Dagblaðið Vísir - DV - 25.02.1987, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 25. FEBRÚAR 1987.
15
Ekki sama
hver brýtur lögin
„Það hefur vakið eftirtekt kennarastéttarinnar hve reynt hefur verið að
láta þetta mál fara hljótt i stærstu fjölmiðlum landsins"
Með ýmsum hætti sverfur nú að
ráðuneyti menntamála á íslandi.
Síðan laust eftir áramót hefur þjóðin
haft nær daglegar fréttir af axar-
sköftum menntamálaráðherrans. í
ýmsum þeim efhum hefur hann verið
knúinn áfram af embættismönnum
sínum, svo sem í Sturlumálinu, eða
þá verið knésettur af samflokks-
mönnum sínum, svo sem í skóla-
málaráðsmálinu. Það er forvitnilegt
að skoða þessi mál í samhengi. í
Sturlumálinu er embættismaður
rekinn fyrirvaralaust og honum gef-
ið að sök að hafa verið óhlýðinn og
farið fram úr fjárveitingum þeim sem
honum voru ætlaðar til síns embætt-
is. I hinu tilfellinu tekur stærsta
sveitarfélag landsins sig til og stofh-
ar nýja skólanefnd og yfirtekur
verkefhi sem lögum samkvæmt
heyra til öðrum aðila. Sveitarfélagið
skipar málum algerlega að eigin vild
og neitar að fara eftir grunnskóla-
lögum í þeim efiium. Það treður á
starfsmönnum þeim sem eftir þessum
lögum eiga að starfa og sviptir þá
lögboðnum réttindum. Þetta á við
bæði gagnvart kennurum, skóla-
stjórum og fræðslustjóra. Reykjavík
telur sig ekki þurfa að fara að lögum
varðandi þessa starfsmenn.
Nú bregður svo við að gagnvart
þessum lögbrotum, sem bæði laga-
stofhun Háskólans og lögfræðingur
félagsmálaráðuneytisins hafa stað-
fest, heldur menntamálaráðuneytið
að sér höndum. Hér er þó um miklu
alvarlegra mál að ræða en það sem
fræðsluráð Norðurlands eystra hefur
átt hlut að. Það er reyndar ekki nóg
með að menntamáfaráðherra hafi
neitað að sinna þessu máli þrátt fyr-
ir ítrekaðar óskir Kennarafélags
Reykjavíkur, heldur hafa starfsmenn
ráðuneytisins tekið samþykktir frá
skólamálaráði sem fúllgildar. Þetta
gerist þó að skólamálaráð skorti alla
lagaheimild til afgreiðslu slíkra
mála.
KjaUariim
Kári Arnórsson
skólastjóri
Ráðherra lætur líðast...
Eins og fyrr segir er hér um mjög
alvarlegan hlut að ræða þegar eitt
sveitarfélag tekur sig til og neitar
að skipa lögboðnar nefndir en býr
til aðrar til þess að koma sér hjá að
framfylgja landslögum. Sá maður
sem fyrst hefði átt að kippa þama í
spottann er menntamálaráðherrann.
Ráðuneytið átti að sjálfsögðu að
skipa Reykjavíkurborg að fara að
lögum og neita ella að afgreiða er-
indi frá skólamálaráði. Frá því á
haustdögum hefur það legið fyrir að
flutningur verkefiia frá fræðsluráði,
sem þar eiga að vera lögum sam-
kvæmt, yfir til skólamálaráðs væri
algert brot á grunnskólalögum. En
sem sagt, Sverrir Hermannsson lét
þetta gott heita og gerði ekki at-
hugasemdir við þó að starfsmenn
hans í ráðuneytinu tækju samþykkt-
ir skólamálaráðs góðar og gildar.
Eitt af þeim málum sem fræðsluráð
Reykjavíkur, sem er skólanefhd
borgarinnar, á að fjalla um eru ráðn-
ingar á kennurum. Nú hafa margir
kennarar verið ráðnir að skólum
Reykjavikur eftir að skólamálaráð
var stofhað en fræðsluráðið hefur
ekki um þær umsóknir fjallað.
Skólamálaráð tók það verkefhi til
sín og menntamálaráðuneytið tók
það gott og gilt. Þessar ráðningar
eru því í raun allar ógildar því þær
fengu ekki umfjöllun fræðsluráðs
eins og vera á. Þannig mætti taka
fjölmörg dæmi önnur þar sem
menntamálaráðuneytið leggur
blessun sína yfir lögleysuna. Það er
von að ráðherrann tali hátt um þá
sem eru óhlýðnir, eða hitt þó heldur.
Hvar eru þingmenn Reykja-
víkur?
Það hefur vakið eftirtekt kennara-
stéttarinnar hve reynt hefur verið
að láta þetta mál fara hljótt í stærstu
fjölmiðlum landsins. Hér er þó um
stórt brot að ræða og óumdeildur
úrskurður óvilhallra manna liggur
fyrir. Menn geta leitað í huga sér
eftir þeim fréttatíma i Sjónvarpinu
eða Stöð 2 þar sem þessu máli hafa
verið gerð skil. Menn geta líka leitað
uppi stórar fyrirsagnir í Morgun-
blaðinu um þetta mál. Sú leit verður
tímafrek. Það er einnig fróðlegt að
fylgjast með viðbrögðum þingmanna
þegar úrskuður lagastofnunar birt-
ist. Ekki orð um þetta á þingi. Ekki
ein fyrirspum til ráðherra mennta-
mála um það hvort hann ætli ekki
að láta til sín taka í þessu máli eða
hvort Reykjavík sé undanþegin
landslögum. Hvar eru nú þingmenn
Reykjavíkur?
Kári Amórsson
„Nú bregður svo við að gagnvart þessum
lögbrotum, sem bæði lagastofnun Há-
skólans og lögfræðingar félagsmálaráðu-
neytisins hafa staðfest, heldur
menntamálaráðuneytið að sér höndun-
um.“
Það er sótt að verkfallsréttinum
Nánast heilagt vopn.
í upphafi var hugmyndin að verk-
falli hugsjón þeirra, sem selja
vinnuafl sér til lífsviðurværis, í bar-
áttu fyrir tilteknum rétti. Hugsjón-
ina má rekja til borgaralegu
byltingarinnar í iðnsamfélögum en
hún á sér m.a. rætur í umbrotunum
í Frakklandi á 18. og 19. öld. Réttur-
inn tiltekni felst í því mannlega
sjónarmiði að mega neita að selja
vinnuafl ef verð fyrir það er of lágt
að eigin mati verkafólks - og geta
komist upp með það án þess að missa
vinnuna. Og rétturinn er grundaður
á þeirri frumstaðreynd að hagsmunir
þeirra sem selja vinnuafl og kaupa
það geta aldrei farið saman í því til-
liti. Atvinnurekandinn lifir á verka-
manninum og verkamaðurinn (í
víðum skilningi hugtaksins) getur
aðeins sótt gull í greipar þess fyrst-
nefhda með því að hækka verðið á
vinnuaflinu.
Það hafa margir, m.a. borgaralegir
hagfræðingar, reynt að hrekja þetta
enda ekkert skrýtið því ráðamenn
hagkerfisins verða að hylja nakinn
sannleikann sem best. Annars gæti
lýðurinn orðið illrækur eins og sagt
er. „Þjóðarbú“ og „allir á sama
báti“ eru þekktir frasar. Meira að
segja orð eins og „vinnuveitandi"
og „eðlilegur launakostnaður sem
fyrirtækin geta borið“ hafa hlutverki
að gegna.
Það tók langan tíma að vinna
verkfallsréttinn og fram eftir þessari
öld var honum oftar en ekki beitt
af þekkingu og samstaða fólks var
veruleg - jaíhvel þótt lítill hópur
legði í’ann. Sú saga á að kenna
launafólki að verkfallsrétturinn er
nánast heilagt vopn sem verður að
varðveita biturt meðan launavinna
er til.
KjaUaiinn
Ari T. Guðmundsson
jarðfræðingur, kennari
Menntaskólanum við Sund
Hallar undan fæti
Látlaus áróður þeirra sem verja
og hagnast á launavinnunni heíur
slævt verkfallsvopnið. Yfirleitt snýst
málflutningur borgaralegra afla um
slíkt og margar lagaaðgerðir stjóm-
valda einnig. Sjálfsöryggi málflytj-
enda er mikið eins og þegar Hannes
H. Gissurarson skrifar í DV að út
frá sjónarhóli hagfræðinnar (eins og
hún sé ein, algild og óstéttbundin)
séu verkalýðsfélög ekkert annað en
einokunarsamtök.
Og því miður heíúr árangur and-
stæðinga verkfallsréttar verið
töluverður. Við bætist svo frammi-
staða verkalýðshreyfingarinnar. í
takt við að hugmyndafræði og bar-
áttuaðferðir verkalýðshreyfingar-
innar, sem mengast af borgaralegri
hugmyndafræði, hafa verkfoll orðið
bitlausari og árangursminni með
árunum. Stór verkföll (fjölmenn),
ótaktísk verkföll, ólýðræðisleg
fjöldaverkfoll og óstudd verkföll lí-
tilla starfshópa - allt eru þetta dæmi
um verkföll sem hafa bæði átt þátt
í að veikja verkalýðshreyfinguna og
um leið verið gölluð vegna veikrar
stöðu hennar. En afleiðingin hefur
m.a. orðið sú að alþýða manna tor-
tryggir slíkar aðgerðir allt of oft.
Og foringjamir upp til hópa em
famir að hugsa líkt og andstæðing-
amir; þeir óttast verkföll og þeir
óttast að launahækkun hljóti endi-
lega að valda verðhækkunum. Þeir
óttast og em ábyrgir; gagnvart
heildinni sem er í raun stéttskipt og
á sér andstæða hagsmuni. Er von
að verkfallsvopnið bíti? Þróunin
hefúr náð svo langt okkur launafólki
í óhag að þorri fólks (látum vera
þótt þeir sem laun greiða kvarti)
kveinar yfir því sem ætti að vera
eðlileg og óhjákvæmileg staðreynd:
Verkföll valda óþægindum.
Skellum lögum á liðiö
Nú er svo komið að yfirvöldum
verður æ ofan í æ stætt á því að
nota sér andstöðuna við verkföll,
tortryggnina og kvartanimar og
geta óáreitt sett lög á verkföll. Um
leið og flugfreyju- eða farmanna-
verkfall fer að koma við „þjóðina“
er lögum skellt yfir liðið. Hvílík
öfugþróun!
Nú er verkfall kennara í Hinu ísl.
kennarafélagi ef til vill yfirvofandi;
að nýfengnum verfallsrétti sem er
takmarkaður og fenginn eftir langa
baráttu. Þá reynir á hvort launa-
menn í þeim hópi kunna að stýra
vopninu, hvort alþýða manna kann
að styðja meðbræður og -systur sínar
og hvort þolendumir, nemendur
skólanna, verða notaðir sem skálka-
skjól til þess að setja lög á kennar-
ana. Þama er því kominn enn einn
prófsteinninn á það hvemig verka-
lýðshreyfingin verst sókninni gegn
verkfallsréttinum. Hitt er svo annað
mál að til þess að sækja fram og
snúa öfugþróuninni þarf nýja pólit-
íska og faglega stöðu.
Tvær meginkröfur kennara em
efnislega þær að byrjunarlaun verði
45.000 kr. á mánuði í stað rúmlega
30.000 kr. og að menn í þessari mikil-
vægu starfsgrein opinberrar þjón-
ustu fái ekki lægri laun en menn
með sömu menntun og starfsreynslu
hjá því opinbera. Finnast þér kröf-
umar ekki réttmætar?
Ari Trausti Guðmundsson
„í takt við að hugmyndafræði og baráttu-
aðferðir verkalýðshreyfingarinnar meng-
ast af borgaralegri hugmyndafræði hafa
verkföll orðið bitlausari og árangursminni
með árunum“