Dagblaðið Vísir - DV - 26.06.1989, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 26. JÚNÍ 1989.
15
Lagasnilli toll-
heimtufrúarinnar
í DV sl. laugardag birtist viðtal
við frú Þuríði HaUdórsdóttur sem
ber hinn virðulega titil „yfirlög-
fræðingur" tollstjóraembættisins. í
viðtalinu telur frúin sér það helst
til tekna að hún þori að mæta mér
hvar og hvenær sem er. Segist hún
hafa gert það tvisvar og haft sigur
í bæði skiptin.
í því felst bæði heiöur og viður-
kenning fyrir mig ef þeir embætt-
ismenn sem stýra valdbeitingum
ríkisins gegn borgurum telja sér
það helst til manndóms að vera
óhræddir við mig.
Lokunaraðgerð lögmæt?
Máhð þar sem ég mætti frúnni
snerist um tilraunir mínar f.h.
Þýzk-íslenzka hf. til að fá skjóta
dómsúrlausn um það hvort lok-
unaraðgerð tollstjóra hjá fyrirtæk-
inu væri lögleg eða ólögleg. Frúin
var látin mæta við fyrirtökur út af
þessu og lagasnilli hennar fólst í
því að neita að samþykkja að leyfa
bráðabirgðaopnun fyrirtækisins
gegn fullkominni tryggingu meðan
verið væri að fá úr því skorið fyrir
dóminum hvort lokun fyrirtækis-
ins hefði verið lögmæt. Neitunin
var algerlega órökstudd. Líklega
hefur frúin verið að hvíla andlega
hæfileika sína til meiri átaka og
hefur þess vegna ekki viljað eyða
kröftunum í jafnvonlaust verk eins
og að rökstyðja hvers vegna ís-
lenska ríkið vill koma í veg fyrir
að skjót úrlausn fáist um lögmæti
valdbeitingar þess þótt full trygg-
KjaUarinn
Jón Steinar Gunnlaugsson
hæstaréttarlögmaður
ing sé sett fyrir hagsmunum þess
á meðan.
í viðtalinu í DV útskýrir frúin
afstöðu sína með því að enginn
vafi hafi leikið á um lögmæti að-
gerðarinnar. Ef enginn vafi var,
hvers vegna þurfti þá með ofríki
að koma í veg fyrir að úrlausn dóm-
ara fengist um það?
Akvæði 13. gr. laganna
í söluskattslögum er ákvæði um
að ágreiningur um greiðsluskyldu
söluskatts fresti ekki eindaga hans.
Ákvæðið er í 13. gr. laganna en í
þeirri grein er verið að fjalla um
ágreining viö kærumeöferð innan
skattkerfisins (þ.e. tii ríkisskatt-
stjóra og ríkisskattanefndar). Er
undarlegt að sjá fólk með lögfræði-
menntun halda því fram að ekki
megi vegna ákvæðisins bera
ágreining um skattskyldu undir
dómstóla í tilvikum þegar skatt-
kærumeðferð er lokið.
í dæmi Þýzk-íslenzka hf. stóð svo
á að ríkisskattanefnd hafið lokið
meðferð málsins og hggur úrskurð-
ur hennar fyrir. Úrskurður hennar
felur í sér lokaúrskurð hjá skatt-
yfirvöldum. Ágreiningur er um
hvað í honum felst, þ.e. hvort fyrir-
tækið skuldar samkvæmt honum
söluskatt eöa ekki. Þó mér flnnist
sjálfum augljóst af úrskurðinum
að engin skattskuld sé til staðar og
viti ekkert um á hverju innheimtu-
menn byggja öndverða skoðun sína
dettur mér ekki í hug að krefjast
þess að þeir fyrir sitt leyti fahist á
„I söluskattslögum er ákvæði um að
ágreiningur um greiðsluskyldu sölu-
skatts fresti ekki eindaga hans.“
Húsakynni Þýsk-íslenska.
mína skoðun um þetta. Ég krefst
þess hins vegar að hlutlaus dóm-
stóh dæmi um ágreininginn en ekki
annar málsaðihnn. Ef minn skiln-
ingur er réttur felst í því að engin
skuld er til staðar. Ef engin skuld
er th staðar er ekki unnt að loka
fyrirtæki til að knýja á um greiðslu.
(Það er skrýtið að þurfa að standa
í svona rökfærslu við íslenska emb-
ættismenn.)
Stjórnvöld fari að lögum
Islensk stjórnvöld eiga ekki að
hafa neinn annan metnað í störfum
sínum en að fara að lögum. Það
vekur ugg þegar framkoma þeirra
er þannig að aht er gert sem unnt
er th að koma í veg fyrir að fljót-
virk svör fáist um lögmæti hátt-
semi þeirra. Þegar þannig er staðið
að málum er gott að geta teflt fram
og fjarstýrt embættismönnum sem
hægt er að láta staðfastiega neita
öhum óskum um eðlhega málsmeð-
ferð vegna þess að þeir skhja ekki
rök og rugla öhu saman í lögfræð-
inni sinni. Þannig fulltrúar „þora“
að mæta hverju sem er hvar sem
er því að þeir virðast ekkert skhja
af þvi sem fyrir þeim verður.
Umbjóðandi minn gat ekki rekiö
fógetamálið th enda og haldið fyrir-
tækinu lokuðu þann tíma sem það
tók. Þess vegna varð hann að láta
undan og borga án þess að geta
fengið svar við spurningunni um
lögmætið. Þess svars verður aflað
í endurkröfumáhnu þótt það muni
taka tíma. í því máh verðskuldar
jafnvel hinn rangláti málstaður
tollheimtumannsins meiri mál-
flutningsthþrif en sáust af hans
hálfu á dögunum.
Jón Steinar Gunnlaugsson
Erfðablöndun í laxi
Nýlega sótti ég fund Armanna,
sem er félag áhugamanna um nátt-
úruvemd og stangaveiði með flugu,
í fahegu félagsheimili þeirra, Árós-
um, í Dugguvogi.
Fundurinn var um fiskvemdar-
mál. Frammælandi á fundinum
var Ámi ísaksson veiðimálastjóri
en síðan fóm fram fyrirspurnir og
líflegar umræður. Það kemur
reyndar ekki á óvart hversu veiði-
menn þekkja árnar vel og laxa-
stofnana. Þarna vom menn sem
ræddu málin af þekkingu og skhn-
ingi.
Ahyggjur þeirra voru augljósar.
Þeir óttuðust að eldislax mundi
smám saman útrýma vihta laxin-
um og þau náttúruauðæfi, sem
villti laxinn er, mundu hverfa.
í ahri þessari umræðu er aðalat-
riðið að menn ýki ekki hættuna,
sjái ekki drauga í hveriu horni og
missi sjónar af skynsamlegum rök-
um.
Fiskeldismenn eru reiðubúnir th
viðræðna og samvinnu um skyn-
samlegar leiðir. Forystumenn
veiðimanna, s.s. Rafn Hafnfjörð,
formaður Landssambands stanga-
veiðifélaga, og Böðvar Sigvaldason,
formaður Landssambands veiðifé-
laga, hafa báðir starfað að reglu-
gerðarsmíð um þessi mál. Þótt þeir
hafi haldið fast á málstað sinna fé-
laga hafa þeir ætíð leitað lausna
og gert sér grein fyrir að þarna
verða menn að finna leiðir sem
flestir geta sætt sig við.
Eldislax-villtur lax
í máh veiðimálastjóra kom fram
að í eldi á íslandi em nær ein-
vörðungu vhltir stofliar. Matfisk-
eldi á laxi er svo ungt hér á landi
að ekki er unnt að tala um eldislax
nema e.t.v. þjá tveim fyrirtækjum.
Rannsóknir Norðmanna, sem
ræktað hafa lax í áratugi, sýna ekki
erfðafræðhegan mun á eldislaxi og
vhltum laxi.
KjaLarinn
Guðmundur G.
Þórarinsson
alþingismaður
Á íslandi eru menn því nær ein-
göngu að ræða um blöndun vhltra
stofna. Enn vitum við htið um
erfðafræðhegan mun hinna ýmsu
laxastofna í íslenskum ám. Allir
laxveiðimenn vita þó að stofnamir
em mismunandi eftir ám.
Jafnframt eru í ghdi strangar
reglur um flutning laxfiska milh
svæða. Umræðan takmarkast þá
við blöndun vhltra laxastofna inn-
an ákveðinna svæða.
Hins vegar er spurningunni
ósvarað hvaða áhrif slík blöndun
hefur. Sjálfsagt getum við verið
sammála um að rétt sé að halda
laxastofnum hverrar ár sem
„hreinustum" en th skamms tíma
hefur talsverð blöndun átt sér stað
án þess að fiskeldismenn kæmu th.
Dæmi eru um að veiðiár hafi ver-
ið ræktaðar upp með seiðum ann-
ars staðar frá. Selá í Vopnaflrði var
um tíma ræktuð upp með seiðum
frá Kollafjarðarstöðinni. Elhðaám-
ar voru í mörg ár ræktaðar upp
með seiðum úr Soginu.
Kollafjarðarstöðin hefur í áratugi
dreift seiðum um landið en veiði-
málastjórn fuhyrðir að áhrif þess
séu í lágmarki.
Á fundinum upplýsti veiðimála-
stjóri að á ein í Færeyjum væri
ræktuð upp með Elhðaárstofni.
Laxinn dafnaði þar vel sem sýndi
að aðlaga mætti lax nýjum heim-
kynnum á nokkmm árum.
Jafnframt benti veiðimálastjóri á
að erfðasamsetning breytist af
völdum náttúrunnar og manna í
mörgum ám og hefur gert frá alda
öðh. Þar átti hann t.d. við breyting-
ar á árbotnum og hrygningarstöðv-
um af völdum náttúmnnar og neta-
veiði.
Rannsóknir em hins vegar htlar
sem engar th þess að styðjast við.
Kynbættur eldislax
Eigi laxeldi að blómgast sem at-
vinnugrein á íslandi verður hins
vegar nauðsynlegt að kynbæta eld-
isstofnana. Vel má vera að shkur
lax sé óæskilegur upp í árnar. En
samkvæmt þeim upplýsingum,
sem ég hef, hefur Norðmönnum
ekki tekist að sanna að eldislax
tímgist viö vhltan lax. Hins vegar
er á það að hta að slíkar kynbætur
taka áratugi ef þær eiga að bera
árangur.
Veiðimenn telja aðalhættuna
stafa frá eldislaxi sem sleppur úr
kvíum. Líklega er ekki um hættu
að ræða nema mikið magn sleppi í
langan tíma. Eha hreinsar náttúr-
an stofninn fljótt aftur. Á hitt er
einnig að hta að eldismenn gera að
sjálfsögðu aht sem þeir geta th þess
að hindra að laxinn sleppi, eha
þrífast þeir ekki lengi í þessari at-
vinnugrein. Þannig era kafarar
reglulega sendir niður th að aðgæta
netin.
Með þessum orðum er ég aö
reyna að segja mönnum að heimur-
inn er ekki að farast. Sérfræðingar
Veiðimálastofnunar hafa sumir
tekið nokkuð mikið upp í sig um
þessi mál en veiðimálastjóri er
sjálfur ekki í þeim hópi, hann hefur
reynt að gæta hófs.
Eigi að síður eiga menn að sjálf-
sögðu að fara með gát. Stangaveiði-
menn eru sjálfir besti eftirhtsaðh-
inn eins og formaður Ármanna'
sagði á fundinum. Þeir eru um allar
ár og hafi þeir augun hjá sér sjá
þeir strax ef einhveriar breytingar
verða.
Sjálfsögð varúðarráðstöfun er að
frysta svil úr helstu laxastofnunum
ef eitthvað skeður, sem ég reyndar
hef ekki trú á.
Tvær fyrirspurnir
Th þess að skýra þessi mál dálítið
hefi ég borið fram tvær fyrirspurn-
ir á Alþingi th landbúnaðarráð-
herra.
Fyrri fyrirspurn:
„Fyrirspum th landbúnaðarráð-
herra um skyldleika ahra íslenskra
laxastofna frá Guðmundi G. Þórar-
inssyni.
1. Hefur landbúnaðarráðuneytið
látið fara fram, eða ráðger-, vís-
indalegar rannsóknir á erfða-
fræðhegum mismun laxastofna
í íslenskum ám?
2. Telja sérfræðingar landbúnað-
arráðuneytis og Veiðimálastofn-
unar að erfðafræðhegur munur
sé á íslenskum eldislaxi og ís-
lenskum vhltum laxastofnum?
3. Hvernig verður fylgst með hvort
breytingar verða á erfðasam-
setningu laxa í ám sem eldislax
gengur í?“
Síðari fyrirspurn:
„Fyrirspurn th landbúnaðarráð-
herra um framleiðslu og sölu laxa-
seiða frá Laxeldisstöð ríkisins í
Kollafirði frá Guðmundir G. Þórar-
inssyni.
1. Hvaðan og af hvaða stofni eru
hrogn sem Laxeldisstöðin í
Kohafirði hefur notað til klaks?
2. Hver hefur framleiðsla seiða
verið ár fyrir ár frá 1961 th dags-
ins í dag?
3. Hvernig hefur seiðunum verið
ráðstafað:
a. th hafbeitar í Kollafirði,
b. th fiskeldisstöðva, hvaða
stöðva og hve mikið th hverrar,
c. th sleppinga í ár, í hvaða ár
og hve mikið í hveija?
Svar óskast ár fyrir ár frá 1961
th dagsins í dag.“
Svar kom fram á þingi við annarri
fyrirspuminni en ég vonast th að
fásvar skriflega við hinni fljótiega.
í svari landbúnaðarráðherra
kom fram aö engar ömggar að-
ferðir hafi verið þróaðar th að
greina sundur laxastofna eftir upp-
runa. Veiðimálastofnun áætiar að
hefja rannsóknir á skyldleika ís-
lenskra laxastofna með rafdrætti
eggjahvituefna strax á þessu ári.
Byriað verður á ám við sunnan-
verðan Faxaflóa. Ráðgert er að
frysta svh úr þeim stofnum sem
áhtið er að verði fyrir mestum
áhrifum af flökkulaxi.
Guðmundur G. Þórarinsson
„Eigi laxeldi að blómgast sem atvinnu-
grein á Islandi verður hins vegar nauð-
synlegt að kynbæta eldisstofnana.