Dagblaðið Vísir - DV - 12.12.1987, Blaðsíða 31

LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 1987.
31
Kvikmyndir
Stephen Frears
Rótar í samvisku Englendinga
Nokkrir áhugaverðir leikstjórar
hafa komið fram á sjónarsviðið í
Bretaveldi á undanförnum árum,
leikstjórar sem sumir hverjjr hafa
árum saman starfað við sjónvarpið
með góðum árangri. Einn þeirra
er 'Stephen Frears, sem er þrátt
fyrir nýtilkomna frægð langt í frá
að vera nýgræðingur í bransanum,
en með síðustu þremum myndum
sínum, My Beutiful Laundrette,
Prick Up Your Ears og Sammy And
Rosie Get Laid hefur hann vakið
mikla athygli og er óhætt að telja
hann þann breska leikstjóra sem
forvitnilegast verður að fylgjast
með í náinni framtíð.
Stephen Frears fæddist í Leicest-
er 1941, á sama ári og sömu borg
og leikskáldið Joe Orton, en Prick
Up Your Ears fjallar einmitt um
hið stutta og stormasama líf Ort-
ons. Hann stundaði nám í Cam-
bridge og meðal skólafélaga hans
þar voru Jonathan Miller og Dud-
ley Moore og úr þessum árgar.gi
varð hinn frægi Monty Python hóp-
ur til.
Eftir að námi lauk bauðst honum
aö verða aðstoðarmaður Lindsay
Anderson og aðstoðaði hann við
hin ýmsu leikhúsverk og kvik-
myndirnar If... og 0 Lucky Man.
Gumshoe
1972 gerir Frears svo sína fyrstu
kvikmynd, Gumshoe, - kvikmynd
sem vakti þó nokkra athygli en var
ekki vinsæl.
Kvikmyndir
Hilmar Karlsson
Fjallar myndin um bingóstjórn-
andann Eddie Ginley er Albert
Finney leikur. Hann á sér þann
æðsta draum að verða einkalögga
í Marlowe-stíl.
Gumshoe er skemmtilega upp
byggö. Ginley er sögumaður og
reynir sem hann getur að líkja eftir
Humphrey Bogart. Stephen Frears
tekst nokkuð vel upp. Myndin er
hröð en raunveruleikinn er þó
aldrei langt undan þrátt fyrir ýktan
söguþráð.
Leið Frears hggur nú í sjónvarpið
og næstu tíu árum eyðir hann inn-
an veggja BBC og starfar þar með
virtum handritshöfundum og leik-
ritaskáldum, mönnum á borð við
Alan Bennett, David Hare, Peter
Prince, Christhopher Hampton og
Stephen Poliakoff. Og í mörgum
sjónvarpsmyndunum var kvik-
myndatökumaður Chris Menges er
seinna fékk óskarsverðlaun fyrir
The Killing Fields.
The Hit
Það er svo ekki fyrr en 1984 sem
Stephen Frears gerir sína næstu
kvikmynd The Hit, sakamálamynd
sem hefur nokkra sérstöðu.
Terence Stamp leikur glæpa-
mann sem kemur upp um félaga
sína gegn sakaruppgjöf. Tíu árum
síðar er komið að skuldadögum.
Gangsterinn fyrrverandi hefur lif-
að góðu lífi á Spáni og á þessum tíu
árum orðið sáttur við sjálfan sig
og er því samkvæmt eigin sögn til-
búinn að deyja þegar leigumorðingi
í líki John Hurt rænir honum og
fer með hann yfir frönsku landa-
mærin.
Á milli þessara tveggja manna
myndast innri spenna. Leigumorð-
inginn, sem hrærist á því að
fórnarlömb hans eru hrædd við
hann, sættir sig ekki við heim-
spekilegar tilgátur fórnarlambsins
um dauöann og verður óöruggur.
The Hit er vel gerð kvikmynd og
er ekki laust við að leikstjórn Fre-
ars minni á Michelangelo Antoni-
oni. Kvikmyndun er sérlega góð,
en myndin líður fyrir hversu at-
buröarrásin er hæg.
My Beautiful
Laundrette
Hanif Kureishi handritshöfundur
að My Beautiful Laundrette og
Sammy And Rosie Get Laid hefur
sagt að hann hafi komið með hand-
ritið að My Beautiful Laundrette
til Frears sem leist strax vel á að
leikstýra verkinu en sagði aö ekki
kæmi til greina annað en að gera
myndin eins ódýra og hægt væri
og eingöngu fyrir sjónvarp. Og
þannig var hún gerð, kostaði að-
eins 33 milljónir íslenskra króna,
sem þykir ekki mikið og var ætlun
Frears að myndin yrði sýnd á
Channel Four.
Kureishi og fleiri töldu samt rétt
að sýna hana i kvikmyndahúsum
og eftir mikið þref við Frears sam-
þykkti hann aö prufukeyra hann í
kvikmyndahúsum. Hún var því
fyrst sýnd á kvikmyndahátiðinni í
Edinborg 1985 og þarf ekki að fara
mörgum orðum um framhaldið.
My Beautiful Laundrette hefur far-
ið sigurfór umm allan heim og kom
meira að segja dreifingaraðilum í
Bandaríkjunum á óvart með mikl-
um vinsældum.
My Beautiful Laundrette íjallar
um innflytjendur frá Pakistan í
London og þá sérstaklega um ung-
an pilt sem með hjálp frænda síns
setur á stofn þvottahús. Myndin
vakti þó fyrst og fremst umtal
vegna þess að mjög opinskátt var
fjallað um homma, án nokkurra
fordóma.
Prick Up Your Ears
Næsta mynd Stephen Frears, Prick
Up Your Ears, fjallaði einnig um
homma, ekki á jafnnærfærinn hátt
og í My Beautiful Laundrette, held-
ur verstu hliðar sambýlis tveggja
persóna, afbrýðisemina.
Prick Up Your Ears tjallar um
hið rómaða leikritaskáld Joe Or-
ton. Meginþema myndarinnar er
hin stormasama sambúð hans við
Kenneth Halliwell, skáld sem ekki
hafði snilligáfu Ortons og lifði í
stanslausri afbrýöisemi þau sextán
ár sem þeir bjuggu saman og endir-
inn á þeirri sambúð var að Halliw-
elL myrti Orton og drap síðan
sjálfan sig.
Prick Up Yours Ears er geysi-
sterk kvikmynd. Ekki er hægt að
segja að Stephen Frears hafi gert
raunsæja kvikmynd. Hann notar
ýmis brögð til að ná fram hinni
ósvífnu persónu Joe Orton og atrið-
in, sem gerast á almenningsklósett-
um, hafa farið fyrir brjóstið á
mörgum fagurkeranum.
Sammy And Rosie
Get Laíd
Öfugt við flesta verður Stephen
Frears villtari eftir þvi sem aldur-
inn færist yfir hann og er nýjasta
kvikmynd hans, Sammy And Rosie
Get Laid, sönnun þess. Hann var
ákveðinn í að ráðast harkalega
gegn pólitísku kerfi í Englandi og
gagnrýna harkalega kynþáttahat-
ur er hann telur ríkja þar.
Aðalpersóna myndarinnar er
Rafi, miðaldra stjórnmálamaður er
indverski leikarinn Shashi Kapoor
leikur. Eftir farsælan stjórnmála-
feril í heimalandi sínu, Pakistan,
hyggst hann flytja til Englands.
England í hans augum er lýðveldi
þar sem mannréttindi eru virt og
öllum gert jafnt undir höfði. Hug-
myndastefna sem hann hafði barist
fyrir í heimalandi sínu þar sem
pólitískir andstæðingar eru fang-
elsaðir og myrtir.
Honum bregður því í brún þegar
hann kemur til London og heim-
sækir son sinn, Sammy, og eigin-
konu hans, Rosie, þar sem þau búa
í lítilli og sóöalegri íbúð í enn sóða-
legra hverfi þar sem einu ljósin á
nóttunrii eru eldur sem brotist hef-
ur út í skæruhernaði óaldaflokka
er ganga lausir rænandi og rupl-
andi...
Sammy And Rosie Get Laid hefur
yfirleitt fengið frábæra dóma og
þykir Stephen Frears með henni
hafa sýnt á táknrænan hátt það
óréttlæti sem innflytjendur í Breta-
veldi búa viö.
Með síðustu þremur myndum
sínum hefur Stephen Frears skipaö
sér á bekk með bestu leikstjórum
Breta. Og ef áfram heldur sem horf-
ir eiga margir eftir að finna fyrir
réttlætiskennd hans því hann
ræðst á breskt þjóðfélag miskunn-
arlaust og sker í kýli sem hafa verið
falin undir sléttu yfirborði.