Dagblaðið Vísir - DV - 22.04.1987, Blaðsíða 10

10
MIÐVJKUDAGUR 22. APRÍL 1987.
Utlönd
Alfonsín hefur setið
við styrið á leið
Argentínu til lýðræðishátta
Raul Alfonsin, forseti Argentínu, umkringdur foringjum úr hernum, stígur inn í bifreið að loknum viðræðum
við uppreisnarmenn úr hernum i herstöðinni „Campo de Mayo“. Simamynd Reuter
Frá því að Raul Alfonsín varð for-
seti seint á árinu 1983 hefur hann
komið Argentínu aftur í flokk lýð-
ræðisríkja á meðan margir höfðu
dregið það í dilk með harðstjómar-
ríkjum sem lúta herforingjaklíkum.
Eftir hálfrar aldar ólgu í stjórn-
málum lands, þar sem valdarán
hersins vom nánast jafntíð og veðra-
brigði, hefur Alfonsín einbeitt sér,
síðan hann varð forseti, að því að
tryggja hið nýfengna lýðræði í sessi.
A þessum síðustu fimmtíu árum hef-
ur aðeins ein lýðræðislega kjörin
stjórn Argentínu setið að völdum
kjörtímabil sitt á enda.
Fyrsta verkið að lögsækja for-
ingja hersins fyrir mannrétt-
indabrot
Það hafði verið eitt af fyrstu emþ-
ættisverkum Alfonsíns sem forseta
að láta draga fyrir dóm níu af fyrri
herstjórum landsins til að láta þá
svara til saka fyrir hlutdeild í
mannránum, pyndingum og morðum
þúsunda einstaklinga sem voru fóm-
ardýr „skítuga stríðsins“ eins og
skálmöldin frá 1976 til 1983 hefur
verið kölluð, þegar herforingja-
stjómir héldu úti herferð gegn
stjórnarandstæðingum og vinstriöfl-
um í landinu.
Þessum réttarhöldum, sem eiga sér
ekkert fordæmi í Suður-Ameríku,
lauk í desember 1985 með því að
fimm af þessum níu foringjum flota,
landhers og flughers (þar af tveir af
fyrri forsetum Aregentínu) vom
dæmdir til fangelsisvistar (allt frá
4'A ári upp í lífstíðarfangelsi).
Samdi við Chile um lausn
aldagamallar landamæra-
deilu
Annað framtak, sem Alfonsín kom
í kring á stuttum forsetaferli sfnum,
var lausn aldagamallar landamæra-
deilu Argentínu við Chile um
Beagle-sund suður við Eldland.
Sættir náðust loks seint á árinu 1984
og var undirritaður friðarsamningur
og yfirlýsing um gagnkvæma sam-
vinnu. En þessi tvö ríki höfðu nær
því lent í styrjöld 1978 út af þessari
misklíð.
Þúsund prósent verðbólga
Alfonsín, sem er lögfræðingur að
mennt, stýrði flokki sínum til yfir-
burðasigurs 30. okt. 1983. Aðalkosn-
ingaloforðið var að hafa stjórnar-
skrána í heiðri og virða
mannréttindi, jafnframt því að finna
lausn á efnahagsvanda landsins.
Stjóm Alfonsíns hafði tekið í arf eft-
irherforingj astj ómimar 40 millj arða
Bandaríkjadala skuld við útlönd og
verðbólgu. Hvort tveggja það síðar-
talda reyndist vandamál á fyrrihluta
forsetaferils Alfonsíns. Á miðju ár-
inu 1985 var verðbólgan komin yfir
1000% (á ári) og vom lánardrottnar
Argentínumanna orðnir óþolin-
móðir.
Stefna Alfonsíns í efnahagsmálum
skilaði árangri framan af en aftur-
kippui' kom í þróunina á miðju ári
1986. Þrátt fyrir það hefur Alfonsín
haldið vinsældum og trausti kjós-
enda jafnt sem erlendra lánardrottna
landsins. Hann hefur einnig knúið í
gegn umbætur sem miðað hafa að
því að treysta hinn lýðræðisléga
gmndvöll sem landstjómin stendur
á.
Byrjaði í herskóla en las síð-
an lögfræði
Alfonsín er sonm' aðflutts spænsks
verslunareiganda sem settist að í
sveitaþorpinu Chascomus (um 120
km suður af Buenos Aires). Hann
fæddist 13. mars 1926. Hann sat á
skólabekk í herskólum landsins með
ýmsum þeim sem siðar urðu valda-
menn í herforingjaklíkunum er
stýrðu Argentínu síðasta áratuginn.
En í stað þess að skapa sér frama í
hemum las Alfonsín lög við háskóla
í Buenos Aires og lauk embættis-
prófi 1950 áður en hann sneri aftur
heim þar sem hann dróst strax inn
í stjórnmál.
Þrívegis í fangelsi af pólitísk-
um ástæðum
Hann hefur verið virkur félagi í
flokki sínum írá því á táningsámn-
um. Alfonsín var kosinn á héraðs-
þing Buenos Aires-amts 1952 aðeins
26 árá gamall. - Þrívegis meðan
hann var táningur var Alfonsín
fangelsaður af pólitískum ástæðum.
Fyrst í stjómartíð Juan Perons, þá-
verandi forseta, og síðar tvisvar fyrir
mótmælaaðgerðir gegn herforingja-
stjórninni sem 1966 hafði bylt stjóm
Arturo Illia forseta (flokksbróður
Alfonsíns).
Á áttunda áratugnum ferðaðist
Alfonsín vítt og hreitt um Suður-
Ameríku og Vestur-Evrópu og efndi
þá til náinna tengsla við flokka jafn-
aðarmanna. Líkt og margir aðrir
stjómmálamenn varð Alfonsín að
hafa hægt um sig eftir að herinn
hafði rænt völdum af Isabel Perön
1976.
Fóru á kreik eftir ósigurinn í
Falklandseyjastríðinu
Þegar herforingjastjómin sá sinn
kost vænstan eftir ósigurinn fyrir
Bretum í Falklandseyjastríðinu 1982
að fela stjómina aftur í hendur borg-
aralegum öflum og hverfa aftur til
lýðræðisstjómarhátta var Alfonsín
meðal hinna fyrstu stjómmálafröm-
uða er gengu fram í sviðsljósið.
Fljótlega eftii' að hann tók við
embætti stofnaði hann opinbera
nefnd til þess að rannsaka örlög
„hinna horfnu“ úr skítuga stríðinu
og lét hreinsa til innan foringjaliðs
hersins um leið og hann gerði ljóst
að herinn yrði að lúta löglega kjör-
inni stjórn landsins en gæti ekki
hagað sér eins og ríki innan ríkisins.
340 leynilegar fangabúðir og
9 þúsund horfnir
Rannsóknarnefndin komst að
þeirri niðurstöðu að fyrri herstjórar
landsins bæm ábyrgð á þeirri skálm-
öld þar sem tæplega níu þúsundir
manna höfðu horfið sporlaust og
komið hafði verið upp 340 leynileg-
um fangabúðum og pyndingarmið-
stöðvum þar sem pólitískum
andstæðingum, skæruliðum og
verkalýðsforingjum, opinskáum
kennurum og berorðum ritstjórum
eða blaðamönnum, hafði verið fyrir-
komið eða þeim haldið föngnum án
dóms eða laga.
Heimsótti Sovétríkin
í október 1986 varð Alfonsín fyrst-
ur Argentínuforseta til að heim-
sækja Sovétríkin í þeim tilgangi að
sýna pólitískan vilja sinn til þess að
viðhalda hinni „óháðu stöðu“ Arg-
entínu gagnvart risaveldunum og til
þess að byggja upp efnahagsleg
tengsl Argentínu við Sovétríkin.
Alfonsín er maður kvæntur. Eigin-
kona hans heitir Maria Lorenza
Barrenechea og eiga þau sex börn.
Eftir 50 ára ólgu og fallvalt stjórnarfar Argentinu með valdaránum hersins, nær jafntíðum
og veðrabrigðum, hefur almenningur í Argentinu öðlast traust á Alfonsin og stjórn hans.
Því varð uppi fótur og fit meðal fólks þegar fréttist að uppreisnarmenn innan hersins hefðu
lagt undir sig Mayo-herstöðina um páskana og sett ríkisstjórninni skilmála. í Buenos Aires
flykktist fólk til þess að votta lýðræðislega kjörinni stjórn landsins stuðning.
Símamynd Reuter
Ýmsar deildir Argentínuhers sýndu strax í viðbrögðum sínum að þær eru hinni borgara-
legu stjórn landsins hollar og voru uppreisnarmenn umkringdir í Mayo-herstöðinni strax
og fréttist af tiltæki þeirra. - Áður en stjórnhollir hermenn létu til skarar skríða tókst að
fá uppreisnarmenn til að leggja niður vopnin án frekari mótþróa. Simamynd Reuter