Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.1987, Blaðsíða 24

24
LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1987.
Veröld vísindarma
DV
- Enginngeturgreintíeinuallabók-
stafina á einni síðu í blaði eða bók.
Því er það að lesendur hafa þjálfast
í að horfa framhjá öðrum stöfum en
þeim sem þeir eru að lesa hverju
sinni. Að öðrum kosti bærust heilan-
um margfalt meiri upplýsingar en
hann ræður við að vinna úr.
Þeir sem haldnir eru lesblindu eiga
þó ekki jafnauðvelt með að gera þetta
og aðrir. Sumir lesbhndir hafa lýst
vanda sínum svo að þeir sjái greini-
legast stafi sem eru nokkru aftar í
textanum en þeir ætluðu aö lesa.
Þeir sem ekki eru lesblindir „hylja"
ósjálfrátt þann hluta textans sem
þeir eru ekki að einbeita sér að. Hjá
lesblindum hylst einmitt sá hluti
textans.
Venjulega er sjónsviö manns, sem
einbeitir sér að lestri, aðeins um 2,5
gráður en utan þess sviðs rennur
allt í móðu. Sjónsviði lesblindra hef-
ur hins vegar verið líkt við kleinu-
hring. Við lestur er sjónsviðið allt að
10 gráður en í miðju sviðsins er
skuggi sem tekur yfir allt að 2,5 gráð-
ur.
Það er Gad Geiger hjá MIT-rann-
sóknarstofnuninni sem hefur komist
að þessari niðurstöðu.. Geiger segir
að til séu ráð til að vinna bug á les-
blíndunni. Hann nefnir sem dæmi
tilraunir með 25 ára gamlan mann
sem átti við mjög alvarlega lesblindu
að stríða. Hann sá stafina best 7,5
gráður frá þeim stað sem hann ein-
beitti sér að. Með því að hylja textann
með blaði, sem á var punktur til að
einbeita sér að og gat til að lesa í
gegnum í hæfilegri fjarlægð, tókst
manninum að ná eðlilegum lestrar-
hraða á nokkrum vikum.
Geiger segir að sjón lesblindra geti
komið þeim að góðum notum því
sjónsviö þeirra er vlðara og þeir hafa
jafnvel betri yfirsýn yflr umhverfi
sitt. Þannig er líklegt að lesblindir
séu betri ökumenn en aörir vegna
þess að þeir geta fylgst betur rpeö því
sem gerist í næsta nágrenni.
Vítt sjónsvið truflar lesblinda við lestur.
FirstAlert
I BandariKjunum hefur veriö fundið upp tæki sem annast ýmis húsverk sem menn urðu að
vinna hjálparlaust áður. Þetta er þó ekld vélmenni heldur íjarstýring sem getur stjórnað ýmsum
heimilistækjum.
Með tímastillingu getur þetta tæki látið kaffikönnuna laga kafii á tilsettum tímum, það getur
haft stjórn á hita í húsinu og notast einnig sem þjófavöm.
Fari menn að heiman sér tækið um að kveikja Ijós á ýmsum stöðum í húsinu og slökkva þau
aftur á víssum tímura. Þannig virðist sem húsiö sé ekki yfirgefið og hugsanlegir innbrotsþjófar
róa á önnur mið.
Glíman við gerð ofurleiöara. er eitt af fáum viðfangsefnum eðhsfræðinga á síðari áram sem
hefur vakið athygli almennings. Takíst aö flnna upp ofurleiðara, sein halda eiginleikum sínum
við venjulegan umhveröshita, er því spáð að það muni valda byltingu við orkuflutning hvers
konar.
Enn hefur ekki verið búinn til ofurleiðari sem heldur ofurleiðninni nema viö ógnarfrost en
þó miðar stöðugt í rétta átt. Ekki er langt síðan uppgötvaðist að tiltekið keramikefni er ofurleið-
andi við hæira hitastig en önnur sem nú era þekkt.
Það er eðlisfræðingum hins vegar ráðgáta hvers vegna þetta efhi er ofurleiöandi. Nú er lögð
höfuðáhersla á að komast að hver uppbygging atómanna í þessu efni er en það hefur reynst
óvenju erfitt. Takist það má búast við aö nokkuð fari að miða á ný i leitinni að nothæfum ofur-
leiöara.
Á undanfómum áram hefur sú hugmynd oft komið fram að drykkjusýki geti verið arfgeng.
Nýjustu rannsóknir virðast styðja þessa hugmynd. Þegar hefur komiö í ljós að böm lreura sem
Fjarstýrlngin sem sinnir heimilinu.
Ymsir eru þó efins um þessar niðurstöður og segja að félagslegar aöstæður ráði mestu og
benda á að börnum drykkjusjúkra sé ávallt hættara við drykkjusýki en öörum, jafnvel þótt þau
séu ættleidd. ■
Fullkomin tölvukerfi fyrir hótel:
Nýjar rannsóknir á orsökum lesblindu:
Lesblindir hafa víðara siónsvið
Krítarkortið lykill að alhliða þjónustu
Orkan fæst með þvi að öldur dæla
lofti I gegnum hverfil.
Rekstur
ölduvirkjunar
lofar góðu
í Noregi
í Noregi hefur verið fundin upp ný
aðferð til að virkja bárur hafsins til
rafmagnsframleiðslu. Aðferðin er
fólgin í því að sjógangurinn er látinn
dæla lofti upp og-niður stóran stál-
turn. Efst í turninum er rafallinn og
hveríillinn er þannig gerður að hann
snýst ávallt á sama veg hvort sem
loftiö er á leið upp eða niður.
Orkuver af þessari gerð hefur verið
reist við Tostestallen á vesturströnd
Noregs. Það er að hluta til grafið inn
í sjávarhamra og minnir við fyrstu
sýn helst á vita. Rafallinn á að geta
framleift 500 kílóvött.
Þegar sjórinn gengur inn í hólf
undir turninum þrýstist loftið í hon-
um upp og sogast niður aftur þegar
fellur út úr hólfinu. Á þessum stað
við ströndina skella öldur á klettun-
um með 7 til 14 sokúndna millibili
aö jafnaði. Þar sem sjógangur er
mikill nægir þetta til stöðugrar orku-
framleiðslu.
Bretar hafa áður gert tilraunir með
orkuver af svipaöri gerð en hugmynd
þeirra var að hafa turninn fylltan af
vatni og láta hann standa á súlum
utan við ströndina. Tilraunin reynd-
ist of kostnaðarsöm og hætt var við
verkið.
Norðmenn segja aö verð á orku frá
hinu nýja veri sé nokkru hærra en
frá öðrum vatnsorkuverum en hag-
stæðara en ef orkan er framleidd með
olíu eða kolum. Þá hefur þessi nýja
gerð af orkuverum þann kost að að-
stæður til að koma þeim upp eru oft
bestar á afskekktum stöðum.
sama skapi og hótelherbergjum. Því
eru allar leiðir til að draga úr kostn-
aði kærkomnar. Tölvurnar eru
ódýrar þannig aö jafnvel lítil hótel
og gistiheimili hafa ráð á að nýta sér
þær.
Vestanhafs hafa komið fram fyrir-
tæki sem sérhæfa sig í að veita
hótelunum aðstoð við að byggja upp
tölvukerfí. Það hefur þó vakið ugg
að eigendur sumra þessara fyrir-
tækja hafa hér komið auga á leið til
skjótfengins gróða og ganga á lagið
ef hóteleigendur þekkja ekkert til
tölvuvinnslu fyrir og selja þeim léleg
forrit dýru verði.
Tölvuforrit til nota viö rekstur
hótela var nýlega kynnt hér á landi
og hefur þegar verið tekið í notkun.
Tölvuvinnslan getur gert hóteleig-
éndum kleift að þjónusta viðskipta-
vini sína betur en ef allar upplýsing-
ar eru handfærðar.
Þessi tölvuvinnsla tekur einkum til
bókhalds en í Bandaríkjunum hefur
verið gengið enn lengra og þar hefur
málum nú verið komið svo fyrir að
gestirnir geta jafnvel opnað herberg-
in með krítarkortinu sínu. Þegar inn
er komið geta þeir svo notað kortið
til að panta morgunverð, hafa auga
með reikningum á hótelinu og skrá
sig út af hótelinu.
I fullkomnustu tölvukerfunum er
gert ráð fyrir sjónvarpsskjá í hverju
herbergi þar sem gestirnir geta séð
hvaða þjónustu þeir hafa keypt og
hvað hún kostar. Að lokinni dvöl
geta þeir gert upp reikninginn og
greitt hann með krítarkortinu sínu
án þess að leita aðstoðar starfs-
manna hótelsins.
Hafi þeir verið gestir á hótelinu
áöur geta þeir komist aö hvaða þjón-
ustu þeir keyptu þá og bjóða hana
fram aftur án frekari orða. „Þegar
hægt er að þjónusta gestina svona
líður þeim eins og þeir séu að koma
heim þegar þeir skrá sig á hótelið í
annað sinn,“ er haft eftir Kathlee
Duffy sem er blaðafulltrúi fyrir Park-
er Meridien-hótelin í New York.
Tæknin er að breyta hótelrekstrin-
um þannig að kostnaðurinn minnkar
en þjónustan eykst. Stórar hótelkeðj-
ur á borð við Sheraton, Marriótt og
Hyatt eru aö auka við tölvuvinnslu
á þjónustu sinni þannig að í framtíð-
inni megi stjórna öllum rekstrinum
með tölvu.
Tvennt er talið ráða mestu um
þessa þróun. Þeim fjölgar stöðugt
sem eru handgengnir vinnu með
tölvur í daglegu lífi. Bankar eru víða
tölvuvæddir og einkatölvur eru nú
til á mörgum heimilum. Þá vinna
stöðugt fleiri við tölvur. Því kemur
það ekki lengur flatt upp á hótelgesti
þótt þeim sé boðið upp á að láta tölvu
aðstoða sig við að fá þjónustu.
Þá hefur það og sitt að segja að
hóteleigendur hafa mátt horfa upp á
að hótelgestum hefur ekki íjölgað aö
Hefðbundnir lyklar verða jafnvel að
víkja fyrir plastkortum.