Dagblaðið Vísir - DV - 28.08.1993, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 28. ÁGÚST 1993
Erlend bóksjá
Metsölukiljur
Bretland
Skáldsögur;
1. Joanna Trollope:
The Men and the Girls.
2. Michael Criphton;
Jurassic Park.
3. Donna Tartt;
The Secret History.
4. Danielle Steel:
Jewels.
5. Maeve Binchy:
The Copper Beech.
6. Colin Dexter:
The Way through the
Woods.
7. Patrícia D. Cornwell:
All That Remains.
8. Michael Ondaatje:
The Englísh Patient.
9. John Grisham:
The Peiican Brief.
10. James Herbert;
Portent.
Rit almenns eölis;
1. Jung Chang:
Wild Swans.
2. Nick Hornby:
Fever Pitch.
3. Brían Keenan:
An Evil Cradling.
4. Jean P. Sasson:
Princess.
6. Christabel Bielenberg:
The Road Ahead.
6. Michael Caine:
What's It All about?
7. Lafði Fortescue:
Perfume from Provence.
8. J. Peters & J. Nichol:
Tornado Down.
9. D. Shay & J. Duncan:
The Making of Jurassic
Park.
10. Bill Bryson;
The Lost Continent.
(BYflst é The Sunday Times)
Danmörk
Skaldsogur:
1. Fay Weldon:
Lívskraft.
2. Robert Harrís:
Faadrelandet.
3. Ib Michael;
Vanillepigen.
4. Herbjorg Wassmo:
Dinas bog.
5. Oriana Fallaci:
Inshallah.
6. Tor Nprrestranders:
Mærk verden.
7. Stephen King:
Morkets halvdel.
(Byggt á Politiken Sondag)
Með rós frá
morðingia
Löng hefö er fyrir því í Bandaríkjun-
um aö skrifa bækur um nýleg saka-
mál og kryfja þau rækilega til mergj-
ar. Höfundar slíkra bóka, sem oft eru
reyndir blaðamenn, fá þá aðgang aö
öllum málsgögnum, ræöa við lög-
reglumenn, aðstandendur fórnar-
lamba sem glæpamanna, vitni, sækj-
endur og verjendur og aöra þá sem
varpað geta ljósi á umrætt sakamál.
í sumum tilvikum eiga þeir jafnvel
viðtöl við glæpamennina sjálfa.
Þessar bækur eru afar vinsælar
þar vestra og fara gjarnan strax á
metsölulista.
Kvennamorðingjar
Ann Rule, höfundur þessarar bók-
ar, hefur þegar skrifað nokkrar slík-
ar metsölubækur. Rule var áður fyrr
í lögreglunni í Seattle á Kyrrahafs-
strönd Bandaríkjanna en hefur und-
anfarin ár helgað sig ritstörfunum.
Hún segir að mörg þeirra fjórtán
hundruð morðmála sem hún' hafi
skrifað um séu henni ógleymanleg,
ekki síst vegna kynna sinna af fjöl-
skyldum fórnarlambanna.
Rule íjallar um sex morðingja í
þessari bók, fimm karla og eina
konu. Þeir eiga það allir sameiginlegt
að hafa myrt konur, en eru að öðru
leyti af mjög ólíku sauöahúsi.
Myrti til fjár
ANWRUlí
11K. K 1 Vt
/N&.y YOfií ftftwa \VV
f ÖUSiSelliTiQ Aúttíöf cl
IFYOUfíEALLY
LOVCOMEmú
l gVEfíYTHING
\ SHEEVBR J
Umsjón
Fyrsta frásögnin í bókinni, og sú
sem titillinn vísar til, tekur mestan
hluta hennar, eða um 340 blaðsíður,
Elías Snæland Jónsson
og segir frá manni að nafni Randy
Roth sem valdi sér eiginkonur með
það í huga að myrða þær til fjár.
Roth þessi kom mjög vel fyrir út á
við og tókst vel að leyna sínum innra
manni. Á heimilinu var hann nefni-
lega mikiU harðstjóri, ekki síst gagn-
vart bömunum. Hann taldi sjálfum
sér og öðrum trú um að hann væri
kaldur karl vegna reynslu sinnar af
óhugnanlegum verkum í Víetnam.
Það reyndist við rannsókn málsins
tómur tilbúningur.
Aðferð Roths var einíold. Hann
fékk eiginkonur sínar til að fallast á
háa gagnkvæma líftryggingu eins og
algengt er í Bandríkjunum. Það hjón-
anna sem lifir lengur fær þá dánar-
bætur. Skömmu eftir að skrifað var
undir tryggingarskjöhn sá Roth svo
til þess að eiginkonumar létust af
slysförum.
Þegar gmnur vaknaði loks um að
ekki væri allt með felldu fór fram
ítarlega rannsókn. Roth neitaði öllu
en lögreglunni tókst aö draga fram í
dagsljósið nægjanleg sönnunargögn
til að fá hann dæmdan fyrir eitt
morðanna.
Sleppt á götuna
Hinar greinarnar í bókinni eru
mun styttri en sumar hverjar engu
minna forvitmlegar.
Það á við um The Rehabilitation
of a Monster sem segir frá morðingja
í Oregon sem bútaði fórnarlömb sín
í smáparta svo vinnubrögðin minntu
lögreglumennina sem rannsökuðu
máhð á sögurnar af Kobba kviðristu.
Þessi sjúki morðingi var dæmdur
árið 1961 fyrir eitt slíkt morð. Hann
fékk reynslulausn efdr tólf ára
fangavist, árið 1973, og settist þá að
á sömu slóðum og fyrr. Tveimur
árum síðar myrti hann aðra konu á
nákvæmlega sama óhugnanlega
háttinn.
Það er sum sé ekki bara á íslandi
sem hættulegum morðingjum er
sleppt á götuna eftir fáein ár í fang-
elsi.
A Rose for Her Grave.
Höfundur: Ann Rule.
Pocket Books, 1993.
Metsölukiljur
Bandaríkin
Skáldsögur:
1. Míchael Crichton:
Rising Sun.
2. John Grisham:
The Firm.
3. John Grisham;
The Pelican Brief.
4. John Grisham;
A Time to Kill.
5. Michaei Crichton:
Jurassic Park.
6. Michael Crichton:
Congo
7. Michael Crichton:
Sphere.
8. Anne Rivers Siddons:
Colony.
9. Patricia D. Cornwelt:
All That Remains.
10. Jimmy Buffett:
Where Is Joe Merchant?
11. Stephen King:
Gerald's Game.
12. Phyllis A. Whitney:
The Ebony Swan.
13. Carol Higgins Clark:
Decked-
14. Cormac McCarthy:
All the Pretty Horses.
15. Terry McMillan:
Waiting to Exhale.
Rit almenns eðlis:
1. M. Scott Peck:
The Road Less Travelled.
2. James Herriot:
Every Living Thing.
3. Anne Ruie:
A Rose for Her Grave.
4. Gaii Sheehy;
The Silent Passage.
5. Maya Angelou:
I Knowwhythe Caged Bird
Sings.
6. Peter Mayle:
A Year in Provence.
7. Don Shay & Jody Duncan:
The Makíng of „Jurassíc
Park"
8. David McCullough:
Truman.
9. Tina Turner & Karl Loder:
I, Tina.
10. Deborah Tannen;
You just Don't Understand.
11. Robert Fulghum:
Uh-oh.
12. Peter Mayle:
Toujours Provence.
13. Garry Wills:
Lincoln at Gettysburg.
14. Wllliam Manchester:
A World Lit only by Fire.
15. Wallace Stegner:
Where the Bluebird Sings
to the Lemonade Springs.
(Byggt á Naw York Times Book Review)
Vísindi
Öfugáhrif
hræðslu-
áróðurs
Fyrir tveimur árum hófu lækn-
ar í Svíþjóð að vara foreldra
barna með arfgengan galla ilung-
um við að reykja. Sannaö væri
að reykurmn gæti reynst börn-
unum banvænn.
Nú, tveimur árum síðar, var
árangur áróöursins kannaður og
í Ijós kom að foreldrar umræddra
barna höfðu aukið reykingarnar.
Ástæðan var stress vegna áróð-
ursins.
menn
eru hassistar
ísraelskir visindamenn hafa
komist að því að mannslíkaminn
framleiðir efni sem hefur sömu
eiginleika og hass. Vanti efiiið
leggjast menn i eymd og volæði.
Af þessu er ályktað aö allir menn
séu hassistar og líöi um í vimu
frá morgni til kvölds,
Geisladiskar
hljóma eins
í Þýskalandi hefur rannsókn leitt
í Jjós að aðeíns einn af hveijum
fjörutiu mönnum heyrir mun á
geisladiskum og gamaidasgs
hljómplötum. Til stóð aö kanna
hvor gerðin hljómaði betur.
Umsjón
Gísli Kristjánsson
Var að koma frá Afrí ku
Þuríi menn að svara spurningunni
um hvaðan þeir séu að koma, sem
oft er, má með góðri samvisku segja:
„Ég var að koma frá Afríku."
Vísindamenn hafa á undanfömum
árum farið um víðan völl í leit að
svari við því hvaðan mannkynið sé
upprunnið. Fyrst fengu menn auga-
stað á Afríku því þar var að finna
ríkulegar minjar um búsetu mann-
skepnunnar homo sapiens.
Síðar komust menn að því að upp-
runa manna væri ef tíi vill að leita í
flestum eða öllum heimsálfum. Mann-
kynið hefði ekki þróast á einum staö
heldur mörgum út frá sama stofni.
Enn hafa menn séð ástæðu til að
endurskoða kenningar um uppruna
sinn og á nýafstaðinni ráðstefnu
eríðafræðinga í Birmingham á Eng-
landi voru kynntar þrjár sjálfstæðar
rannsóknir á uppmna og skyldleika
manna á jörðinni. Niðurstaðan var í
öllum tilvikum sú sama: Upprunans
er að leita í Afríku, rétt sunnan Sa-
hara, fyrir um 100 þúsund árum.
Þessi niðurstaða byggir á rannsókn
á skyldleika manna í ýmsum heims-
homum. Erfðafræðingar í Banda-
ríkjunum, Bretlandi og Japan könn-
uöu erföaefni úr mönnum af ólíkum
kynstofnum og komust fyrst að því
aö munurinn væri hverfandi lítm.
Það bendir til að skammt sé liðið frá
því skipting í ættkvíslir hófst.
í öðm lagi birtast erföaeiginleikar
manna í hinum ýmsu heimsálfum
sem frávik frá eiginleikum þess fólks
sem frá ómunatíð hefur búið í Afríku
sunnan Sahara. Þar er því vagga
mannkyns og þar búa enn á heima-
slóðum afkomendur fyrstu mann-
anna. í öðrum heimsálfum búa af-
komendur þeirra sem fóra á flakk.
Fyrir um 100 þúsund árum greip flökkunáttúra um sig meðal forfeðra mann-
kyns og þeir fyrstu lögðu upp í langferð um heiminn.
Evrópubúar virðast hafa hleypt
heimdraganum síðastir því mun
meiri skyldleiki er með íbúum Afr-
íku og Evrópu en Afríkumönnum og
t.d. fmmbyggjum Ástralíu.
Einn erföafræðinganna, Luca Ca-
valli-Sforza við Stanfordháskóla í
Kalifomíu, segir að munurinn á
erföaeiginleikum manna sé svo litill
að í mesta lagi séu Uðin 100 þúsund
ár frá því mannkyn tók að greinast
upp í kynþætti. Það þykir örskamm-
ur tími á mælikvaröa þróunarfræð-
innar. T.d. em um 4,7 milljónir ára
frá því simpansar og menn áttu sömu
forfeður.
Cavalh-Sforza segir að fyrir 100
þúsund áram hafi forfeður manna,
nokkur þúsund einstaklingar, búiö
nærri miðbiki Afríku og þaðan upp-
fyllt jörðina. Á vegferð sinni um
heiminn hafi þeir mætt fjarskyldum
ættingjum eins og Neanderdals-
mönnum en ekki blandast þeim.
Teflon er
misheppn-
uð endur-
bót á ísskáp
Roy J. Plunket, efnafræðingi
hjá Du Pont fyrirtækinu í Banda-
ríkjunum, var falið að finna upp
betri kælimiðil i ísskápa en amm-
oníak. Árið 1938 gerði hann til-
raunir með flúorklórsambönd en
varð lítið ágengt, Þann 6. apríl
mistókust tilraunimar svo herfi-
lega að hann sat uppi meö tor-
kennilegt duft í stað gass.
Plunket ákvað að skoða mistök
sín nánar og komst fljótt að raun
um að duftið var annað og meira
en ónýtur úrgangur. Hann sagði
stjórnendum fyrirtækisins frá
þessu nýja, nafnlausa efni. Að
fáum dögum hðnum var það
flokkað með hemaöarleyndar-
málum og sýnishom af því læst
inni í bankahólfum. Þaö var dýr-
mætara en gull og gersemar.
Nýja efnið
fékk nafnið
teflon og var
þeim eiginleik-
um gætt að viö
það tolldi ekk-
ert og það var
sleipara en
önnur þekkt efni. Teflon var fyrst
notað í kjarnorkusprengjur til að
hemja úraníum en árið 1948 var
almenn notkun fyrst heimiiuð.
Hjá Du Pont datt mönnum fyrst
í hug að nota teíion til að húöa
innan bökunarform. Síðar var-
það notað á steikarpönnur og
meö pönnunum heíúr þetta hern-
aðarleyndarmál borist um
heimsbyggðina.