Dagblaðið Vísir - DV - 08.03.1997, Side 10

10
LAUGARDAGUR 8. MARS 1997 DV
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT111,105
RVtK, SIMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Enn eyðist landið
Rannsóknastofnun landbúnaðarins og Landgræðslan
hafa að nýju tekið út jarðvegsrof á íslandi og staðfest
það, sem flestir vissu áður, að rofið er mikið á nærri
helmingi landsins, að fimmtungur landsins er ekki beit-
arhæfur og að stjórna verður beit á þriðjungi þess.
Rannsóknirnar staðfesta, að friða ber hálendi landsins
og flest afréttalönd fyrir búfé. Helzta undantekningin er
norðurhluti borgfirzkra afrétta og vesturhluti húnvetn-
skra. Einkar illa famar eru allar afréttir Sunnlendinga,
Skagfirðinga, Eyfírðinga og Suður-Þingeyinga.
Rannsóknimar staðfesta, að móbergssvæði landsins
þola ekki beit. Þetta er belti, sem nær þvert yfir landið,
að sunnanverðu einkum Rangárvallasýslu og að norðan-
verðu einkum Suður-Þingeyjarsýslu. Þetta er eldfjalla-
beltið, þar sem berg er lint og veðrast hratt.
Þótt sauðfé hafi fækkað töluvert á síðustu árum, þarf
því að fækka enn verulega, svo að fjöldinn verði í sam-
ræmi við beitarþol landsins. Sums staðar þarf ekki að
fækka fé, svo sem í Borgarfirði og Húnavatnssýslum, en
á sumum stöðum þarf beinlínis að hætta sauðfjárrækt.
Dæmi um óhæft sauðfjárland eru beitarlönd Mývetn-
inga. Þar hafa bændur árum saman þverskallazt við
reglum Landgræðslunnar og sigað sauðfé sínu á nálina í
sandinum, sumpart í skjóli nætur til að forðast mynda-
tökur fjölmiðla. Sauðfé við Mývatn er glæpur.
Til viðbótar við ofbeit af völdum sauðfjár er að koma
til sögunnar ofbeit af völdum hrossa. Hin síðartalda er
yfirleitt á öðrum stöðum, ekki á hefðbundnum afréttum,
heldur í fjallshlíðum í nágrenni heimahaga. Þetta má til
dæmis sjá sums staðar í Skagafirði og Eyjafirði.
Fjölgun hrossa hefur verið úrræði margra bænda, sem
hafa orðið að fækka öðru búfé. Viðbótin kemur að litlu
gagni við ræktun góðhrossa, en eykur fjölda slátur-
hrossa. Útflutningsmarkaður hrossakjöts hefur hrunið á
siðustu árum, svo að þessi hross eru verðlaus.
Góðhrossin, sem seljast í vaxandi mæli og dýrum
dómum til útlanda, eru afrakstur tiltölulega lítils hluta
hrossastofnsins. Þetta eru hross bændanna, sem hafa
sérhæft sig í hrossarækt og yfirleitt byggt ræktun sína
upp á löngum tíma og safnað dýrmætri sérþekkingu.
Hrossum má fækka mikið hér á landi, án þess að það
skaði neitt útflutningstekjurnar, jafnvel þótt hliðstæð
sprenging verði í sölunni vestan hafs og áður hefur orð-
ið austan hafs. Ofbeit af völdum hrossa stuðlar því ekki
að auknum tekjum í landbúnaði. Hún er óþörf með öllu.
Bændasamtök íslands berja enn höfðinu við steininn
og virðast föst í ógæfulegu hlutverki þjóðaróvinar núm-
er eitt. Enn einu sinni neita þau að fallast á niðurstöður
fræðimanna, jafnvel þótt þær komi að þessu sinni frá
rannsóknastofnun landbúnaðarins sjálfs.
Því miður eru næstum öll stjórnmálaöfl landsins sem
strengbrúður í höndum landbúnaðarins. Þess vegna hef-
ur áratugum saman verið reynt að hamla gegn sjálfs-
agðri og eðlilegri eyðingu byggða, í stað þess að byrja
fyrir löngu að borga mönnum fyrir að bregða búi.
Engin ný sannindi eru á ferð í þessum efnum. Gróður-
kortagerð var búin að leiða ástandið í ljós fyrir aldar-
fjórðungi. í aldarfjórðung hefur rækilega verið rökstutt,
meðal annars í blaðaskrifum, að markvisst þurfi að
draga úr hefðbundnum landbúnaði, einkum sauðfjár-
rækt.
Samt eru ráðamenn bænda og þjóðar enn í dag
ákveðnir í að þola framhald landeyðingar inn í næstu
öld, rétt eins og hér sé þriðja heims ríki í jaðri Sahara.
Jónas Kristjánsson
Þjóð í ræningjahöndum
Albanía, eitt minnsta og fátæk-
asta ríki Evrópu, er að hrynja til
grunna i beinni útsendingu vest-
rænna sjónvarpsstöðva. Neista-
flugið úr brennandi rústunum
gæti kveikt stærri elda í púður-
tunnunni á Balkanskaga.
Þess vegna geta stórveldin ekki
sett kíkinn fyrir blinda augað.
Handan landamæranna búa tvær
milljónir Albana í Kosovo, þar
sem serbar stjóma með harðri
hendi, þótt þeir séu innan við tí-
undi hluti íbúanna. Færist átökin
þangað magnast eldsmaturinn
enn, jafnvel svo að stórveldin hafa
af því nokkrar áhyggjur að sjálfir
friðarsamningarnir á Balk-
anskaga kunni að verða eldinum
að bráð.
Skilið við
landið í rústum
Einræðisstjórn kommúnista í
Albaníu skildi við landið í rústum
eftir hálfrar aldar óstjórn. Ástand-
ið var svipað því sem gerist í
mörgum Afríkuríkjum. Sjálfs-
þurftarbúskapur forðaði íbúum
sveitanna frá hungurdauða. Ríkis-
rekin iðnaðurinn átti sér engan
tilverugrundvöll og hrundi með
kommúnismanum.
Það þurfti að byrja upp á nýtt,
frá granni. Stjóm endurreisnar-
starfsins kom í hlut læknis, dr.
Sali Berisha, sem hafði getið sér
gott orð sem mannvinur meðal ör-
eiganna í Tirana. Flokkur hans
sópaði til sín fylgi. Læknirinn vin-
sæli var borinn á gullstól um göt-
ur höfuðborgarinnar. Viðtökum-
ar yrðu með öðrum hætti í dag, ef
hann þyrði fyrir sitt litla líf að
láta sjá sig innan um fólk, án her-
Erlend tíðindi
Jón Baldvin Hannibalsson
verndar.
Þessi endalok eru þeim mun
dapurlegri sem endurreisnarstarf-
ið fór vel af stað. Alþjóðabankinn
og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
tóku þetta litla land undir sinn
verndarvæng. Meira fjármagni
(miðað við höfðatölu íbúa sem era
3,2 milljónir) var varið til aðstoð-
ar við Albaniu en nokkurt annað
land eftir hrun kommúnismans í
Austur-Evrópu.
Einkavætt til helvítis
Árið 1994 var hagvöxtur sá
mesti í A-Evrópu og verðbólgan
orðin viðráðanleg (m 6%). Erlend-
ir fjárfestar fóru að taka Albaníu
alvarlega. Þótt lagagrundvöll og
hefðir fyrir rekstri vestrænna
markaðsstofnana skorti (t.d.
banka- og fjármálastofnanir) settu
erlendir braskarar upp búðir sín-
ar í landinu. Þeir réðu síðan inn-
lenda „gróðapunga" í þjónustu
sína. Með atbeina þeirra var land-
ið einkavætt til helvítis.
Hundruð þúsunda Albana
vinna erlendis og senda heim er-
lendan gjaldeyri. Braskararnir
sáu sér leik á boröi og buðu gufl
og græna skóga fyrir þetta ijár-
magn i “hlutdeildarsjóöum" sín-
um. Menn seldu ofan af fjölskyld-
um sínum til að eignast hlut í
allsnægtunum. Þessir sjóðir hlóð-
ust upp sl. 2 ár. Þar kom að þriðj-
ungur þjóðarteknanna var kom-
inn í vörslu fjárplógsmanna, sem í
leiðinni keyptu hin einkavæddu
fyrirtæki og réðu sjálfir fyrir
bönkum og sjóðum.
Blaðran sprakk
Loks sprakk blaðran. Eftir stóð
þjóðin með sárt ennið. Hún hafði
lent í ræningjahöndum. Læknir-
inn vinsæli reiöir sig nú á herinn
til að mæta reiði og örvæntingu
þjóðar, sem höfð hefur verið að
fífli. Yflrlýsingar hans minna orð-
ið á forvera hans, einræðisherra
kommúnista, Enver Hoxa, en með
öfugum formerkjum þó. Hann
kallar almenning í landinu
„kommúnistaskríl“ og hótar að
skjóta allt sem hreyfist.
Á því augnabliki dúkkaði upp
íslenskur sendiherra í Tirana til
að afhenda trúnaðarbréf sitt við
hátíðlega athöfn. Trúnaðarbréf Al-
þjóðabankans og Gjaldeyrissjóðs-
ins, sem tóku að sér að leiðbeina
Albönum á vegferð þeirra inn í
vestrænan markaðsbúskap og
réttarríki, eru verðlitlir pappírar í
dag.
ý

Frá Albaníu þar sem upplausnarástand hefur ríkt.
Símamynd Reuter
skoðanir annarra_______________________
Rad-Larsen og fjölmiðlamir
„Þegar Terje Rod-Larsen sagði af sér ráðherra-
| embætti fræddi hann norska blaðamenn á því að
| þeir ættu nú að læra að vera gagnrýnir á heimildir
| sínar. Þegar skattalögreglan svo sektar þennan fyrr-
S um ráðherra skipulagsmála um 50 þúsund krónur
(norskar) fyrir að hafa viljandi veitt rangar upplýs-
1 ingar í skattaskýrslu sinni fyrir árið 1986 bendir
það til að fjölmiðlar hafi haft æmar ástæður fyrir
I uppslættinum. Það sýnir einnig að Thorbjorn Jag-
land forsætisráðherra mat stöðuna rétt þegar hann
í ákvað að víkja Rad-Larsen úr embætti.“
Úr forystugrein Aftenposten 5. mars.
Norrænt bræðralag á tölvuöld
„Þaö er ljóst að norrænu tungumálin verða fyrir
* útlendum áhrifum. En síðustu 20 ár hafa í raun ver-
! ið mikið blómaskeið lítifla málsamfélaga í Evrópu,
þökk sé stuöningi frá ESB. Gelíska og bretónska
pluma sig miklu betur, ekki verr, á tímum
McWorlds og ESB. Upplýsingatæknin, sem Norður-
landaráð ræðir um sem hugsanlega ógn við nor-
1
rænu tungumálin, býr einnig yfir þveröfugum
möguleikum. Hún getur tengt norrænu þjóðimar
nánari böndum en nokkru sinni hefur áður gerst.
Norrænu þjóðimar eiga met í lestri bóka og blaða
og í tölvu- og farsímaeign. Auðvitað bíður afgangur-
inn af heiminum á hinum enda línunnar en okkur
stafar ekki ógn af því, heldur veitir það okkur ótal
tækifæri." Úr forystugrein Politiken 4. mars.
Stjórnleysi í Albaníu
„Enn ein tálvon Vesturlanda er nú að hverfa í
öngþveiti og blóðbaði á Balkanskaga - tálvonin um
að hin litla og þjakaða Albanía gæti með eigin kröft-
um og vestrænum breyst í efnahagslegt fyrirmynd-
arríki. Sumir fullyrtu meira að segja að Albanía
væri ekki venjulegt Balkanríki heldur öðruvísi
vegna sérstakrar menningar. Það hefur lengi verið
ljóst hvernig myndi fara. Strax í maí á síðasta ári,
þegar Sali Berisha forseti, tískulæknir fyrrverandi
kommúnistaleiðtoga og síðar uppáhald Vestur-
landa, falsaði úrslit þingkosninganna hvarf töfra-
ljóminn af honum.“
Úr forystugrein Jyllands-Posten 4. mars.