Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.1987, Qupperneq 15

Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.1987, Qupperneq 15
LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1987. 15 Þegar drepiö er niður penna, nú í vikulokin, má víöa koma viö. Þaö slitnaði upp úr viðræðum milli aö- ila vinnumarkaöarins með köldum kveðjum. Maður gengur undir manns hönd og spáir gengisfell- ingu. Davíð borgarstjóri hefur mætt vaxandi andstöðu gegn ráð- húsinu, skoðanakannanir benda til hreyfinga á flokkafylgi og síðast en ekki síst hafa fiskveiðimál verið í brennidepli. Þetta eru alvörumál- in, en ætli Bubbi Morthens hafi ekki stolið senunni þegar upplýst var að nýja platan hans væri seld í sjö þúsund eintökum áður en hún kom út! Geri aðrir þungavigtar- menn betur. Ég læt lítið með skylmingamar í kjaramálunum. Þær eru eins og við má búast meðan enn er langt í land og hvorugur þarf á fórnum að halda í augnablikinu. Þeir tefla af jafnmikilli kunnáttu í karphúsinu eins og Karpov og Kasparov í Se- villa enda eru afleikir dýrkeyptir í upphafi hverrar skákar og ekki al- gengir hjá þeim sem kunna byijan- ir. Talið um gengisfellingu er fyrsta feigðarmerkiö á fastgengisstefn- unni. Almenningur skilur áður en skellur í tönnum og spákaup- mennskan heldur innreið sína, sem enn og aftur flýtir fyrir gengisfell- ingunni. Rikisstjómin ber sig karlmannlega og vísar henni jafn- harðan á bug, en það er eins og í handboltanum, erfitt að veijast þegar helmingurinn af liðinu er annaðhvort kominn út af eða skil- inn eftir á hinum vallarhelmingn- um. Markmaðurinn má sín lítils þegar brostinn er á flótti í lið- inu. Viðleitni ríkisstjómarinnar til að halda í fast gengi er virðingarverð- asta tilraun síðari ára til að koma skikki á efnahagsbúskapinn. Sú stefna hefur skapað gmndvöll fyrir spamaði, framfórum og stöðug- leika og verið ánægjulegasta tímabilið í síðari tíma sögu þjóðar- innar, allt frá árdögum viðreisnar. Þvi miður em ýmis teikn á lofti um að nú sé þetta tímabil á enda. Skuldadagamir eru að renna upp þótt menn beiji höfðinu við stein- inn enn um sinn. Það mun senni- lega verða gert fram yfir áramótin og jafnvel fram yfir nýja kjara- samninga. En svo skellur fárviörið á. Það sér hver óvitlaus maður. Ráðhúsið íTjörninni Deilan um ráðhúsið við Tjömina kann að virðast léttvæg. Meirihluti borgarstjórnar undir forystu Dav- íðs Oddssonar hefur tekið ákvörð- un um að reisa húsið' á þessum stað. Eins og reyndar er hlutverk borgarstjórnar um úthlutun lóða, byggingar mannvirkja og skipulag borgar. Málið er hins vegar við- kvæmara fyrir þá sök að nú á að raska og bylta þeirri mynd sem gamli miðbærinn í Reykjavik hefur haft um okkar daga. Norðvestur- hluta Tjarnarinnar á að breyta í byggingarlóö og stór hluti Reykvík- inga er því andvígur. Á fjölmenn- um útifundi um síðustu helgi voru tíunduð margvísleg rök sem mæla gegn þessari ákvörðun. Bent er á lífríki Tjarnarinnar, umferðar- þunga, umhverfisröskun, smekk- leysu í ljósi þess svipmóts sem einkennir næsta nágrenni og svo framvegis og svo framvegis. Það sem mestu ræður er þó af tilfinn- ingalegum toga. Reykvíkingum þykir vænt um Tjörnina sína og það einfalda en fjölskrúðuga lífríki sem dafnaö hefur meðal manna og fugla á þessum slóðum. Þeir vilja varðveita minninguna og menn- inguna sem tengd er átthögunum. Sjálfsagt má leiða rök að þvi að andstaðan gegn ráðhúsinu í Tjörn- inni sé að einhverju leyti sprottin af flokkspólitískum ástæðum. And- stæðingar meirihlutans í borgar- stjórn vilja magna upp illindi og andúð á meintum yfirgangi borgar- stjórans og grafa þannig undan honum. En hún er miklu víðtæk- ari. Sár í hjartastað Sjálfur er ég eindreginn stuðn- ingsmaður sjálfstæðismannanna í borgarstjóminni, en ég hef ekki ennþá heyrt skynsamleg rök sem sannfæra mig um réttmæti þess að troða ráðhúsi niður á þennan stað. Og svo er um marga, marga fleiri Reykvíkinga og þá ekiú síður í hópi þeirra sem hafa alið allan sinn ald- ur í höfuðborginni og kosið rétt. Þetta fólk hefur valið sér borgar- stjórnarmeirihluta og borgarstjóra vegna þess að það hefur treyst þvi aö þeir menn haldi um málefni borgarinnar af nærgætni og víð- sýni, fórni ekki verðmætum borgarlífsins á altari flottræfils- háttar og tillitsleysis gagnvart sögu ReyKjavíkur. Þessir borgarbúar hafa hins veg- ar fullan rétt á þvi að láta skoðanir sínar í ljós og standa á þeim án þess að þurfa að sitja undir því að flokkast í hóp kommúnista eða óvildarmanna borgarstjórans þótt það sé ekki sammála honum í einu og öllu. Það er mikill misskilningur og pólitískur vanþroski að virða ekki tilfinningar og gera sér ekki grein fyrir undiröldunni þegar hún fellur að landi. Sú undiralda, sem nú hefur risið og birtist í endur- teknum skoðanakönnunum um meirihlutaandstöðu gegn ráðhús- inu, er orðsending til ráöamanna borgarinnar að fara sér hægt í þessu ráðhúsmáli. Þaö er auðvitað hægt að keyra málið áfram og láta Reykvíkinga sitja uppi með orðinn hlut þegar ráðhúsiö er risið, hafa vit fyrir lýönum og segja svo við vígsluat- höfnina: Hérna er mátturinn, héma er dýrðin. Hver er á móti svona undurfallegri höll? Þetta hef- ur svo sem verið gert áður, en borgarstjóri yrði maður að meiri ef hann viðurkenndi og skildi að hér er ekki verið að takast á um vald hans eða persónu heldur mál sem kann að skilja eftir sár, ekki aðeins í pólitiskum skilningi held- ur og í hjartastað. Sár í hjartastað borgarinnar og borgarbúa. Ekki orð um frelsið í þeim skoðanakönnunum, sem birst hafa að undanfórnu, kemur fram að Sjálfstæðisflokkurinn situr enn í sömu lægðinni og í kosning- unum í vor. Eða svo gott sem. Hann hefur enn ekki náö sér eftir rot- höggið. Ef hann vill rakna úr rotinu og ná sínum fyrri styrk er öllu öðru mikilvægara að flokkurinn og for- ysta hans tali til tilfinninga fólks- ins, í stað þess að styrkja þá ímynd sem varð honum meðal annars að falli, aö vera stirður og staðnaður kerfisflokkur. Fyrir skömmu gaf Jón Sigurðs- son viðskiptaráðherra sex útflytj- endum leyfi til sölu á frystum fiski til Bandaríkjanna. Með þessari á- kvörðun er Jón að brjóta á bak aftur þá einokun sem Sölumiðstöð- in og Sambandið hafa haft á markaðnum fyrir vestan. Hann er að hrinda verslunarfrelsinu í fram- kvæmd á þessum vettvangi. En hver eru viðbrögð Sjálfstæðis- flokksins, flokks fijálsræðisins? Formaðurinn hefur það eitt að segja að ákvörðun Jóns sé móðgun við Steingrím utanríkisráðherra! Ekki orð um frelsið. Ekki orð um breytta viðskiptahætti. Eru þetta undirtektir sem sæma flokki sem kennir sig við frelsið? Eru þetta viöbrögð sem hrista það óorð af Sjálfstæðisflokknum að hann sé fulltrúi hagsmunasamtakanna, hinna fáu sterku og ríku sem njóta forréttindanna? Frelsið og lýðræð- ið er einmitt í þvi fólgið að allir sitji við sama borð og fólkið fái að tala og tjá sig, spreyta sig og spyrna við fótum þegar gengið er á rétt þess og vilja. Sjálfstæðismenn eru sjálfstæðismenn af því þeir hafna ofstjóm, ráðríki og forréttindum. Þetta eiga þeir að hafa í huga, sem nú era í forystu fyrir Sjálfstæðis- flokknum, ef þeir bera annað fyrir bijósti heldur en persónur sínar og pótemkintjöld til einnar nætur. Einyrkinn Fiskveiöistefnan hefur mjög ver- ið á dagskrá og það að vonum. Kvótaskiptingin hefur verið hemill á sfjórnlausar veiðar en hún hefur jafnframt dregið fram í dagsljósið þá afleiðingu að kvótinn er orðinn að verslunarvöru fámenns hóps sem nýtur úthlutunar á auðlind sem er þjóðarinnar allrar. Fiskur- inn í sjónum er að verða einkaeign útgerðarinnar og í skjóli þeirra for- réttinda ganga kvótar kaupum og sölum með skipum sem margfald- ast í verði af þeim sökum. Það ástand getur ekki gengið þótt menn séu ekki á eitt sáttir hvað skuli koma í staðinn. Ekki ætla ég mér þá dul að segja því ágæta fólki fyr- ir verkum sem hefur lifibrauð sitt af sjósókninni. Á þessari stundu veit ég hvaö er rangt en ekki hvað er rétt. Um einn anga þessa mikilvæga deilumáls get ég þó ekki orða bund- ist. Trillukarlar hafa látiö í sér heyra og það með svo skeleggum og sannfærandi hætti að enginn vegur er aö hundsa þá. Hér er hinn dæmigerði einkaframtaksmaður, einyrkinn á sjónum sem byggir af- komu sína á eigin áhættu, eigin afla, eigin rammleik. Vel má veia að í augum stórveldanna í útgerð- inni, í útreikningum kvótamanna kontóranna og í krafti kerfisins sé lítið rúm fyrir litla manninn í bransanum. En hér og nú og enn og aftur stendur pólitíkin frammi fyrir þeirri þrálátu spumingu hvort valdiö sé til fyrir hinn stóra eða til verndar hinum smáa. Maður meðal jafningja Er manneskjan einhvers virði? Á að taka tillit til tilfinninga reyk- vískra kjósenda sem vilja vernda Tjömina? Á að hleypa frelsinu inn um gættina í útflutningi sjávarafla og afnema einokunina? Á að taka upp hanskann fyrir trillukariinn sem er tákn sjáífsbjargarviðleitn- innar? Hvar er það afl í pólitíkinni sem svarar kalli timans og vill feykja burtu ofstjórninni og ólög- unum og óloftinu í fúskaðri stjóra- sýslu? Hver sá stjómmálamaður, sem gengur fram fyrir skjöldu og skilur að stjómmálin standa á tímamót- um að þessu leyti, er maður síns tíma. Hann skilur si m vitjunar- tíma Menn leiða ekki fólk til réttrar áttar með þvi að reka það á undan sér. Menn þjóna ekki frelsinu með þvi að hundsa það. Vandinn við valdið er að hafa vald yfir sjálfum sér. Xenophon leiddi her sinn til sjávar yfir eyðimörkina og heims- álfuna forðum daga með því að ganga við hliöina á hermönnum sínum, samsíða og jafnfætis. Hann var einn af mörgum, maður meðal jafningja. Þvi aðeins var hann góð- ur hershöfðingi að hann gleymdi því aldrei að líf hans var komið undir lífi hinna. Hann var fólksins en fólkiö ekki hans. Ef stjómmálamennimir okkar temdu sér ofurlitla ögn af mann- eskjulegu tilliti, legðu við hlustir þegar undiraldan fellur að landi og settu fingurinn á slagæð tilfinning- anna þá er valdið og vegurinn þeirra. Þá þurfa þeir ekkert aö ótt- ast, ekki einu sinni sitt eigið vald. Ellert B. Schram

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.