Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.1993, Qupperneq 12

12
LAUGARDAGUR 27. NÓVEMBER 1993
Erlendbóksjá
Metsölukiljur
Bretland
Skáldsögur:
1. Torry Pratchett:
Lords and Ladies.
2. Robert Jamas Waller:
The Bridges of Madison
County.
3. Douglas Adams:
Mostly Harmless.
4. Ben Elton:
This Other Eden.
5. Stephen Klng:
Dotores Claiborne.
B. Sue Townsend:
The Quoen and I.
7. Catherine Cookson:
The Maltese Angel.
8. Wilbur Smith:
River God.
9. Joanna Trollope:
The Men and the Girls.
10. John Grisham:
_. The Firm. ...
Rit almenns eölis:
1. Jung Chang:
Wild Swans.
2. Bill Watterson:
The Days Are just Packed.
3. Stephen Fry:
Paperweight.
4. James Herriot:
Every Living Thing.
5. Gary Larson:
The Far Side Gallery 4.
6. Stephen Brlggs:
The Streets of
Ankh-Morpork.
7. Nick Hornby:
Fever Pitch.
8. Maureen Lipman:
When's It Coming out?
9. V. Reeves & B. Mortímer:
The Smell of Reeves
& Mortimer.
10. Dirk Bogarde:
Great Meadow.
(Byggt á The Sunday Times)
Danmörk
Skáldsögur:
1. Peter Hoeg:
Freken Smillas
fornemmelse for sne.
2. Edith Wharton:
Uskyldens ár.
3. Jette Kjærboe:
Albertines fortællinger.
4. Niels Vindíng:
Hog over hog.
6. Isabel Allende:
Andernes hus.
6. Toni Morrison:
Elskede.
7. John Grisham:
Fírmaets mand.
(Byggt é Polítíken Sendag)
Sumarást
í meinum
Óvenjuleg ástarsaga hefur margar
undanfamar vikur verið í einu af
efstu sætum á metsölulistum í
Bandaríkjunum og Bretlandi. Þetta
er fyrsta skáldsaga höfundarins, Ro-
berts James Waller, og heitir nú The
Bridges of Madison County eða
Brýmar í Madisonsýslu. Sagan hafði
áður komið út undir nafninu Love
in Black and White.
Þetta er stutt skáldsaga, já nánast
löng smásaga, sem hefur rækilega
snert hjartastrengi lesenda. Við-
fangsefnið er líka að vissu marki
óhefðbundið í ástarsögum. Elskend-
umir sem hittast og skilja á einu
sumri era nefnilega engin unglömb.
Söguhetjurnar em bandarískur
ljósmyndari, Robert Kincaid, sem er
á ferö um Madisonsýslul Iowa sum-
ariö 1965 til að mynda brýr þar um
slóðir fyrir National Geographic
Magazine. Þar hittir hann Francescu
Johnson, miðaldra kona sem er gift
og tveggja barna móðir. Það verður
Umsjón
Elías Snæland Jónsson
heit ást við fyrstu sýn. Þau eiga
nokkra ljúfa daga saman en verða
svo að skilja því skyldan kaUar. En
ástin liíir áfram hið innra með þeim
þáðum allt til dauðadags.
Bryan og Giulia
Morris West hefur verið metsölu-
höfundur um langt árabil. Bækur
The BRIDGES
oj MADISON
COUNTY
a n o v c l
..■■Íl.Q.ttMH.X. i A M.K.X....W..A■i.j.iui-
hans fjalla gjaman um póhtísk átök,
ekki síst á Italíu, en einnig um ástir,
tryggð og svik. Sumar bóka hans
hafa verið kvikmyndaðar.
í formála að nýjustu skáldsögu
sinni, The Lovers, segist West nú
hættur að semja skáldsögur; þetta sé
sú síðasta. Hann gefur hka í skyn að
sagan sé að verulegu leyti byggð á
eigin reynslu.
Hér segir frá Bryan, virtum og auð-
ugum lögfræðingi, sem er kominn
hátt á sjötugsaldur. Hann fær allt í
einu beiöni um að taka að sér óskil-
greint mál fyrir ítalska aöalsfjöl-
skyldu, Famese di Mongrifone. í
kjölfarið fylgir bréf frá Giuhu Far-
nese sem er ekkja og höfuð fjölskyld-
unnar. Það rifjar upp í huga hans
endurminningar, sem taka mestan
hluta bókarinnar, frá þeim tíma er
Bryan hitti Giuliu fyrir fjóram ára-
tugum. Hann var þá ungur og fátæk-
ur og fékk tímabundið starf sem
stýrimaður á skemmtisnekkju
bandarísks auðkýfings sem bauð
Giuhu, væntanlegri eiginkonu sinni,
og fjölskyldu hennar í sighngu um
Miöjaröarhafiö. Þar kviknaði heit ást
í meinum.
Þessar tvær skáldsögur eru mjög
ólikar. Þær eiga þaö sameiginlegt aö
íjalla um heita ást sem kviknar
skamma sumarstund en lifir svo ára-
tugum saman í hjörtum sem var ætl-
aö að skilja.
THE BRIDGES OF MADISON COUNTY.
Höfundur: Robert James Waller.
Mandarin Paperbacks, 1993.
THE LOVERS.
Höfundur: Morris West.
Mandarin Paperbacks, 1993.
Metsölukiljur
Bandaríkin
Skáldsögur:
1. Johanna Líndsey:
Keeper of the Heart.
2. Nelson DeMille:
The General's Daughter.
3. Amy Tan:
The Joy Luck Club.
4. Michael Shaara:
The Killer Angels.
5. Philip Friedman:
Inadmissibte Evidence.
6. Edith Wharton;
The Age of innocence.
7. Daníelle Steel;
Mixed Blessings.
8. Jonathan Kellerman:
Devil's Waltz.
9. Jackie Collins:
American Star.
10. Maeve Binchy:
The Copper Beech.
11. John Grisham:
The Pelican Brief.
12. Anne Rice:
Interview with the
Vampire.
13. John Grisham:
A Time to Kill.
14. Anne Rice:
TheTaleof the Body Thief.
15. Nancy T. Rosenberg;
Mitigating Circumstances.
Rit almenns eðlis:
1. Michael Jordan:
Rare Air.
2. Rush Limbaugh:
The Way Things Ought
to Be.
3. M. Scott Peck:
The Road Less Travelled.
4. The President's Health
Security Plan.
5. Tom Clancy:
Submarine.
6. Maya Angelou:
I KnowWhytheCaged Bird
Sings.
7. Norman Maclean:
Young Men 8t Fire.
8. Peter Mayie:
A Year in Provence.
9. Schwarzkopf 8t Petre:
It Doesn't Take a Hero.
10. Robert Fulghum:
Uh-oh.
11. Gail Sheehy:
The Silent Passage.
12. James Herriot:
Every Living Thing.
13. Martin L. Gross:
A Call for Revolution.
14. Deborah Tannen:
Youjust Don'tUnderstand.
15. Peter Mayle:
Toujours Provence.
Miracles.
(Byggt á Nbw York Times Book Review)
Vísindi
Steinar í
maganum
Sumar tegundir risaeðla höíðu
steina í maganum til að aðvelda
meltinguna.
Þetta fyrirbæri er vel þekkt hjá
fuglum á okkar tímum en ekki
var vitaö um steina í eðlumögum
fyrr en þýskur vísindamaður
fann þá þegar hann var að rann-
saka 280 milljóna ára gamalt
steingert eðluhræ.
Eðla þessi var grasbítur og vom
leifar af mörgum tegundum jurta
í maga hennar. Innan um grasiö
voru ávalir steinar.
Vélmenni
tínirber
Verkfræðing-
um í ísrael hef
ur tekist ai
hanna vél
menni sem get
ur tínt viö
kvæma ávext
af tijám 0)
jafnvel ber a
jörðinnL Fyrst
aðeins gerðar tilraunir með
stærri ávexti og grænmeti enda á
eftir aö þróa vélmennið betur.
Vélmennið fer eftir auga
myndavélar viö tínsluna. Það
hefur lipran arm sem sem hægt
er að teygja i allar áttir. Dráttar-
vél sér um að draga „vinnumann-
inn“ á sleða út á akurínn.
Umsjón
Gisli Kristjánsson
Kassadömur óþarfar
Nú er verið að reyna í Hollandi
fyrsta tölvukerfið sem á að gera neyt-
endum kleift að afgreiða sig að öllu
leyti sjálfir í verslunum. Fram hafa
komiö 36 útfærslur á slíkum af-
greiðslukerfum og verða þau öll
reynd á næstunni.
Hugmyndin er aö viðskiptavinirnir
taki með sér litla tölvu inn í verslun-
ina og skanni þar inn verð á því sem
þeir kaupa. Að innkaupum loknum
stinga þeir tölvunni í samband við
móðurtölvu verslunarinnar. Tölvan
gefur upp hvað á að borga og við-
skiptavinurinn rennir greiðslukorti
sínu í gegnum posa.
Enginn starfsmaður fylgist með og
ekki þarf að taka upp úr körfunni
fyrr en komið er út. Til að koma í
veg fyrir þjófnaði velur móðurtölvan
nokkra viðskiptavini af handahófi
og skoðað er í körfumar hjá þeim.
Engin leið er að vita hver lendir í
úrtakinu og þar af leiðandi fylgir því
nokkur áhætta að taka meira úr hill-
Heyrir þessi afgreiðslumáti brátt
sögunni til?
unum en skráð er í tölvuna.
Enn hefur ekki tekist að finna betri
aðferð til að koma í veg fyrir þjófn-
aði en að skoða í körfurnar hjá
nokkrum viðskiptavina á dag. Verði
menn staðnir að þjófnaði fá þeir ekki
að nota kerfið og veröa eftirleiðis
afgreiddir við kassa eins og nú tíðk-
ast.
Líki bæði viðskiptavinum og eig-
endum verslana vel við nýja af-
greiðslumátann verður besta út-
færslan af þeim 36, sem komiö hafa
fram, tekin í notkun. Höfundar kerf-
anna hafa allir unnið út frá sömu
hugmyndinni og er óverulegur mun-
ur á aðferðum.
Líkur eru á að nýja sjálfsafgreiðsl-
an verði einnig reynd í Bandaríkjun-
um áður en langt um líður og jafnvel
í fleiri löndum.
Nýja tæknin leiðir af sér að af-
greiðslufólki í verslunum fækkar
verulega og tala menn um aö
„kassadömur" veröi nú óþarfar.
Afhverju
tvökyn?
Af hverju em til tvö kyn af öll-
um æöri hfvemm á jöröinni en
ekki eitt eöa þrjú? í fljótu bragði
virðist fylgja því mikið óhagræði
að dýr geti ekki fjölgað sér ein
og hjálparlaust.
Margar kenningar eiga aö
skýra þetta og sú sem þykir lík-
legust um þessar mundir er aö
dýrategundir, sem geta blandað
saman erfðaefnum tveggja ein-
staklinga, lifi fremur af en þær
sem skila aðeins sinu eigin erfða-
efni til afkomendanna.
í þessu felist mikilvæg vörn
gegn úrkynjun enda er nú svo
komið, segja kennigasmiðirnir,
að einungis mjög framstæð dýr
eru einkynja. Þetta skýrir hins
vega ekki af hverju kynin eru
ekki þijú eða fleiri.
Skrift á ráð-
húsi Davíðs
Gróðavon í hitakærum örveram
„Við högum okkur eins og krakkar
í sælgætisverslun. Það er úr svo
miklu að velja að við vitum ekki
hvað á að taka fyrst,“ segir banda-
ríski örverufræðingurinn John A.
Baross við Washingtonháskóla í Se-
attle. Hann hefur á undanfómum
árum safnaö hitakæmm örverum og
segir að þær muni á næstu ámm
leiða til byltingar í líftækni.
Nokkuö er liðið frá því menn veittu
örverunum fyrst athygh og hafa þær
m.a. verið rannsakaðar hér á ís-
landi. Nú em vísindamenn víða um
heim að fá áhuga á þessum lífvemm
sem eru ólíkar flestu því sem lifir á
yfirborði jarðar. Mestu munar að
hitakæru örvemmar kunna best við
sig við mikinn hita, jafnvel meiri en
100 gráður.
Danskir jarðvísindamenn hafa
fundið örverur þessar á meira en
tveggja kílómetra dýpi undir botni
Norðursjávarins og þær hafa einnig
fundist við oliulindir í Alaska.
Mest er þó af örverunum á jarö-
hitasvæðum og hafa vísindamenn í
Japan og Bandaríkjunum áhuga á
að kanna hverasvæði í löndum sín-
um, sérstaklega í leit að nýjum teg-
undum.
Hitakæru örvemmar hafa sér-
staka hæfileika til aö breyta venju-
legum sykri í nýjar afurðir og þær
má einnig nota til aö hreinsa mengað
vatn.
„Viö erum rétt að byija að þreifa
okkur áfram á þessu sviði," segir
John A. Baross og spáir miklum
framfórum í rannsóknum á hitakær-
um örvemm í náinni framtíð.
Fornleifafræðingar í ísrael hafa
nú ráðið skriftina sem fannst fyr-
ir skömmu á steinum í rústum
húss í Norður-ísrael. Þarna
reyndist fólgin vitneskja um Dav-
íö konung og ætt hans. Davíð réð
fyrir Gyðingum á tíundu öld fyrir
Krist og voru ekki til eldri heim-
ildir um hann en í Biblíunni.
Svo virðist sem húsið, sem hafði
að geyma hinn forna texta, hafi á
einhvern hátt tengst Davíð kon-
ungi því frásögn af honum hefur
veriö greypt í steinn. Þá er og ljóst
að Gyðingar þessa tíma skrifuðu
á aramísku en ekki hebresku eins
og síðar varð.