Bókasafnið - 01.06.1996, Blaðsíða 79

Kostir beinlínuaðgangs að rafrtenum texta- og töluupplýsingum
36 bókasöfn (97% svörun) % af 36 í KUL 22 (100%) % af 22 Aðrar stofnanir 14 (47%) % af 14
Bókasafnið borgar aðeins fyrir það efni sem notað er: 25 69% 16 73% 9 64%
Það leysir að hluta til rýmisþörf: 25 69% 15 68% 10 71%
Bókasafnið sparar peninga sem nota má til annarrar þjónustu: 12 33% 5 23% 7 50%
Afmarkaður kostnaður sem auðvelt er að láta notendur greiða: 12 33% 7 32% 5 36%
Bókasafnið getur boðið upp á aðgang að meira úrvali efnis: 15 42% 14 64% 1 7%
Aðrir kostir: 5 14% 3 14% 2 14%
Aðrir kostir sem nefndir voru: notendur fá upplýsingar í stað bóka; upplýsingar fást með skjótum liætti alls staðar að úr heiminum (2 svör); hægt er
að gera mun á þeim tímaritum sem þurfa að vera í bókasafninu í prentaðri útgáfu á pappír og hinna sem aðeins er þörf á sjaldan; bjóða má notendum
upp á aðgang að gífurlegu úrvali; koma mi upp rafrænum gagnasöfnum á staðnum
Athugasemdir (5, 4 frá bókasöfnum utan Kaþólska hiskólans):
• pappír sem miðill fyrir dreifmgu upplýsinga og þekkingar hefur mikla aðlögunarhæfdeika
• þetta getur aðeins gerst ef notendur vilja borga fyrir það
• það fer eftir notendum og fjárhag bókasafnanna
• það fer eftir því hvert verð áskriftar í pappírsformi er í samanburði við verð á aðgangi að og sendingu gagna á rafrænu formi
• ég tel ekki að þetta muni Ieiða til nokkurs sparnaðar fyrir bókasöfnin
að temja sér nýja hætti við rannsóknir en aðeins 23% svar-
enda innan Kaþólska háskólans töldu það galla. Fleiri telja
það galla (46%) en kost (33%) að kostnaður við rafrænar
upplýsingar er skýrt afmarkaður og auðvelt er því að láta
notendur greiða hann. Smámunur er á svörum frá bóka-
söfnum innan Kaþólska háskólans og utan hans varðandi
þetta atriði. Stærri hluti bókasafna utan Kaþólska háskól-
ans taldi þetta bæði kost og galla.
Helstu gallar pess að panta gögn úr rafrœnum
gagnasöfhum samkvœmt beiðni
Athygli vekur að helstu gallar þess að panta gögn úr raf-
rænum gagnasöfnum fremur en að kaupa þau til bóka-
safnsins útgefm á pappír eru taldir vera takmarkanir á að-
gangi að upplýsingum, nú og í framtíðinni. Gallarnir sem
flestir svarenda merktu við eru: „Safngestir hafa ekki neitt
safhefhi tilþess að hlaða í“ (tæp 70%), „efni sem vísað er til
getur veriðorðiðóaðgengilegt eftir tiltekinn tíma“(tæp 70%),
„óvissa um kostnaðþessararþjónustu í framtíðinni “ (60%).
Það vekur jafnframt athygli að ekki skuli litið á það sem
meiri háttar galla að fé er eytt án þess að safnkostur vaxi, í
ljósi þess að meðal helstu galla er: „að safngestir munu ekki
hafa safnkost til þess að blaða í“ og „að efhi sem vísað er til
getur verið orðið óaðgengilegt eftir tiltekinn tíma . Athyglis-
verður munur er á svörum frá bókasöfnum innan Kaþolska
háskólans og utan hans. í meirihluta bokasafna (86%) inn-
an Kaþólska háskólans er merkt við það sem galla að safn-
gestir munu ekki hafa neitt til þess að blaða í, utan hans er
aðeins merkt við þennan galla í 39% bókasafna. Á hinn
bóginn merkja aðeins 23% bókasafna innan Kaþólska há-
skólans við það sem galla að fólk verður, að hluta til, að
vinna að rannsóknum á annan hátt í framtiðinni, en það
telja 46% svarenda utan Kaþólska háskólans galla.
I heild má segja að svarendur telja nýju tæknina bæði
hafa kosti og galla.
IV Uppbygging safhkosts í framtíðinni
Hvernig er líklegt að uppbygging safnkosts þróist í
framtíðinni þegar tækniþróun nútímans er höfð í huga?
Um þetta var spurt með opinni spurningu. Svörin voru
mjög mismunandi, Sumir töldu að engar breytingar yrðu,
en aðrir að þær gætu orðið miklar. Eitt svar var á þessa leið:
„engar breytingar eru sjáanlegar í náinni framtíð, þar sem
engin samvinna hejur verið íþessum efnum fram tilþessa“og
annað: „ég sé ekki að miklar breytingar geti átt sér stað í litl-
um bókasöfhum, í náinni framtíð, vegna þess hve þessi þjón-
usta (sem nýtir nýja tœkni til upplýsingamiðlunar) er dýr“.
Dæmi af svörum þeirra sem bjuggust við breytingum:
„ Uppbygging sajhkosts hefiur nú þegar breyst mikið, mí er hœgt
að sjá (í beinlínuaðgangi) hvað er til á öðrum bókasöfnum, og
hvaðþau hafa pantað, ...“, og: „með aðgangi að rafrœnum
upplýsingum er hœgt að velja til safnsins af mun meiri ná-
kvœmni“.
Margir svarenda töldu að aðgangur að safnefni yrði
ennþá mikilvægari, en nú, sérstaklega aðgangur að raf-
rænum upplýsingum, sumir nefndu einnig mikilvægi að-
gangs að safnkosti annarra bókasafna með millisafnalánum.
Átt er við aðgang að safnefni fremur en eign þess. Afleið-
ingu af því taldi einn svarenda verða þá að bókasöfn yrðu
minni (þ.e. að á hverju bókasafni yrðu færri einingar í boði)
og annar taldi ennfremur að það yrði til þess að safnkostur
hvers bókasafns yrði jafnframt sérhæfðari. Væntanlega
vegna þess að minna af jaðarefni yrði keypt til bókasafna
heldur aðeins boðið upp á aðgang að því annars staðar,
með millisafnalánum og með aðgangi að rafrænum gagna-
Bókasafhið 20. árg. 1996 79