Eimreiðin


Eimreiðin - 01.05.1910, Síða 11

Eimreiðin - 01.05.1910, Síða 11
87 skýringar á framþróun hinnar lifandi náttúru, sennileg tilgáta, sem margt mælti með. Darwín var svo samvizkusamur, að hann sjálfur taldi upp tangur og tetur af öllu því, sem hann vissi, að reið í bága við kenningar hans. Darwín hafði með íádæma iðni safnað athugunum og reynslugreinum um alla skapaða hluti, svo bækur hans munu jafnan verða fjársjóðir fyrir vísindin; hann leiddi í ljós nýjan skilning á fjöldamörgum fyrirbrigðum náttúrunnar og benti mönnum inn á nýjar brautir. Á árunum 1860—70 varð Darwínskenningin að berjast við mikla mótspyrnu, 1870—80 var meginþorri náttúrufræðinga farinn að hallast að skoðunum Darwíns. 1880—90 hafði Darwínskenn- ingin unnið sigur; fáir eða engir efuðust um þýðingu hennar fyrir skilning á framþróun lífsins og margir skoðuðu hana óyggjandi og alveg sannaða. Éigi allfáir vísindamenn voru þá svo ákafir, að þeir töldu það glæpi næst að efast um hina minstu ögn af kenn- ingu þessari. Pá var það skoðun sumra manna, að lífsgátan væri nú að fullu ráðin. »Eins og Newton fann hreyfingarlögmál himin- hnattanna, eins fann Darwín hin »mekanisku« lögmál lífsþróunar- innar«. Pessi staðhæfing sést í allmörgum ritum þeirra tíma. Menn voru sannfærðir um tilgangsleysi sköpunarinnar, alt hafði skapast svo sem af tilviljun, af samdrátt efna, eins og í steina- ríkinu, nema hvað jafnvægi frumagnanna í hinum lifandi verum var óstöðugra. Áhuginn var þá svo mikill, að mönnum gleymd- ist að prófa sannreyndir þær, sem þeir bygðu á. Kenningarnar urðu að kreddutrú, og tilfinningarnar réðu þá stundum mestu, al- veg eins og í pólitík eða trúarbragðadeilum. Hinn ágæti dýra- fræðingur Ernst Hcickel (f. 1834) var á Pýzkalandi merkisberi Darwínskenningarinnar, og hefir hann fram á gamals aldur með hinum mesta ákafa og ofstæki barist fyrir henni og efniskenning- um þeim, sem hann sjálfur hefir skapað og dregið út af hugleiðing- um sínum um Darwínskenninguna. Eftir Háckel liggja ágætar rannsóknir um marga hina lægri dýraflokka, og hann er mjög lipur og mælskur rithöfundur, en hann er tilfinningamaður mikill, og á því ilt með að skilja ástæður annarra, og heimspekileg rök- semdaleiðsla lætur honum eigi.1 1 Bók E. Hackel’s »Die WeltrathseU (heimsgáturnar) hefir fengið mikla út- breiðslu, enda er hún mjög alþvðlega skráð; í henni er margt fróðlegt, en innan um og saman við mikill hégómi, viliur, staðhæfingar og stóryrði. Vísindamenn á fiýzka- landi, bæði náttúrufræðingar og heimspekingar, hafa tætt rit þetta sundur ögn fyrir

x

Eimreiðin

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.