Dagblaðið Vísir - DV - 08.08.1992, Qupperneq 15

LAUGARDAGUR 8. ÁGÚST 1992.
15
Það er nánast eins og að detta í
gegnum gat í tímanum að koma
aftur til íslands eftir tveggja mán-
'aða algjöra hvíld frá íslenskum
málefnum í útlöndum. Við fyrstu
sýn virðist eiginiega ekkert hafa
breyst. Umræðuefni fólks og fjöl-
miðla er mikið til það sama og var
í vor. Allt virðist snúast um þorsk
og rigningu.
Rigningin er auðvitað ekkert
einkamál íslendinga. Hún er að
vísu mun algengari hér en víða
annars staðar í Evrópu, en engu
að síður alþjóðlegt umræðuefni. Á
tveggja mánaða ferð minni um
Evrópu heyrði ég hins vegar aldrei
minnst á þorsk - guði sé lof!
Ólíkar þjóðir
Fyrir ekki svo mörgum árum
þótti það merkilegur hður í mennt-
un og þroska manna að fara til
annarra landa að kynna sér líf og
starf annarra þjóða. Nú eru slík
ferðalög árviss hluti af lifi flöl-
margra vegna byltingar í samgöng-
um og efnahag.
Það á samt sem áður enn viö að
margt má læra af nágrannaþjóðum
- bæði gott og vont. í leiðinni átta
ferðamenn sig gjaman betur á
kostum og gölium eigin lands og
þjóðar.
Á undanfomum áratugum hefur
efnahagsleg samvinna í Vestur-
Evrópu aukist mjög, ekki síst innan
Evrópubandalagsins. Forystu-
menn bandalagsins, og margra að-
ildarríkja þess, keppast nú við að
koma á hliðstæðri samvinnu á
stjómmálasviðinu - við misjafnar
undirtektir aimennings sem óttast
dauöa hönd skrifræðibáknsins í
Brassel.
En þegar ferðast er um lönd eins
og Bretland, Beneluxlöndin,
Frakkland, Ítalíu, Þýskaiand og
Alparíkin Sviss og Austurríki sést
gjörla að þrátt fyrir samstarf og
samrana eru þjóðirnar að ýmsu
leyti jafn ólíkar og landslagið.
Það þarf til dæmis engar landa-
mærastöðvar til að athugull ferða-
maður átti sig á því að hann er
kominn frá Þýskalandi til Frakk-
lands. Eða frá Frakklandi yfir í
Sviss. Hann sér strax mikinn mun
til dæmis á híbýlum fólks og um-
gengni. Þjóðir eins og Þjóðverjar,
Svisslendingar og Austurríkis-
Verður paradís svissnesku Alpanna
menguninni að bráð?
ég ekki að tala um blessaðan þorsk-
inn í sjónum, þótt hann sé þjóðar-
búskapnum mikilvægur, heldur
landið, loftið og vatnið.
Náttúrulega hreint vatn er vart
til lengur víðast hvar í Evrópu.
Hreint loft ekki heldur. Mikil
mengunarský liggja yfir sveitum
jafnt sem borgum - nema þá helst
þegar komið er ofarlega í Alpana.
Vatn úr krana er yfirleitt ódrekk-
andi, ýmist vegna mengunar eða
ógeöfelldra hreinsiefna.
Þetta eru víti til varnaðar fyrir
okkur íslendinga sem þurfum að
ganga af mun meiri varfæmi um
þessar auðlindir íslands.
Mengunarvandi meginlandsins
er fyrst og fremst sjálfskaparvíti
fyrirhyggjulausra manna. Sama á
við hjá okkur. Ef við eyðileggjum
þessar mikilvægu auðhndir okkar
er við enga að sakast nema okkur
sjálf.
Meðferð okkar á sorpi og öðrum
úrgangi er mjög ábótavant þrátt
fyrir ýmsar úrbætur hin síðari ár.
Umgengnin um landið er okkur
einnig til vansa.
Þegar hagsmunir atvinnurekstr-
ar og vemdunar rekast á fer fram-
takið svokahaða yfirleitt með sigur
af hólmi. Landið tapar - og þar með
viö öh þegar til lengri tíma er htiö.
Þannig hefur það einnig verið á
meginlandinu undanfama áratugi.
Afleiðingin er sú hryllilega meng-
un sem víðast blasir við og er þeim
mun verri sem austar dregur. ís-
lendingar ættu aö læra af þeirri
reynslu. Við höfum enn tíma og
tækifæri til þess. Það er einungis
spuming um vhja.
Paradís í hættu
Það er engu öðru líkt að ferðast
um Alpabyggðirnar um hásumar.
Háir fjahstindar þar sem sums
staðar glampar enn á snjó og ís í
sólinni, þröngir og djúpir gróður-
sæhr dalir þar sem lækir renna í
spegilslétt stöðuvötn, sérstæð
timburhúsin sem eru eins konar
einkenni þess hluta Alpanna sem
kenndur er við Tíról, litadýrð
blómaskrúðs á húsum og í görðum,
hljómur bjallanna sem bændur
hengja á búfénað sinn. Saman
myndar þetta allt sannkahaða
fjallaparadis.
En jafnvel þessir miklu, fjöl-
Eitur
í paradís
menn eru þannig í fararbroddi að
þvi er varðar snyrtilegan frágang
og umgengni jafnt í borgum og
bæjum sem í sveitunum.
Umferðarmenning
Sumir íslendingar mikla fyrir sér
vanda þess að aka um þjóðvegi í
Evrópu, ekki síst í Bretiandi þar
sem vinstri handar akstur er enn
við lýði.
Það er ástæðulaust.
Sá sem kemst klakklaust í gegn-
um íslenska umferðarómenningu
þarf ekkert að óttast á meginland-
inu eða í Bretiandi.
Þar kemur margt til.
Vegimir þar em yfirleitt í mjög
góðu ástandi. Undantekningar frá
því eru einna helst suðræn lönd
eins og Ítalía. Þar, eins og í Frakk-
landi og reyndar víðar í Evrópu,
em hraðbrautir þó fjármagnaðar
að hluta til með allháum vegatoh-
um.
Ahar umferðarmerkingar em th
fyrirmyndar. Það á bæði við um
merkingar á vegunum sjálfum og
vegaskiltum.
Mestu máh skiptir þó að í um-
ferðinni á meginlandinu er al-
mennt hægt að ganga út frá því sem
gefnu að ökumenn virði umferðar-
reglurnar. Því er ekki að heilsa hér
á landi, enda umferðarslysin ahtof
tíð.
Vafalaust em slys á vegum ahtof
algeng á meginlandinu líka en samt
er það svo að þrátt fyrir hátt í tólf
þúsund khómetra akstur á hrað-
brautum, jafnt sem sveita- og fjall-
vegum margra Evrópulanda í sum-
ar, varð ég einungis einu sinni var
við árekstur.
Ævintýraland
Nýtt aðdráttarafl fyrir ferða-
menn kom til sögunnar í Evrópu á
þessu sumri. Bandaríski skemmti-
garðurinn Euro Disney sem risiö
hefur á skömmum tíma rétt fyrir
utan París.
Disney-fyrirtækið hefur mikla
reynslu í gerð slíkra skemmtigarða
- bæði í Bandaríkjunum og Japan
- þar sem stefnt er að því að öh fjöl-
skyldan geti skemmt sér saman á
einum stað.
Laugardags-
pistHl
Elías Snæland Jónsson
aðstoðarritstjóri
Þetta hefur tekist bærilega í Euro
Disney. Þar er aht á einum stað:
ævintýralegir skemmtistaðir þar
sem fyrirmyndir era sóttar í
heimsþekktar sögur og ævintýri,
nokkur mismunandi dýr hótel, tug-
ir veitingastaða og fjöldi verslana.
Byggt er á minnum úr Grimmsæv-
intýrum, vihta vestrinu, sjóræn-
ingjaslóðum Karibahafsins og
stjömustríðskvikmyndum George
Lucas, svo dæmi séu tekin.
Margir Frakkar óttuðust þessa
bandarísku innrás og töluðu um
„plastskrímsh“ og „menningarlegt
Tsjemóbýlslys". Þær raddir em nú
að mestu þagnaðar.
Verðlag er í hærri kantinum í
Euro Disney, eins og reyndar víðar
á vinsælum ferðamannastöðum í
Frakklandi, og hækkar umtalsvert
í meðfomm ferðaskrifstofa. Nokk-
urra daga dvöl í ævintýralandinu
er þó vissulega peninganna virði,
sérstaklega.fyrir barnafjölskyldur.
Loftið, vatnið, landið
Ferð um meginland Evrópu hlýt-
ur að auka skilning ahra íslend-
inga á því hvílíkar auðlindir viö
eigum að veija hér heima. Þá er
breythegu fjallgarðar, sem teygja
sig th Frakklands, Sviss, ítahu,
Austurríkis og Þýskalands, eru í
hættu vegna yfirgangs mannsins.
Ásókn ferðamanna er að sjálf-
sögðu gífurleg, einkum þó aö vetri
th. Flutningar á landi em einnig
vaxandi vandamál vegna mengun-
ar frá risastórum vöruflutningabíl-
um. Hraðbrautir hggja nú þvers og
kmss um Alpana og á sumum
þeirra er umferðarþunginn ógn-
vænlegur.
Stjómvöld, ekki síst í Austurríki
og Sviss, hafa verulegar áhyggjur
af vaxandi mengun í Ölpunum og
reyna að spyma við fótum. Það
kom meðal annars fram í viðræð-
unum um EES-samninginn þar
sem þessar þjóðir reyndu að tak-
marka sem mest flutninga um Alp-
ana, yfirleitt við htinn skhning
þeirra sem telja enn í skammsýni
sinni að efnahagslegar þarfir eigi
ávaht að sitja í fyrirrúmi. Slíkur
hugsunarháttur á einfaldlega að
vera hðin tíð, enda glæpur gagn-
vart landinu og komandi kynslóð-
um.
Elías Snæland Jónsson