Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.1985, Blaðsíða 23

DV. LAUGARDAGUR 9. NOVEMBER1985.
23
annað skipti í röð og nú með gífur-
legum yfirburðum. Hann hlaut81/2
v. af 9 mögulegum en Tsjernín, sem
við þekkjum úr áskorendakeppninni
í Montpellier, varð annar með 61/2
v. og Jusupov ásamt fleirum varð
þriðji með 6 v.
Þrettán ára
til útlanda
Fyrir sigurinn á unglingameistara-
mótinu 1976 var Kasparov sendur til
Frakklands til að tefla í heimsmeist-
aramóti sveina. Þá var hann aðeins
þrettán ára gamall og svo ungur •
hefur enginn Sovétmaður áður tekið
þátt í keppni á Vesturlöndum. Mótið
fór fram í Wattignes og frammistaða
Kasparovs, 3.-6. sæti, þótti ekkert til
að skammast sín fyrir. ísraelsmaður-
inn Grinberg sigraði á þessu móti,
Chandler, sem nú er orðinn stór-
meistari, varð annar og, ásamt Kasp-
arov, komu síðan Margeir Pétursson,
Attila Groszpeter (Ungverjalandi) og
Ian Rogers, nýorðinn fyrsti stór-
meistari Ástrala, sem hlaut 3. sæti á
stigum.
Næsta ár tefldi Kasparov aftur á
heimsmeistaramóti sveina í Frakk-
landi, sem að þessu sinni var haldið
í Cagnes sur mer. Hann varð í öðru
sæti á úrtökumóti í Leningrad og
sigurvegarinn, Arthur Jusupov,
tefldi á heimsmeistaramótinu 20 ára
og yngri í Innsbruck sama ár.
I Cagnes sur mer lenti Kasparov í
3. sæti með 8 v. af 11, Bandaríkja-
maðurinn Whitehead varð annar
með 81/2 v. en höfundur þessara lína
átti því láni að fagna að sigra, með
9 v. Kasparov var 14 ára gamall,
tveimur árum yngri en flestir mót-
herjanna, og í ljósi þess taldi Bot-
vinnik frammistöðu hans góða. Bot-
vinnik var sérlega ánægður með það
að Kasparov skyldi takast að vinna
skák sína við sigurvegarann ...
„Vonlaus
varnarskákmaður“
Og hvernig kom Kasparöv mér svo
fyrir sjónir? Hann var dökkur yfirlit-
um og hefði getað verið eldri, kvikur
í hreyfingum og það var eins og hann
væri að springa af orku. Þetta kom
fram í taflmennskunni - hann tefldi
hratt og ákveðið - og á matmálstím-
um gleypti hann í sig matinn. Annars
féll hann vel í hópinn. Milli umferða
tefldi hann hraðskák, betur en nokk-
ur annar, og eftirlætið var fótbolta-
spil í einu horninu á matsalnum.
E.t.v. háði það honum á mótinu
hversu hratt hann tefldi því að hann
gerði sig nokkrum sinnum sekan um
fljótfærnisleg mistök. Og í lokin var
hann bersýnilega taugaóstyrkur.
Enn virðist hann eiga eftir að setja
undir þann leka, sbr. síðustu ein-
vígisskákir við Karpov. Samkvæmt
fréttaskeytum var Kasparov óþekkj-
anlegur i 22. skákinni; iðaði í sætinu,
gretti sig og var í sífellu að fitla við
bindishnútinn. í framhjáhlaupi má
geta þess að glöggir menn þóttust
einmitt merkja það einkenni á tafl-
mennsku Botvinniks að er hann lenti
í erfiðleikum í skákinni lagaði hann
bindishnútinn!
Ég undirbjó mig náttúrlega af
kostgæfni fyrir mótið, m.a. með því
að athuga taflmennsku nokkurra
hættulegustu mótherjanna. Skákir
Kasparovs frá Wattingnes ’76 lánaði
Margeir mér og ég ritaði athuga-
semdir um taflmennsku hans hjá mér
í stílabók. Þar er nokkra fróðleiks-
mola að finna. Ég kemst að því að
Kasparov sé vel heima í byrjunar-
fræðum en vilji þó heldur tefla sjald-
gæfar byrjanir en fara alfaraleiðir. í
miðtaflinu tefldi hann „strategískt“
mjög vel og „Rússarnir hafa kennt
honum sitt af hverju hvað viðkemur
endatöflunum". Á mótinu tapaði
Kasparov tveim skákum eftir að hafa
fengið á sig hættulega sókn. And-
stæðingarnir, Van der Wiel og
Chandler, eru nú báðir orðnir stór-
meistarar. Mér fannst Kasparov
bregðast of seint við sóknaráformum
mótherjanna í báðum skákunum og
dómurinn er harður: „Kasparov er
vonlaus varnarskákmaður!" Þessi
athugasemd leiðir ósjálfrátt hugann
að tveimur einvígisskákum í
Moskvu, 4. og 22. skákinni, þar sem
Kasparov fékk ívið lakari stöðu og
tefldi vörnina ekki nógu vel.
Stórmeistaratitill
Á næstu árum tekur Kasparov
Kasparov í faðmi fjölskyldunnar.
miklum framförum eins og títt er um
skákmenn á þessum aldri. Hann varð
efstur á sterku móti í Minsk 1978
(Kupreichik varð annar) og þar vann
hann sinn fyrsta sigur gegn stór-
meistara í kappskák - fórnarlambið
var Lutikov. „Skákmeistararnir
okkar eru farnir að tapa fyrir barni,“
varð einum áhorfandanum að orði
af þessu tilefni. „Hafðu engar
áhyggjur. Þú átt eftir að heyra meira
frá þessu barni,“ var annar fljótur
að bæta við.
Sama ár, 15 ára gamall, vann hann
sér þátttökurétt á sovéska meistara-
mótinu og náði 9. sæti af 18 keppend-
um. „Hann er ótrúlega hæfileikarík-
ur piltur," sagði Mikhail Tal sem
varð efstur á mótinu ásamt Tsesh-
kovsky. I næstu sætum komu Pol-
ugajevsky, Georgadze, Romanishin,
Geller, Beljavsky og Sveshnikov.
Stórmeistarinn Dorfman, sem nú
aðstoðar Kasparov í Moskvu, varð
næstneðstur.
í Banja Luka í Júgóslavíu 1979 sló
Kasparov svo í gegn. Á mótinu tefldu
16 keppendur, flestir þekktir stór-
meistarar, en Kasparov lét sér fátt
um finnast og sigraði glæsilega,
hlaut 111/2 v. af 15, stórmeistaraá-
fanga, og tapaði ekki skák. Næstir
komu Ulf Andersson og Jan Smejkal
með tveim vinningum minna, síðan
T. Petrosjan og neðar Adorjan,
Knezevic okkar (eina tapskák hans
var við Kasparov; hann vann tvær
og gerði 12 jafntefli), Matanovic,
Browne o.fl.
Hann þurfti ekki að bíða lengi eftir
öðrum og síðari stórmeistaraáfanga
sínum. Styrkleikinn var orðinn svo
mikill að hann hljóp yfir alþjóða-
meistarastigið. Það var í heimabæn-
um Bakú í apríl 1980, rétt í þann
mund er Kasparov varð 17 ára. Hann
þurfti 10 v. af 15 til þess að verða
stórmeistari og það reyndist honum
leikur einn. Er upp var staðið hafði
hann hlotið 111/2 v. og efsta sæti!
Beljavsky varð annar með 11 v.,
síðan Grigorjan, Gufeld og Mikhalts-
isin með 81/2 v. og aftar Torre, Tsí-
búrdanidze, Csom o.fl.
Óð um eins og Ijón I búri
Eftir slíka frammistöðu var Ka-
sparov að sjálfsögðu álitinn sigur-
stranglegur á heimsmeistaramóti
unglinga í ágúst sem haldið var í
Dortmund. Taflmennska hans í
fyrstu umferðunum tók svo af öll
tvímæli, glæsilegar fléttur og flug-
eldasýning. Er mótið var hálfnað
voru aðrir keppendur búnir að gefa
upp alla von og á endanum hlaut
Kasparov 101/2 v. af 13 - taplaus.
Nigel Short varð annar með 9 v. og
margir óskuðu honum til hamingju
með sigurinn eftir mótið - hann varð
altént efstur meðal jafningj a.
Kasparov tefldi nú af mun meiri
krafti og sóknarþunga en þremur
árum fyrr. Hann lagði meira á stöð-
urnar og hristi nokkrar sérlega djúp-
hugsaðar og áhrifamiklar leikfléttur
fram úr erminni. Hann notaði einnig
meiri tima á skákir sínar, lenti jafn-
vel í léttu tímahraki í nokkrum
..............
Það er ekki nóg að þjálfa heilann.
Átök við skákborðið taka líka á
líkamann og því telur Kasparov
ekki eftir sér að hjóla nokkra
kílómetra á hveijum degi.
eftir
JónL.Ámason
skákanna. Milli leikja óð hann um
sviðið eins og ljón í búri, leit hvorki
til hægri né vinstri, greinilega með
hugann við skák sína og næstu fórn-
ir.
Ég tefldi í annað skipti við hann á
þessu móti og beið aftur lægri hlut,
en að þessu sinni var ég nálægt jafn-
tefli. Er skákin fór í hið átti ég að
halda jafntefli en á þeim tveim tímum
sem liðu þar til biðskákin var tefld
fann ég ekki réttu leiðina. Eftir
skákina sýndi Kasparov mér rétta
framhaldið á eldingarhraða og hrein-
lega tæmdi stöðuna. Hann hafði
sannarlega ekki setið auðum hönd-
um í matarhléinu og nú kom sér vel
að vera fljótur að borða! Er við fórum
yfir sjálfa skákina komst ég heldur
aldrei að: Hann rakti hvert afbrigðið
á fætur öðru og lifði sig inn í stöð-
una. Það var með ólíkindum hvað
hann reiknaði langt í sumum af-
brigðum en hinu er ekki að neita að
undir lok fyrstu setu tefldi hann ekki
sem nákvæmast. Hann var í þann
mund að leika skákinni niður en þá
áttaði hann sig. í allra síðustu leikj-
unum, er ég var í tímahraki, lék hann
erfiða leiki svo til án umhugsunar
og kom mér í opna skjöldu.
„Þá græði ég ekkerl“
Annars var Kasparov viðkunnan-
legasti piltur og laus við allan hroka,
þrátt fyrir að hann bæri augljóslega
höfuð og herðar yfir aðra þátttak-
endur mótsins. Skákin var líf hans
og yndi en annars mátti á honum
skilja að hann hefði ýmis önnur
áhugamál. Hann var t.d. að læra
ensku í Bakú en kunnáttan var þó
ekki upp á marga fiska, þótt honum
færi fram á næstu árum. Helgi Ólafs-
son, sem mér var til halds og trausts
á mótinu, átti við hann viðtal en lenti
í erfiðleikum með að gera sig skiljan-
legan. Er hann hugðist spyrja pilt
hvort hann byggi í íbúð í Bakú og
hve stórri skildi Kasparov ekki
enska orðið „apartment" (íbúð).
Helgi dó ekki ráðalaus og benti á
mynd á veggnum af húsi nokkru. Þá
kviknaði ljós: „Já, einbýlishús, eins
og Karpov býr í!“ hrópaði hann upp.
Nú var hann hættur að leika sér í
fótboltaspili en öllum stundum milli
umferða tefldi hann hraðskák. Hann
tefldi upp á peninga, með þrjár mín-
útur gegn fimm mínútum mótherj-
ans, og skoraði hvern sem var á
hólm. Hann var ævintýralega snögg-
ur að leika og féfletti margan ungl-
inginn. Er einum var nóg boðið fór
hann fram á að Kasparov hefði að-
eins tvær mínútur á klukkunni á
móti fimm mínútum. „Ég tefli ekki
með minna en þrjár mínútur," sagði
Kasparov, „þá græði ég ekkert."
í allra fremstu röð
Næst lá leiðin á ólympíuskákmótið
á Möltu. Hann tefldi sem annar
varamaður og stóð sig vel, hlaut 9
1/2 v. af 12 mögulegum. Einni skák
tapaði hann, fyrir Búlgaranum Krum
Georgiev, eftir mistök í byrjuninni.
1 þeirri skák hagaði hann sér
óíþróttamannslega. Er Búlgarinn
ætlaði að drepa biskup til baka rak
hann handarbakið í annan mann sem
féll um koll. Kasparov krafðist þess
að hann léki manninum og lét sér
ekki segjast fyrr en liðsstjórinn hafði
talað hann til.
í byrjun árs 1981 tefldi hann tvær
skákir við Karpov í sveitakeppni í
Moskvu og lauk þeim báðum með
jafntefli eftir snarpa baráttu. Á
sterku alþjóðlegu móti í Moskvu
tveim mánuðum síðar tefldu þeir
aftur og enn urðu úrslitin jatntefli.
Kasparov varð annar á mótinu ásamt
Polugajevsky og Smyslov en heims-
meistarinn Karpov sigraði með
nokkrum yfirburðum - einum og
hálfum vinningi fyrir ofan næstu
menn.
Árangur Kasparovs í Moskvu benti
til þess að hann væri kominn í allra
fremstu röð og því hafa úrslit stór-
mótsins í Tilburg áreiðanlega valdið
honum vonbrigðum. Mótið var firna-
sterkt svo 6.-8. sæti er kannski ekki
svo ýkja slæleg frammistaða 18 ára
pilts. Beljavsky varð efstur, þá komu
Tigran heitinn Petrosjan, Portisch
og Timman, Ljubojevic, Kasparov,
Andersson og Spassky, Larsen og
Sosonko og Hubner og lestina rak
Miles sem nú hefur sigrað í Tilburg
tvö ár í röð, meira að segja liggjandi.
Kasparov var ófarsæll en tefldi þó
glæsilega skák við Andersson sem
valin var besta skák tímabilsins í
Informatornum júgóslavneska. „Ég
tefli aldrei við Kasparov aftur,“ er
haft eftir Andersson eftir útreiðina.
Hann lét samt til leiðast og tefldi við
hann æfingaeinvígi fyrr á þessu ári
og tapaði 4-2.
Sovéskur
meistari 18 ára
í lok ársins 1981 kom sprengjan
sem allir höfðu beðið eftir: Garrí
Kasparov varð efstur á skákþingi
Sovétríkjanna, aðeins 18 ára gamall.
Lev Psakhis var jafn honum að vinn-
ingum og þeir voru báðir útnefndir
„skákmeistarar Sovétríkjanna“.
Kasparov var þá kominn með 2630
stig á Eló-listanum og hann og Psak-
his höfðu nokkra yfirburði - fengu
121/2 v. af 17 mögulegum - en næsti
maður, Romanishin, fékk 10 v. Neðar
voru Gavrikov, Tukmakov, Agz-
amov, Beljavsky, Dorfman, Jusupov,
Dolmatov, Kupreichik, Svesnikov,
Tseshkovsky, Judasin, Gulko, Tim-
osjenko og Mikhaltsisin.
Nú er nóg komið, gæti einhver
sagt, en ótrúleg sigurganga hans
hélt enn áfram; nú í Bugojno í Júgó-
slavíu í maí 1982. Kasparov hlaut 9
1/2 v. af 13 mögulegum, Ljubojevic
og Polugajevsky hlutu 8 v., Spassky
og Hubner 7 1/2, T. Petrosjan, Larsen
og Andersson 7 v. og neðar komu
Ivanovic, Timman, Najdorf, Gligoric
og Ivkov. Skák hans við Petrosjan
var fræg. Eftir 24 leiki varð Tigran
að gefast upp i stöðu þar sem hann
var nánast leiklaus - ekki á hverjum
degi sem hann var tekinn svo hrotta-
lega, enda var Kasparov ánægður
og taldi skákina þá bestu sem hann
hafði teflt.
Og nú var röðin komin að sjálfum
heimsmeistaratitlinum. Kasparov
varð langefstur á millisvæðamótinu
í Moskvu 1982, með 10 v. af 13 mögu-
legum, og komst þar með áfrarn í
áskorendaeinvígin. Fyrsti andstæð-
ingurinn var Beljavsky og með þeim
var nokkurt jafnræði framan af. Eftir
fjórar skákir var jafnt en þá tók
Kasparov á sig rögg og vann þrjár
af þeim fimm skákum sem eftir voru:
lokatölur 6-3, Kasparov í vil. Ég átti
þess kost að fylgjast með 8. skákinni
í Moskvu og það var aðdáunarvert
hversu léttleikandi Kasparov tefldi.
Þetta var besta skák hans í einvígiriu
og mikið á sig lagt. Hann varánægð- .
ur eftir skákina og einnig í miklu
uppnámi, skjálfandi og óstyrkur.
Setur hann punktinn
yfir i-ið í dag?
Næsti mótherji var Kortsnoj sem
Kasparov hafði sigrað svo glæsilega
á ólympíuskákmótinu í Luzern 1982
- þar tefldi hann á öðru borði og
vann 6 skákir, gerði 5 jafntefli.
Kortsnoj átti, eins og Beljavsky, í
fullu tré við pilt framan af en undir
lokin fór að síga á ógæfuhliðina.
Kortsnoj vann fyrstu skákina, síðan
4 j afntefli en úr síðustu sex skákun-
um fékk hann aðeins 1 v. Kasparov
sigraði 7-4.
Síðasta hindrunin í átt að áskor-
endasætinu var svo Smyslov en það
var ójafn leikur. Þeir tefldu í Vilnus
í mars í fyrra þrettán skákir. Níu
lauk með jafntefli og Kasparov vann
fjórar: úrslitin 81/2-41/2 Kasparov
í vil. Og þá loks var hann kominn
upp að fótskör heimsmeistarans
Anatoly Karpovs.
Saga þeirra verður ekki rakin hér,
enda skammt um liðið. Lesendur
ættu að muna ennþá eftir einvíginu
„endalausa“ sem hófst í Moskvu í
september í fyrra og lauk ekki fyrr
en Campomanes greip í taumana
eftir 48 skákir. Síðan settust þeir
aftur að tafli í september í ár. Jafn-
ræði var með þeim framan af en síðan
tók Kasparov völdin í sínar hendur.
Hann hafði tveggja vinninga forskot
þar til í 22. skákinni, sem hann tap-
aði, og nú stefnir í hreina úrslita-
skák: glæsilegur skákferill en spurn-
ingin er: Tekst Kasparov að setja
punktinn yfir i-ið í dag og verða
yngsti heimsmeistari skáksögunnar?
JLÁ.