Bókasafnið - 01.06.1996, Blaðsíða 52

horf og bíður flokkunar og skráningar. í Iok þessa árs mun
síðan heilt bókasafn á sviði fiskeldis flytja frá Zimbabwe
hingað á Fiskimálaskrifstofuna. Bókasafnið er vel tölvuvætt
því Þróunarsamvinnustofnun lagði til nýja Pentium tölvu
og laserprentara. Hugbúnaðurinn sem notaður er til gagna-
skráningar er CDS/ISIS, forrit sem Unesco gefur söfnum í
þróunarlöndunum. Hugbúnaðurinn er gamaldags og langt
í frá að vera notendablíður og eru viðbrigðin því mikil eft-
ir að hafa notað Emblu og Pro-Cite heima á fslandi.
Samstarf við önnur bókasöfn í Malawi d sviði
fiskimdla
Auk þess að koma á upp-
lýsingakerfi innan SADC
ríkjanna er einnig verið að
koma á formlegri samvinnu
við önnur bókasöfn í
Malawi sem starfa á sviði
fiskimála. Um er að ræða
þrjú bókasöfn fyrir utan
bókasafn Fiskimálaskrifstofu
SADC; bókasafn Bunda
landbúnaðarháskólans, sem
staðsett er rétt fyrir utan
Lilongwe, en við skólann,
sem er hluti af Háskóla
Malawi, er kennt fiskeldi;
ICLARM Africa Library and
Information Centre sem
staðsett er í Domasi í suður-
hluta Malawi og sérhæfir sig á sviði fiskeldis. ICLARM
stendur fyrir International Centre for Living Aquatic Reso-
urce Management og eru höfuðstöðvarnar í Manilla á Fil-
ippseyjum. Loks er að nefna bókasafn útibús Veiðmála-
stofnunar Malawi í Monkey Bay við Malawivatn.
Söfn þessi eru afskaplega misjafnlega búin. Safnið við
Bunda landbúnaðarháskólann er best sett. Þar starfa tveir
bókasafnsfræðingar og er annar þeirra skoskur en hinn inn-
fæddur. Safnið er vel búið tölvum og geisladiskum og safn-
kostur nokkuð góður miðað við skóla í þróunarlandi enda
hafa bókasafnsfræðingarnir verið duglegir við að afla fjár frá
erlendum styrktaraðilum. Þróunarsamvinnustofnun hefur
á undanförnum árum styrkt safnið til kaupa á ritum á sviði
fiskeldis.
Bókasafn ICLARM í Domasi var fýrr á árum mjög gott
bókasafn á sínu sviði á meðan Þjóðverjar veittu fé í rekstur-
inn en eftir að þeir drógu sig til baka og ríkisstjórn Malawi
tók við hefur heldur hallað undan fæti. Ekkert fé fæst til
reksturs safnsins og því verður það að treysta eingöngu á
skýrslur, tímarit og fréttabréf sem fást ókeypis. Safnkostur-
inn var skráður inn í tölvu en fyrir unr þremur árum hrun-
di harði diskurinn í tölvunni og hefur ekki verið gert við
hann síðan! Bókavörður í hálfu starfi vinnur við safnið. Er
hann líffræðingur sem stundar jafnframt fiskeldisrannsókn-
ir. Bókasafn útibús Veiðimálastofnunar í Monkey Bay er
önnur sorgarsaga. Safnið er mjög ríkt af sérprentum og
gömlum og mikilvægum skýrslum um fiskitegundir og
veiðar í Malawivatni en efnið er gjörsamlega óaðgengilegt.
Gögnum er hrúgað inn á bókasafnið og engin skrá er til yfir
safnkostinn. Hluti safnkostsins liggur undir skemmdum
vegna myglu (við Malawivatn er mjög heitt og loftraki
mikill) og leku þaki. Ríkisstjórn Malawi hefur ekki veitt fé
til safnsins mörg undanfarin ár og því enginn bókavörður
verið til staðar í langan tíma. Safnið því í mikilli niðurníslu
en til stendur að gera bragarbót á þessu og jafnvel með
stuðningi frá Þróunarsamvinnustofnun íslands.
Af almennings- og skólasöfnum í Malawi
Landsbókasafn Malawi var stofnað 1968 og þjónar sem
almenningsbókasafn eins og algengt er í mörgum þróunar-
löndum. Aðalsafnið er í Lilongwe en útibú í stærstu bæjum
í norður og suðurhluta landsins. Landsbókasafnið sér um
að þjóna grunn- og framhaldsskólum í þéttbýli og hefur
auk þess útlánastöðvar í skólum í dreifbýlinu, þ.e. þeim
skólum sem hafa yfir að ráða húsi með veggjum og þald en
víða í þorpum er skólinn bara fjórir stólpar og stráþak til að
skýla fyrir brennandi sólinni.
Rekstur Landsbókasafnsins
er kostaður af ríkinu en
stærstu sveitarfélögin leggja
einnig fram fé til safnsins.
Ekkert fé er veitt til rita-
kaupa og verður safnið því
að treysta á gjafir frá erlend-
um styrktaraðilum. Um
100.000 bækur bætast við
safnið árlega og koma þær að
mestu leyti frá tveimur aðil-
um, Book Aid International
í London og Canadian Org-
anisation for Development
through Education.
Allir íbúar landsins eiga
rétt á þjónustu Landsbóka-
safnsins og er upplýsingaþjónusta og útlán á bólcum ókeyp-
is. Rúmlega milljón bækur eru lánaðar út árlega. Aðeins ör-
lítið bort af íbúum landsins notar Landsbókasafnið. Sam-
kvæmt upplýsingum frá Rodrick Mabomba landsbóka-
verði er reiknað með að 4% þeirra sem eru læsir noti
Landsbókasafnið. Aðalástæðan er sú að hér er lestur ekki
viðtekin venja líkt og hjá Islendingum og meira lagt upp úr
munnlegri geymd en að varðveita menninguna í ritmáli.
Landsbókasafnið hefur á undanförnum mánuðum gefið út
bækur fyrir börn og fullorða á chichewa málinu til að hvet-
ja til lestrar.
Lífsmdtanum umturnað
Eins og sjá má á lýsingunni hér að framan er starfið fjöl-
breytt og jafnframt krefjandi og spennandi. Vinnutíminn
er langur eða frá 7.30 til 17.00 með klukkutíma matarhléi.
Undir lok vinnudags er þreyta farin að segja til sín því þó
skrifstofur og bókasafn hafi loftkælingu þá hefur loftslagið
ótrúlega mikil áhrif á úthald. Starfmu fylgja mikil ferðalög
til aðildaríkja SADC og er mjög gaman að fá tækifæri til að
sjá svona mikið af Afríku og kynnast fólki frá mörgum mis-
munandi löndum, siðum þeirra og viðhorfum.
Það er ekki bara starfið sem er öðruvísi heldur allur
lífsmátinn líka. Það voru mikil viðbrigði að flytja úr 50 fer-
metra blokkaríbúð í Reykjavík í 250 fermetra einbýlishús í
Lilongwe og hafa allt í einu þjónustufólk til að snúast í
kringum sig. Ég hef fjóra karlmenn í þjónstu minni; ráðs-
mann sem sér um að elda mat, þrífa húsið og þvo þvotta,
garðyrkjumann sem sér um stóran garð og tvo næturverði
sem gæta hússins. Það tók óneitanlega svolítinn tíma að
venjast því að hafa þjónustufólk og þurfa að gefa því skip-
anir, og hvað þá að vera kölluð „madam“ en „karlarnir“
mínir eru afskaplega þægilegir í umgengni og ánægðir að
hafa vinnu og geta framfleytt fjölskyldum sínum. Vinnuafl
Dœmigerður skóli i malawísku þorpi. Börnin taka með sér múr-
steina í skólann til að sitja á.
52 Bókasajhið 20. árg. 1996