Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.1987, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1987.
Frjálst, óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÚNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, S.lMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF./ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 600 kr.
Verð í lausasölu virka daga 60 kr. - Helgarblað 75 kr.
Neytendur eru sauðfé
Komið hefur í ljós, að neytendur halda áfram að
kaupa egg eins og ekkert hafi í skorizt, þótt verð þeirra
margfaldaðist í vikunni og Neytendasamtökin hvettu
fólk til að hætta að kaupa egg. Frá þessu skýrðu verzlun-
arstjórar Miklagarðs og Hagkaups hér í blaðinu í gær.
í Bandaríkjunum stóð fólk einhuga með formanni
neytendasamtakanna, þegar hann hvatti það til að svara
hækkun nautakjöts með því að hætta að kaupa nauta-
kjöt, þar til annað yrði ákveðið. Eftir tvær vikur hrundi
nautakjötsverðið niður fyrir upprunalegt verð.
í nágrannalöndum okkar láta neytendur ekki bjóða
sér samsæri um 30% hækkun og hvað þá 300% hækkun
án þess að svara af hörku. Það gildir til dæmis jafnt um
danska sem bandaríska neytendur, að þeir eru reiðu-
búnir að neita sér um vöru til að gæta hagsmuna sinna.
Hér láta neytendur sem egg séu einhyer lífsnauðsyn,
er þeir geti ekki verið án í einn dag og hvað þá nokkrar
vikur. Samt er mataræði íslendinga með þeim hætti,
að hollara væri að draga úr eggjaáti en halda því
óbreyttu og bráðhollt væri að fara í langt eggjafrí.
Egg geta stuðlað að auknu kólesteróli, sem er meira
hjá íslendingum en næstum öllum öðrum þjóðum ver-
aldar. Læknar, sem eru sérfræðingar í hjartasjúk-
dómum, ráðleggja yfirleitt fólki að fara varlega í eggjaáti
til að draga úr líkum á bilunum 1 hjarta- og æðakerfinu.
Hér í blaðinu hefur verið bent á, að egg eru engan
veginn nauðsynleg í bakstri. Birtar hafa verið uppskrift-
ir því til stuðnings. Ekkert af þessu hefur fengið
neytendur ofan af þeim bjargfasta ásetningi að kaupa
alltaf jafnmikið af eggjum, hvað sem þau kosta.
Við aðstæður af þessu tagi er auðvelt að skilja, af
hverju máttur neytendasamtaka er minni hér á landi
en í nálægum löndum. Augljóst er, hvers vegna hags-
munir neytenda verða hér jafnan að víkja, ef árekstrar
verða við sérhagsmuni seljenda vöru og þjónustu.
Engir hafa af þessu meiri hag en umboðsmenn hags-
muna hins hefðbundna landbúnaðar. Þeir eru vanir að
umgangast sauðfé heima hjá sér og þeir kunna að um-
gangast neytendur á sama hátt. Enda verður ekki betur
séð en neytendur eigi skilið að vera taldir sauðfé.
Skrifstofa verðlagsstjóra gegnir mikilvægu hlutverki
í þjóðfélagi, þar sem neytendur eru eins konar sauðfé.
Stofnunin gerir sér þó mun atvinnugreina, er hún fjall-
ar um hagsmuni neytenda. Landbúnaður nýtur mildari
meðferðar en aðrar greinar, einkum í lögfræðideildinni.
Ef grunur leikur á verðsamkomulagi venjulegra
framleiðenda, er lögfræðingur stofnunarinnar óðar bú-
inn að kæra. Þegar eggjamenn semja um að margfalda
eggjaverð, eru þeir beðnir um að koma á stofuha til að
ræða, hvort ekki sé hægt að skila hluta þýfisins aftur.
Þar á ofan er eggjamönnum ógnað með sexmanna-
nefnd, sem er ein þeirra stofnana, er mesta ábyrgð bera
á því skrímsli, sem landbúnaðurinn er orðinn í þjóð-
félaginu. Búast má við, að eggjamenn fagni því á laun,
að svo hliðholl nefnd ákveði eggjaverð í landinu.
Allt byggist þetta á, að neytendur hafa ekki bein í
nefinu til að fara í taugastríð við þá, sem meðhöndla
þá eins og sauðfé. Neytendur hafa í raun hafnað að
stjórna sjálfir verði á kjöti og mjólkurafurðum, eggjum
og grænmeti í landinu með sjálfsstjórn á innkaupum.
Enn er ekki vitað, hver verður niðurstaða eggjamáls-
ins. En hún mun hafa hliðsjón af, að neytendur hyggjast
ekki bera hönd fyrir höfuð sér frekar en fyrri daginn.
Jónas Kristjánsson
Flokksþing,
draumar og þörf
fyrir hugsjón
Viö íslendingar erum, eins og
flestir eyjarskeggjar og smámuna-
seggir, afskaplega miklir draum-
lendingar. Þótt þaö virðist ekki geta
farið saman, smámunasemi og
draumar, þá tekst okkur flestum
aö sameina þetta tvennt, ekki þó í
voldugri mynd, því við erum fáir
og fyrir smáútkomur. En inni í
ímynd okkar eru stórir draumar,
sem við hirðum fremur lítt um að
gera að raunveruleika á annan
hátt en þann, að teygja draumalop-
ann endalaust án þess að vakna til
lífsins almennilega. Góð dæmi um
þetta sjáum við á flestum sviðum:
í verslun, orkumálum og listum.
Oftast ætlum við að gera slík ósköp
að ekkert verður úr neinu, þegar á
hólminn er kominn, nema kannski
það að við stefnum inn í nýja
drauma, dálítið skömmustulegir
fyrst í stað en síðan keikir.
Fyrir kosningar ætla allir flokkar
að gera einhver ósköp, og eftir
flokksþing ætla þeir að stefna að
stórkostlegu markmiði, sem gufar
svo einhvem veginn upp, þannig
að örvar hugsjónanna finna aldrei
markið og fara því bara í næsta
í talfæri
Guðbergur
Bergsson
„Það flokksþing sem Kvennalistinn hélt var afskaplega merkilegt og
allur sá mæðrasósialismi, sem frá Listanum kemur.“
vaskinn. En það gerir ekkert til,
alltaf rísa upp bogmenn með nýja
örvabunu og nóg til af vöskum,
ekki bara á heimilum, í einkalífinu,
í ástinni, heldur líka úti á sjó og
uppi um fjöll og firnindi, við hvern
hver og foss. Og núna er bara aö
bíða eftir því, hvort orkubunan
sem átti að streyma til Englands
finni ekki sinn íslenska vask, hérna
á heimaslóðum.
Það flokksþing sem Kvennalist-
inn hélt var afskaplega merkilegt
og allur sá mæörasósíalismi, sem
frá Listanum kemur. Hann er kyn-
legt sambland af svo nefndum
frumkommúnisma, frumkristni,
hippastíl og labb-rabb-ljóðgerð. I
ályktun þingsins er nær engin af-
staða tekin til hinna erfiöu og
umdeildu þátta mannlífsins, vinn-
unnar og afrakstursins af henni og
afleiðinganna, svo sem verslunar
og þess sem hún leiðir af sér, nema
þannig að óljóst er gefið í skyn að
heimurinn eigi að vera einhver
Útopía - í stíl við gasalega stórt
móðurlíf þar sem allir rúmast og
vinna saman. Og í þessu þægilega
og samvinnuþýöa móðurlífi líður
öllum svo vel, að þeir þurfa alls
ekki að fæðast. Móðirin, og þar af
leiðandi samfélag framtíöarinnar,
er þá ekki í senn vagga lífsins og
gröf og dauði, heldur eilíft ófætt líf
á endalausu frumstigi gleði og
hamingju. Þannig er hinn mikli
mæðrasósíalismi.
Konumar tala nú minna um
.jafnréttið við vaskinn og vinnu-
bekkinn" en meira um athyglis-
verða draumalandssýn, þar sem
aðeins annað kyniö er ávarpað,
kvenkynið. Og allt er þetta það frá-
bærlega fjarstæðukennt og langt
frá veruleikanum, að Listinn hlýt-
ur að sópa að sér fylgi í væntanleg-
um kosningum. Málið er svo einfalt
og í raun og veru skýrt, að fjósa-
konan (sem Lenín sagði að gæti
stjórnaö væntanlegu framtíðar-
ríki) og fjósamaðurinn, hljóta að
geta skilið og hrifist með í sameig-
inlegu átaki við að gera skýin að
högum fyrir skepnur og menn, þar
sem allir bíta gras (þó aldrei niður
í grasrótina) glaðir og ánægðir.
Þar af leiðandi mega „gömlu
flokkamir“ fara að vara sig. Eng-
inn þeirra hefur markað leiðina að
leitinni að landinu fagra á jafn ein-
faldan og mér liggur við að segja
„innlendan hátf ‘ og Kvennalistinn.
Því hvað er bændastefna Fram-
sóknar, frjálst framtak einstakl-
ingsins hjá Sjálfstæðisflokknum,
hinn brokkgengni bolsivismi Al-
þýðubandalagsins og kargaþýfis-
göngulag Alþýðuflokksins, á borð
við „hinn skínandi stíg“ Kvenna-
listans? Svo eru þær á Listanum
hálf múhameðskar (en að sjálf-
sögðu gegn Múhameð, enda leiddi
stefna hans til þess að blæja hylur
andlit íslamskra kvenna; nema
þeim ber að sýna það réttum
manni) því þær vilja ekki eiga
neinn sérstakan leiðtoga, ekki einu
sinni á borð við Mao á göngunni
sinni löngu, þótt kvenfólk eigi að
klífa fjöll, samkvæmt lauslegri
ályktun flokksþingsins. Og gott ef
í stefnu Li’stans örlar ekki á vissum
súflsma, sem boðar meðal annars
að þröngva beri upp á sálina faqr
(fátækt í anda), þá hverfi hún frá
metorðagirnd, svo aö hinn mennt-
aði maður (og kona) sjái hina æðstu
samsömun í gegnum fana (slæö-
una). En reyndar er vott af slíkum
kröfum að finna í kristninni og
ýmsum handbókum kommúnista
frá „góðu árunum“. Þannig að
maður kannast við tóbakið og hlýt-
ur að fagna ilminum og er feginn
því að engin ný grös með nýtt
umbylt eðli, vegna erfðafrumufals-
ana, skuli hafa bæst við Flóru
íslands í stjórnmálum.
Hins vegar hlýtur maður að
harma það, hvað Ólafur Ragnar
Grímsson er lengi að taka viö sér,
nýkjörinn og ferskur, að ætla
mætti. Og það er vonandi að hann
hafl ekki sofnað á sínu lárviðar-
grasi. Annaö eins hefur þó gerst,
að orðhákar hafi reynst vera svefn-
purkur. Lítil þjóð hefur þó ekki efni
á því að eiga marga sofandi stjórn-
málaflokka. í fábrotnu samfélagi
verða að vera átök, annars lognast
allt út af úti í fjósi jórturdýra. Okk-
ar þarf að gera sér grein fyrir
ríkustu andstæðum sínum, þeim
sem ríkja í því sem hefur verið
kallað baráttunni um brauðið og
einkennast af átökum milli hægri-
og vinstriaflanna. Þjóð sem á engan
öflugan vinstriflokk er hálfgerð
ómynd og ekki til stórræðanna,
vegna þess að ef hann er ekki til
hverfa hægriöflin strax út á ystu
nöf. Þjóðlífið verður hálf máttvana,
þótt það kunni að vera með óskap-
legan bægslagang.
Sjálfstæðisflokkurinn og Alþýðu-
bandalagið hafa'verið bundin svo
órjúfanlegum togstreituböndum
hingað til, að þegar út úr öðrum
hefur sprottið óþægur angi, hefur
áþekkur óþægðarormur sprottið
út úr hinum. Andi „gömlu kom-
manna“ og „gamla íhaldsins"
hefur verið ríkjandi í stjórnmála-
byggingu okkar fram að þessu. Og
þegar hugsjónaleg kvenna- eða
kvenhyggjudeild losnaði frá flokki
vinstrimanna í líki Kvennalista, þá
var auðvitað þess ekki langt að bíða
aö hliðstæða en þó andstæða í karl-
mannslíki losnaði eins og band-
ormur frá hægrimönnum í líki
Borgaraflokksins. Forvígismönn-
um hinna ríku andstæðna ber því
að fara með gát í flokkum sínum
og rækta vitið í fótunum ekki síður
en hitt sem ku búa í höfðinu. Og
það er þannig með þjóðarlíka-
mann, að þótt svo virðist sem hægri
fóturinn viti ekki hvert sá vinstri
stefnir, fylgjast fæturnir vel með
hvor öðrum og vita að stefnan er
nokkurn veginn sú sama, annars
kæmist þjóðarlíkaminn ekki úr
stað. í flestum tilvikum eru lætin í
fótunum bara sett á svið fyrir inn-
yflin - allan almenning. Sjálfir eru
þeir samstígir.
Fætumir mættu vera minnugir
þess, bæði sá hægri og vinstri, að
það getur aldrei veriö mikið fjör í
þeim og að þeir verða fljótt lúnir
og komast ekki á fjallið, hvernig
sem skófatnaðurinn er, nema
matnum sé deilt nokkum veginn
jafnt í innyflunum, hvert sem kyn
þeirra kann að vera, hvort sem það
er nú maginn eða görnin. En öðru
fremur hefur þjóðarlíkaminn þörf
fyrir hugsjón, svo hann geti hreyft
sig, stundum á skrykkjóttan hátt
og kannski broslegan, en hin lífs-
nauðsynlega sjón heldur honum
„gangandi". Og þaö vita Kvennalis-
takonurnar betur en fólk í öðrum
stjórnmálaflokkum, og það góða
við þær er, að þær eru ekkert spé-
hræddar, þótt sú almenna hræðsla
hafi þjáð okkur íslendinga kannski
meira en nokkur önnur hræðsla.
Það að ala á henni og ala menn og
konur upp í henni var runnið jafnt
undan rifjum karla og kvenna - á
meðan íslenska samfélagið var í
aldagömlu jafnvægi og hvaðeina
var stílað upp á já og amen á öllum
sviöum.
Guðbergur Bergsson