Dagblaðið Vísir - DV - 09.04.1988, Qupperneq 15

LAUGARDAGUR 9. APRÍL 1988.
15
Salíbuna með skíðalyftu
Sunnlendingar hafa ekki verið
ofsælir af skíðasnjónum á þessum
vetri og hver mundi hafa getað log-
ið því upp að á íslandi væri ekki
hægt að fara á skíði vegna snjóleys-
is? Enda mun ferðum hafa fjölgað
ótrúlega til Alpanna í vetur og lái
það hver sem vill. í þeirri skíða-
paradís er lúxusinn slíkur að menn
verða að beita allri sinni nægjusemi
til að láta sér lynda frumstæðar
aðstæðurnar í Bláfjöllunum á eftir.
Þar tekur það hálfa klukkustund
að bruna niður brekkurnar frá efsta
toppi í hlíðum Alpanna, meðan hér
eru m'enn ekki fyrr komnir upp en
þeir eru komnir niður aftur. Ef þeir
komast þá upp.
Á föstudaginn langa lögðu tíu þús-
und manns leið sína í Bláfjöllin. Sú
skíðaferð ku að mestu hafa farið
fram í bílalestum og biðröðum og
þeir máttu þakka fyrir sem náðu
einni salíbunu eftir daginn. Ef
menn vilja komast í brekkurnar hér
heima er helst að sæta lagi í norðan-
áttinni þegar frýs í æðum blóð og
skafrenningurinn skilur klakann
beran eftir fyrir þá sem vilja fót-
brjóta sig.
En þótt nýrri kynslóð af skíðafólki
þyki lítið til þess koma að bíða í
biðröðunum eða skíða í snjólausum
brekkunum hér uppi á Fróni þá
skaðar ekki að geta þess að skíða-
ferðir hér á landi hafa ekki alltaf
verið dans á rósum. Og satt að segja
hefur aðbúnaðurinn tekið slíkt helj-
arstökk fram á við að það er með
hreinum ólíkindum að nokkur skuh
hafa nennt þessu sporti fyrir tveim
áratugum og fyrr. Ég er að vísu
ekki nógu gamall til að muna þær
heljarslóðarorustur sem skíða-
menn háöu til að koma sér í fjöllin,
hvað þá í æfingu, þegar ekkert var
á boðstólum nema brekkan frá
náttúrunnar hendi. Engar lyftur,
engir troðarar og skíðagræjumar
ekki einu sinni boðlegar á Þjóð-
minjasafnið. Enda var öórum en
ævintýramönnum ráðið frá því að
stunda þetta sport, ef þeir vildu
ganga á tveim jafnfljótum og
óbrotnum.
Páskaferðin
Ég fór að vísu einu sinni í páska-
ferð í Skálafelhð á unghngsaldri, en
lét mér það að kenningu verða.
Hópurinn mátti þakka fyrir að
verða ekki úti í bhndbyl og skaf-
renningi og það eina sem ég hafði
upp úr krafsinu vom kahn eyru,
sem ég þurfti að reifa það sem eftir
var vetrar, öðmm til aðhláturs en
mér sjálfum. th auðmýkingar.
Minningarnar úr þessari páskaferð
eru helst tengdar þeim vitsmuna-
legu hugrenningum mínum, þegar
ég tróð marvaðann upp brekkuna
með skíðin á bakinu, hvers konar
fífl ég gæti verið að leggja þetta erf-
iði á mig th þess eins að renna mér
niður aftur. Sér í lagi vegna þess
að það er í rauninni kraftaverk að
komast standandi niður fyrir mann
sem ekki kann einu sinni plóginn.
Ég gerði tuttugu ára hlé á skíða-'
feröum mínum eftir þessa reynslu,
kalinn á eyrum og heimtur úr helju.
í rauninni var ég löngu búinn að
gleyma þessu fjallasporti og átti
mér einskis ills von þegar ég var
sjálfur oröinn foreldri og þurfti aö
hafa ofan af fyrir bömunum. Hvað
er betra en blessað fjallaloftið? sagði
ég og skipaði íjölskyldunni í aftur-
sætið. Nú skyldi sýnt gott fordæmi
og ég fór meira að segja að rifja upp
grobbsögur af gömlu skíðaferöinni
í fárviörinu forðum. Hvað segir
maöur ekki ungviðinu þegar engin
er til frásagnar nema maður sjálf-
ur? Og stelpurnar mínar voru líka
á þeim aldri að þær áttu ekki ann-
arra kosta völ en trúa því eins og
nýju neti að pabbi vissi allt um skíð-
in og kynni allt í brekkunum. Ekki
var að minnsta kosti annað aö
heyra þegar þær gegndu því mögl-
unarlaust að vakna upp á morgn-
ana til að festa bhinn í fyrsta
skaflinum og norpa svo í kuldanum
til að láta draga sig í bæinn. Þær
hafa verið farnar margar fýluferð-
irnar í skíðalöndin um dagana.
Aldrei mátti neinn tíma missa, jafn-
vel þótt bæði nestið og skíðin
gleymdust heima ,og vegurinn og
veðrið kolófært.
Ný stólalyfta
Svo var það sem sú merka stund
rann upp að stólalyfta var opnuð í
Bláfjöllunum. Hvílík tímamót, hví-
hkur lúxus! Jafnvel Skálafelhð var
svikið í tryggöum og stefnan tekin
á Hengihnn. Þetta var laugardags-
morgunn í dumbungsveðri. Frost;
kalt og gekk á með hryðjum. Á
svæðinu var fremur fámennt enda
ekki nema sportidíótar eins og ég í
stuði th að leggja í fjöllin þegar allra
veðra er von. Með mér voru telp-
urnar, átta og níu ára, nauðugar,
vhjugar. Enda eiga börnin engra
kosta völ þegar pabbinn er manísk-
ur og rekur þau á fætur með for-
eldravaldi.
Þeir voru að vísu búnir að ráða
skála- og svæðisstjóra í Bláfjöllun-
um en ekki var talin ástæða að hafa
lyftuverði th annars en setja í gang.
Það þotti ekki þörf á því að hjálpa
fuhorðnu fólki í sjálfvirkar lyftur.
Og þarna stóðum viö, feðgin, thbúin
til að láta stólana grípa okkur og
flytja okkur áreynslulaust upp á
efsta tind.
Nema hvað! í þeirri andránni ge-
rist slysið. Önnur telpan nær ekki
að setjast í stólinn og hin kastar sér
úr honum í fátinu. Lyftustólum
kemur þaö hins vegar ekki við, ekki
þá frekar en nú, hvort einhver
tekur sér sæti og heldur sína leið.
Og þar sem ég stend í fóðurhlut-
verkinu, upptekinn að því að koma
dætrunum í og úr stólnum, skiptir
engum togum að höndin festist í
stólarminum og ég tekst á loft. Bar-
asta á loft og engin vörn í stöðunni.
Hangi allt í einu í lausu lofti utan í
stólnum og lyftan á hraðri leiö upp
fjallið. Það var ekki fyrr en ég er
kominn tíu, fimmtán metra upp í
loftið og dágóðan spöl að einhver
stekkur th og stöðvar lyftuna. Guði
sé lof, hugsaði ég og reyndi að taka
þessu óvænta ferðalagi með æðru-
leysi.
Það mun víst vera næsta óvenju-
leg sjón að sjá mann hanga utan á
stólalyftunni í Bláijöllunum og varð
til þess að nærstaddir söfnuðust
saman og horfðu á þetta uppátæki
og manninn sem var svona sniðug-
ur. Hafa sennilega haldiö að þetta
væri grín eða fífldirfska eða nýmóð-
ins skíöastökk. Ég heyrði ekki betur
en að hrifningaralda færi um mann-
fjöldann sem beið spenntur eftir
úrslitunum. Einhver hló, enda ekki
að spyija að íslenskri fyndni.
í lausu lofti
Mér var hins vegar allt annað en
hlátur í hug og gerði satt að segja
ráð fyrir að þessa lífsreynslu tæki
skjótt af þegar þeir bökkuðu lyft-
unni niður aftur. En viti menn!
Kemur þar hlaupandi piltur, sem
greinilega var ábyrgðarmaður á
staðnum, og æpir upp til mín að
vera rólegur. Bíddu, sagðann eins
og hann gerði ráð fyrir að ég gæti
farið eitthvað, hangandi þarna blý-
fastur í lausu lofti. Nei, ég gat lítið
annað en beðið, enda kom í ljós að
enginn kunni að bakka lyftunni,
sjálfsagt vegna þess að Bláfjalla-
nefnd hafði ekki gert ráð fyrir að
lyftugestir tækju sér far með þess-
um frumlega hætti. Lyftuvörðurinn
ekki heldur og eftir að hafa hlaupiö
fram og aftur í ráðleysi og panik,
tók hann th við að að klífa næsta
stólpa og skreiðast út á stólinn th
mín og tosa í mig í þeirri von að
þannig mætti losa mig úr klípunni.
En hvernig sem hann tosaði og
hvernig sem ég reyndi að losa mig
frá stólbríkinni kom allt fyrir ekki.
Ég var blýfastur. Það er þó bót í
máh, hugsaði ég. Ég dett þá ekki
niður á meðan.
En kostirnir voru ekki glæsilegir.
Ekki hægt að bakka niður og upp á
endastöð var að minnsta kosti kort-
érs keyrsla og ég fór að velta því
fyrir mér hvort handleggurinn
héldi þetta út. Gæti kannske rifnað
af og mér var aftur litið niður, þar
sem múg og margmenni hafði drifið
að og benti til himins á þennan
undarlega mann sem hafði tekiö sér
far á lyftunni utanverðri.
Þarna sá ég stelpurnar mínar sem
hafa kannske haldið að þetta væri
liður í skíðaæfingunum hjá pabba
og vissu greinilega ekki hvort þær
áttu að hlæja eöa gráta. Það er ekki
á hverjum degi sem börn sjá for-
eldra sína í loftfimleikum til að
sanna karlmennsku sína og ég kall-
aði til þeirra huggunarorð eins og
maöur sér hetjumar gera í bíó-
myndunum. Ekki veit égþó hversu
hetjulegur ég hef verið út frá sjónar-
hóli þeirra sem á horföu, enda gerði
fólk sér smám saman grein fyrir að
manninum var ekki alvara með
þessu gríni. Hlátraskölhn höfðu
breyst í umræður í hálfum hljóðum
hvort ég lifði þetta af.
Dauðastundin
Sjálfum hefði mér ekki veitt af
einhverri hughreystingu í þessari
mannraun. Það var að minnsta
kosti aldrei ætlan mín að geispa
golunni í fimmtán metra fallhæð frá
jörðu og krókna úr kulda fastur
utan á stólalyftu. Ég tók að æpa
fyrirskipanir og hótanir niður th
ráðvilltra lyftuvarðanna. En hvor-
ugt hreif. Fyrirskipanirnar gátu
þeir ekki framkvæmt og hótanirnar
gat ég ekki framkvæmt. Hvað stoð-
uðu svo sem hótanir frá manni sem
gat enga björg sér veitt og komst
hvorki upp né niður og hékk á einni
hendi utan á skíðalyftu? Beið þess
eiginlega að hanga sig dauðan.
Ég var ekki aðeins í skíðaskónum
heldur líka með skíðin og þegar allt
þetta bættist við líkamsþungann
tók fljótt aö síga í átakið á höndina
sem klemmdist milli járnanna og
skoröaði mig af. Mínúturnar liðu
ein af annarri og stöðugt fjölgaði
fólkinu fyrir neðan, sem beið þess
í óþreyju að verða vitni að dramat-
ískum og voveiflegum dauðdaga
þessa vesahngs sem hékk þarna
ósjálíbjárga utan á lyftunni.
Ékki vissi ég, og veit raunar ekki
enn, hve langur timi leið. Mér
fannst það heh eilífð og var farinn
að skammast mín fyrir þennan
smánarlega dauðdaga sem beið
mín. Ég gat sosum viðurkennt að
ég væri stundum heimsins mesti
hrakfallabálkur, en að lenda í svona
nokkru, ósjálfbjarga í lausu lofti,
var ný lífsreynsla og því dapurlegri
ef ég ætti ekki afturkvæmt til að
útskýra fyrir nánustu aöstandend-
um að þetta hefði ekki verið mein-
ingin.
Eftir dúk og disk og mikil funda-
höld á jöröu niöri barst mér loks
um það tilkynning aö mættur væri
maður á staðnum sem kynni að
kúpla í bakkgír. Og hægt og sígandi
fór lyftan aftur í gang og viti menn!
Hún færðist aftur á bak og skilaði
mér niður á við og heilum og höldn-
um til jarðar. Handleggurinn var
enn á sínum stað og er enn. Ein-
hver spurði hvernig ég hefði það og
að því búnu héldu menn sína leiö
og ég líka. Án þess að mikið bæri
á, enda ekki eftirsóknarvert að vera
frægur að endemum.
Mér skilst að síðan sé hafður
lyftuvörður á standandi vakt og
fleiri hafi ekki tekið sér far með
skíðalyftunum utanverðum.
Ellert B. Schram
í am
-

. )f .
mm