Eimreiðin


Eimreiðin - 01.05.1910, Blaðsíða 38

Eimreiðin - 01.05.1910, Blaðsíða 38
Lúther. »Guðs almætti getur ekki smíðað fiðlu eins og Antóníus,£ nema fyrir hendur Antóm'usar«, sagði hin spaka skáldkona Elíot. Á fyrri öldum mannkynssögunnar trúðu menn — og fjöldinn trúír á það enn —, að til væri allskonar máttarverur fyrir utan oss, óháðar oss og fullar af gerræði, er fylgdu og færu sínu fram í náttúrunni og tæki fram fyrir hendur mannanna. Og allur þorri þjóðanna hefir jafnan lagt trúnað á og leitað eftir yfirnáttúrlegri hjálp og aðstoð við ráðning hinna mörgu vandaspurninga lífsins; þetta sýna trúarbrögð allra þjóða heimsins. Menn hafa vænst þess, að himnarnir opnuðust fyrir bænir þeirra og hjálp yrði send frá þeim guðdómi, er þeir trúðu, að ætti há- sæti í æðra heimi, og honum þökkuðu þeir alla góða hluti, er féllu þeim í skaut, svo og alla þeirra þekking á guðlegum fróðleik. Og hin æðsta speki kristinnar kirkju hefir verið kenningin um guðlega forsjón, sem liti eftir hegðun mannanna og stýrði öllu gegnum einhverja far- vegu yfirnáttúrlegra áhrifa fyrir utan og ofan mannlífið, og að guð sé manninum alveg fráskilinn og yrði því að birta honum sinn vilja með útvortis opinberun; og til þess eitthvað yrði að framkvæmd, yrði þess konar æðri afskifti sí og æ að fara fram og koma hér að ofan til hverrar sálar sér í lagi; að trúin, með allri sinni huggun og nytsemi sé einskonar líf ofan að og gróðursett í eðli mannsins, en ekki eðlis- ávöxtur gáfna hans, athafna og reynslu. En sé nú guð íbúandi í manninum, sé eðli guðs og eðli mannsins hið sama, sé aðeins til ein sál, og vér partar af henni, einn andi, og vér börn þess anda, þá er trúin með öllum sínum greinum, stofnunum og sögu eðlilegur ávöxtur mannsandans. Sá guð, sem leiðir og gætir mannssálarinnar, er þá mannsandinn og starfar gegnum hann; forsjónin, sem annast mann- .kynið og starfar sérstaklega því til góðs, er þá mannkynið og fram- kvæmir ált með mannlegum hæfileikum. Með þessu er ekki sagt, að enginn guð sé til fyrir utan manninn, og engin forsjón til eða máttur yfir og fyrir utan manninn. Guð er í náttúrunni, ekki síður en í mann- inum, hann er íbúandi í gervöllum alheiminum. Hvar sem tilvera er, þar drotna eðlislög. Hvar sem birtist máttur eða megin, þar birtist guð og forsjón með fyrirætlan. Innan í og á bak við alla hluti býr skapandi máttur og markmið. Það býr guðdómur og forsjón í öllum efnum alheimsins, eins og í athöfnum og efnum mannanna. En það, .sem vér fullyrðum hér, er það, að samband mannsins við þetta máttar- vald er innvortis, og að það verður honum að forsjón með því að verka á eðlilegan hátt gegnum hans eðlilegu hæfileika. Maðurinn lánar hjá hinni eilífu uppsprettulind til hjálpar lífi sínu, en hann gerir það með eigin mætti og eigin áréynslu á náttúrlegan hátt. Hvar er það máttarvald, sem verkar í mannlegum efnum án mann- legra aðgerða? Hvar eru þau náttúrulög, sem stjórna kjörum manna, en innibinda ekki menn í þeirra afskiftum? Hvaða hugmynd getum vér gert oss um þann guð, sem kennir, stofnar og fullkomnar mann- félag, en skiftir sér ekki af né notar hæfileika mannanna í því starfi? Vissulega og sjálfsagt er maðurinn þáttur í kerfisvef náttúrunnar, hinn mest árfðandi og hinn ómissanlegasti þáttur. Hans vits- og siðferðis- 1 o: Antoníó Stradívaríus. Hann var frægur fiðlumeistari á Ítalíu.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Eimreiðin

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.