Dagblaðið Vísir - DV - 30.11.1991, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 30. NÓVEMBER 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjófi: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLT111,105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: Auglýsingar: (91 >626684
- aðrar deildir: (91)27079
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SiMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Úrsögn er rökrétt
Úrsögn íslendinga úr Alþjóða hvalveiðiráðinu er rök-
rétt. Ráðið er ónýt stofnun. Þeir, sem þar ráða, hafa
hundsað vísindalegar rannsóknir. Við eigum þar ekkert
erindi lengur.
Opinber nefnd hefur athugað málið og leggur til, að
íslendingar segi sig úr ráðinu. Nefndin var skipuð í júní
eftir ársfund Alþjóða hvalveiðiráðsins. Sendinefnd ís-
lands á fundinum lagði tíl, að við gengjum úr ráðinu.
Segja má, að þá hafi úrsögn okkar blasað við.
Nú er tímabært að hvetja ríkisstjórnina til að fara
eftir þessum ítrekuðu tillögum. íslendingar ættu að
segja sig úr Alþjóða hvalveiðiráðinu strax fyrir áramót-
in til þess að úrsögnin taki gildi eftir fáa mánuði. Eftir
það mætti fara að hyggja að því, hvenær hvalveiðar
hæfust að nýju hér við land í einhverjum mæli.
Nefndin kemst að þeirri niðurstcðu, að stefna og
starfshættir Alþjóða hvalveiðiráðsins samræmist ekki
sáttmála þess. Þar er tekið fram, að hvalvejðar í atvinnu-
skyni séu heimilar á hvalastofnum, sem séu í jafnvægi,
í samræmi við tillögur vísindanefndar ráðsins. í raun
fer meirihluti ráðsins alls ekki eftir þessu ákvæði.
Á ársfundinum var tillögum íslendinga skilyrðislaust
hafnað, þótt þær byggðust á vísindalegum grunni. Þann-
ig var um tillögu íslendinga um kvóta til bráðabirgða,
sem var vísað frá. Tillaga íslendinga, Norðmanna og
Japana um nýjar reglur um veiðistjórn var felld en sam-
þykkt tillaga frá Áströlum og Bandaríkjamönnum um
reglur, sem geta hindrað alla hvalveiði. Þessi hefur ver-
ið reynslan af starfsemi Alþjóða hvalveiðiráðsins. Til-
fmningasemin tröllríður starfseminni, en vísindalegum
rannsóknum er hafnað. íslenzkir vísindamenn telja sig
hafa fært sönnur á, að stofnarnir, sem við veiðum af,
séu yfirleitt ekki í hættu. Því mætti leyfa nokkra veiði.
Öllu slíku hafnar ríkjandi meirihluti Alþjóða hvalveiði-
ráðsins. Tilgangurinn með þessari stofnun var á sínum
tíma allur annar. Vísindin áttu að -sitja í fyrirrúmi.
Stofnunin hefur mistekizt.
Úrsögn hefur auðvitað í för með sér, að við verðum
að spjara okkur í áróðurskapphlaupinu, eigi grænfrið-
ungum ekki að takast að spilla mörkuðum erlendis. Því
er rétt, að íslendingar gefi sér góðan tíma, áður en farið
yrði af stað með hvalveiðar að nýju. Fyrst er rétt að
stíga það skref að komast úr hvalveiðiráðinu.
Hagsmunaaðilar í sjávarútvegi hér á landi munu yfir-
leitt styðja, að íslendingar gangi úr ráðinu, þótt undan-
tekningar séu frá því.
Mikill meirihluti landsmanna hefur verið því sam-
þykkur, að íslendingar hæfu hvalveiðar að nýju, hvað
sem Alþjóða hvalveiðiráðið segði. Við ættum ekki að
láta erlenda aðila beygja okkur í því efni.
Ráðherrar í ríkisstjórninni hafa ekki verið sammála
í afstöðu og áherzlum í þessum efnum. Miklu skiptir,
að ríkisstjórnin komi fram heilsteypt út í frá. Annað
gerði ^kkur tortryggileg.
Ef íslendingar gengju úr Alþjóða hvalveiðiráðinu,
væri rökrétt, að við tækjum þátt í stofnun nýs hval-
veiðiráðs með þeim, sem hafa svipaða stefnu. Með því
uppfylltum við alþjóðlegar skuldbindingar, svo að ekki
yrði um deilt.
Haukur Helgason
Shamir
reynir að tefja
vióræður
Almennum umræöum á undir-
búningsfundi friðarráðstefnu land-
anna fyrir Miðjarðarhafsbotni lauk
í Madríd með því að aðalfulltrúí
Sýrlands hélt á loft mynd af eftir-
lýstum sakamanni. Sá er Yitzhak
Shamir, forsætisráðherra ísraels,
en fyrrum forustumaður Stern-
hryðjuverkahópsins, sem meðal
annars réð bana Moyne lávarði,
aðalfulltrúa Bretlandsstjórnar í
Austurlöndum nær, og Folke
Bernadotte greifa, sáttasemjara
Sameinuðu þjóðanna í Palestínu.
Bresk stjórnvöld í Palestínu lýstu
eftir Shamir.
Sýrlenski fulltrúinn var að svara
ræðu Shamirs fyrr á ráðstefnunni.
Þar réðst hann á Hafez Assad, ein-
vald Sýrlands, fyrir að halda uppi
hryðjuverkahópum og fremja blóð-
bað á eigin þegnum. Var sú lýsing
röksemdafærsla fyrir hvers vegna
ísraelar væru nauðbeygðir til að
sýna ýtrustu varkárni í skiptum
við arabaríki.
Bandaríkjastjórn hefur veg og
vanda af að koma á fyrstu viðræð-
um sem átt hafa sér stað augliti til
auglitis milli ísraels, nágranna-
ríkja þess og Palestínumanna. Því
er ekki að furða að fyrsta efnislega
framlag hennar til viðræðnanna er
viðleitni til að koma orðaskiptum
ísraela og Sýrlendinga af skítkasts-
stiginu. Það er gert með uppá-
stungu um að rætt verði að hve
miklu leyti og með hverjum skil-
málum Israel skili Sýrlandi her-
teknum Golanhæðum. Sömuleiðis
að rætt verði brotthvarf ísraels-
hers í áfóngum af hernámssvæðinu
í Suður-Líbanon samfara brottför
Sýrlandshers úr öðrum hlutum
landsins.
En bersýnilega eru mörg ljón í
veginum, einkum af hálfu ísraels-
stjórnar, áður en þessi og önnur
efnisatriði koma til alvarlegrar
umræðu. í Madríd krafðist ísra-
elska sendinefndin í lokin að næstu
fundir yrðu til skiptis í höfuðborg-
um aðila, þar á meðal Jerúsalem.
Var það bein ögrun við arabísku
fulltrúana því að eitt af því fáa sem
Erlendtíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
ríkjastjórn vilja til að gera ekki upp
á milh deiluaðila og láta ekki ísra-
elsstjórn segja sér fyrir verkum.
ísraelsstjórn lítur á Sýrland und-
ir stjórn Hafez Assads sem hættu-
legasta andstæði'ng sinh. Stendur
henni því stuggur af hversu sam-
búð Bandaríkjanna og Sýrlands
hefur skánað upp á síðkastið síðan
Assad tók þátt í herferðinni gegn
Saddam Hussein, erkifjanda sínum
í arabaheiminum, við hlið Bush
forseta.
ísraelsk stjórnvöld gengu svo
langt í síðustu viku að halda því
fram að Bandaríkjamenn væru
farnir að hylma yfir hryðjuverka-
starfsemi á vegum Assads. Bera
þau brigður á að rétt sé sú niður-
staða bandarískra,. breskra og
franskra rannsóknarmanna að
hryðjuverkamenn gerðir út frá
Líbýu hafl grandað farþegaflugvél-
inni Pan Am flug 103 yfir Loc-
kerbie á Skotlandi árið 1988 þar
sem 270 manns fórust.
ísraelsmenn vilja halda því fram
að sprengju hafi verið komið fyrir
í vélinni að frumkvæði íransstjórn-
ar til að hefna fyrir að bandarískt
herskip skaut niður íranska far-
þegaflugvél yfir Persaflóa. Fram-
kvæmdin hafi svo verið í höndum
palestínsks hryðjuverkahóps í
Damaskus með vitund sýrlenskra
yfirvalda. Var meðferð þessa máls
eitt af ágreiningsefnum Shamirs
við bandaríska ráðamenn á ný-
loknu ferðalagi.
Enn eitt atriði, sem ýtir undir til-
hneigingu ísraelsstjórnar til að
drepa friðarviðræðunum á dreif,
að minnsta kosti fyrst um sinn, er
að fulltrúar Palestínumanna unnu
ótvíræðan almannatengslasigur á
fundinum í Madríd. Fulltrúarnir
frá hernámssvæðunum vöktu at-
hygli með málefnalegum ræðum á
formlegum fundum. Talsmenn
þeirra urðu eftirlæti fréttamanna
fyrir greinargóð svör og alúðlega
framkomu.
Varð þetta tilefni til mikilla bolla-
legginga fréttamahna um að fram
væri kominn nýr, palestínskur for-
ustuhópur sem bæri mjög af gömlu
jöxlunum frá Frelsissamtökum
Palestínumanna (PLO) í raunsæi,
skilningi á viðbrögðum og viðhorf-
um umheimsins og getu til að halda
þannig á máli sínu að málstaðnum
yrði til raunverulegs framdráttar.
Er nú leitt getum að því að Jasser
Arafat, leiðtogi PLO, sé farinn að
óttast um sína stöðu og samtak-
anna. Er skyndileg og óvænt heiin-
sókn hans til Damaskus til að ving-
ast á ný við Assad forseta skýrð
með slíku viðhorfi. Assad og Arafat
hafa verið erkiféndur árum saman
og Sýrlandsforseti látið herja af
mikilli grimmd á Palestínumenn
holla PLO, bæði í Sýrlandi og Lí-
banon.
Tregða ísraelsstjórnar til að
halda áfram friðarviðræðum að
sinni á sér þá skýringu líklegasta
að hún geri sér vonir um að því
lengri bið 'sem verður á að mál
þokist áfram þeim mun meiri líkur
séu á að flokkadrættir magnist á
ný i röðum Palestínumanna.
_ ■ Magnús T. Ólafsson
þeir eru allir sammála um er að
viðurkenna ekki innlimun Aust-
ur-Jerúsalem í ísrael.
Bandaríkjastjóm reyndi í síðustu
viku að höggva á hnútinn í staðarv-
ali með því að bjóða aðilum að taka
upp þráðinn frá Madríd í Washing-
ton 4. desember. Þetta boð var látið
út ganga meðan Shamir var í heim-
sókn í Bandaríkjunum og hafði
hann fyrstu spurnir af því í fréttum
milli funda með James Baker utan-
ríkisráðherra og George Bush for-
seta. Tók Shamir þessi vinnubrögð
sem örgustu móðgun við sig.
Þegar þetta er ritað standa mál
svo að Israelsstjórn kveöst ekki
muni senda fulltrúa til Washington
til fundar 4. desember og alls ekki
fyrr en níunda dag mánaðarins og
ber við trúarhátíð gyðinga. Þá set-
ur hún aö auki skilmála fyrir þátt-
töku, sér í lagi að í Washington
verði eingöngu rætt um málsmeð-
ferð og efnislegar viðræður bíði
funda í löndum við Miðjarðarhafs-
botn.
Bandaríkjastjóm segir fyrir sitt
leyti að þar sem aðrir viðræðuaðil-
ar hafi þegiö boð um að koma til
funda 4. desember verði því ekki
haggað. Sömuleiðis verði ekki tekið
neitt tillit til sérstakra skilmála
fyrir því að koma til fundar.
Stjóm Shamirs hefur því haldið
þannig á málum að hún stendur
uppi einangruð í taugastríðinu um
forsendur friöarviðræðna og er sér
í lagi komin út í ýfingar við Banda-
ríkin, sinn helsta bandamann til
þessa. Að sama skapi vex tiltrú
araba á að í þetta skipti hafi Banda-
Palestínumaður og ísraelsk kona við fundarstjóraborð á friðarfundi fólks
af báðum þjóðum í borginni Ramallah á Vesturbakkanum.
Sfmamynd-Reuter