Eimreiðin - 01.09.1910, Page 74

230
Nei, ekki »hratiö«, heldur »kjarnann« hefir hann hrifsao, og því er öll
von, að honum geðjist ekki vel að þeirri skólamentun, sem aðallega
er fólgin í því, að troða sem mestum þekkingarforða í börnin, en van-
rækja og jafnvel veikja skynsemisþroskann, eins og hann drepur á í
kvæði sínu »Barnaskólmn« (I, 48).
Hér er andrúmsloft óholt;
hér er uppfræðslan þó stolt;
hér er máttur og megin
úr menningu dregin.
Hér í hugunum inni
er heilbrigðis synjun:
Og honum finst líka talsvert bi
geri menn altof hikandi og hálfa,
voða vatnssýki í minni,
en visnun í skynjun.
Munu ei glappaskot gera,
— spyr mín stuttorða stakan —-
þeir, sem barnsvitið bera
út á kenninga-klakann ?
á því, að hin hærri skólamentun
■. kvæðið »Hámentun« (I, 49):
Sérhverja hreyfing og hugar-grip
þú handleikur varkárt, með spekings-svip,
unz vandkvæði finnur þú öllu á —
í orðabók þinni er ei nei eða já,
þú lærdómur bókfræðslu-bleikur,
þú blóðlausi heiðarlegleikur.
En hikandi menn verði jafnan liðléttingar (I, 247):
Sá er að flestu lítið lið mér er yndi að ýta við
sem lifir til að hika; — öllu og sjá það kvika.
Reyndar mun nú hik og hálfleikur fremur eiga rót sína að rekja til
skaplyndis manna en til skólamentunar; en hinu skal þó ekki neita,
að uppeldið geti miklu um valdið í þeim efnum sem öðrum. En St.
G. St. má djarft úr flokki tala; hann hikar ekki, heldur segir skoðun
sína afdráttarlaust, hver sem í hlut á. En það kemur ekki eingöngu
af því, að hann er sjálfmentaður og ósligaður af öllum skólakreddum,
held’ir líka af því, að hann er bóndi og öllum óháður (I, 242):
Ekki þarf í það að sjá!
— þér ég aftur gegni —
ég er bóndi, alt mitt á
undir sól og regni.
Þó að einhver þykkist mér,
það er smátt í tapi —
veðuráttin aldrei fer
eftir manna skapi.
Mér var heldur aldrei um,
að eiga nokkru sinni
málsverð undir embættum,
eða lýðhyllinni.
Bónda-manni er bótin sú
við brestum skrauts og náða:
Fleðuskapinn heima-hjú
hann þarf sízt að ráða.
En hér skal ekki frekar farið út í skoðanir St. G. St. á uppeldismálum,
trúmálum, pólitík og fleiru þess háttar, þó freistandi sé að tilfæra ýms