höf, áður en það hljóp af stokkunum. Þó er það
skrítið, að sjá á bls. 41 aðeins orðmyndina mestur tilfærða sem
»hástig« (yfirstig) af mikil, þar sem myndin miklastur virðist líka
góð og gild. Því annars mundi höf varla sjálfur brúka hana, eins og
hann þó gerir á bls. 93 (»allartýdningarmiklasta). V. G.