Dagblaðið Vísir - DV - 24.10.1998, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 24. OKTÓBER 1998 DV
viðtal
Þorsteinn Páisson tilkynnti um síðustu helgi að hann ætlaði að hætta í pólitík:
Hræðist ekki verkefnaleysi
„Ég hef engin áform um það og mfn hugmynd er að fara inn á einhvern nýjan vettvang. Þetta er hlutur sem er frá og
ef maður væri með það í huga að snúa aftur þá ætti maður ekki að hætta.“ DV-mynd E.ÓI
Um slðustu helgi tilkynnti Þor-
steinn Pálsson, sjávarútvegsráðherra
og dóms- og kirkjumálaráðherra, að
yfirstandandi kjörtímabil væri hans
síðasta. Hann ætlar að hætta í pólitík.
Þorsteinn fór inn á þing árið 1983
en hafði verið virkur í flokksstarfi
lengi áður.
„Ég gekk í Sjálfstæðisflokkinn um
leið og ég hafði aldur til eða jafnvel
áður. Ætli ég hafi verið nema 14 eða
15 ára þegar ég gekk í flokkinn." _
Hann segir að það hafi aldrei kom-
ið neitt annað til greina en Sjálfstæð-
isflokkurinn. Var það uppeldið sem
gerði það að verkum?
„Nei, það á ekki neinar rætur að
rekja til uppeldisins. Ég held ég hafi
verið orðinn sjálfstæðismaður strax
austur á Selfossi þegar ég var smá-
strákur. Auðvitað mótuðust hug-
myndir mínar og skoðanir þegar ég
þroskaðist og það var aldrei neinn efi
í mínum huga.“
Þorsteinn var blaðamaður á Morg-
unblaðinu þann tíma sem hann var í
námi við Háskóla íslands og vann eitt
ár á Mogga eftir brautskráningu. Þá
tók hann við ritstjórnarstóli Vísis.
Þorsteinn segir að blaðamennskan
hafi verið honum kær og hann hefur
alla tíð verið skráður sem blaðamaður
í símaskránni.
„Ég sá aldrei ástæðu til þess að
breyta því.“
Alltaf haft
góðan stuðning
Af hverju ertu að hætta i pólitík?
„Mér finnst þetta orðinn góður tími
og vil gjarnan huga að einhverju
öðru.“
Er þetta nýleg ákvörðun?
„Já, hún er það.“
Nú mátti í fyrra lesa í slúðurdálk-
um blaða að Þorsteinn myndi ekki
gefa kost á sér eftir þetta kjörtímabil.
Var það marklaust?
„Eins og fólk veit þá er lítið að
marka slúðrið í blöðunum. Þetta var
ákvörðun sem mótaðist nú í haust."
Var eitthvað sérstakt sem varð til
þess að þú ákvaðst að draga þig út úr
pólitík?
,,Nei.“
Óttaðist þú um stöðu þína?
„Nei.“
Ertu traustur í sessi?
„Ég hef alla tíð átt góðan stuðning í
kjördæminu eins og hefur komið fram
í prófkjörum. Ég hef metið það mikils
og það hefur gefið mér mjög mikið að
geta unnið með fólkinu á Suðurlandi.
Það hefur vonandi gert mig að betri
stjórnmálamanni að vinna í nánum
tengslum við fólk og fyrirtæki. Það er
með alit öðrum hætti að vera þing-
maður á landsbyggðinni en í Reykja-
vík. Landsbyggðarþingmenn eru i
nánari tengslum við fólk og kjósend-
ur. Mér fmnst að það hafi gefið mér
mjög mikið.“
Mun það ekki slíta þessi nánu
tengsl verði sú kjördæmaskipan, sem
nú hefur verið lögð fram, staðfest?
„Jú, hún mun breyta því. Ég held
að það geti ekki farið hjá því að þessi
nýju kjördæmi verði líkari þvi sem er
i Reykjavík og tengslin verða með öðr-
um hætti."
Er það ekki miður?
„Að því leyti er það ágalli en menn
eru að ná öðrum markmiðum sem
menn settu sér um jöfnun atkvæðis-
réttar og jafnræði á milli flokka. Þessi
brej’ting þjónar þeim markmiðum
sem menn settu sér með endurskoð-
uninni."
Telurðu að kostir hugmyndarinnar
vegi þyngra en gallar hennar?
„Ég skal ekki segja það. Sjálfur
hefði ég gjarnan kosið aht aðra leið.
Mín hugmynd varðandi uppstokkun
kjördæma, sem er löngu tímabær, hef-
ur verið sú að það ætti að taka mið af
því fyrirkomulagi sem er i Þýska-
landi. Þar er helmingur þingmanna
kjörinn í einmenningskjördæmum og
hinn helmingur á landshlutalistum.
Fyrir þeim hugmyndum er ekki
hljómgrunnur í þinginu. Mín skoðun
er sú er að með því hefði mátt mæta
þessum sjónarmiðum og viðhalda
tengslum þingmanna við fólkið og hið
daglega líf.“
„Fortíðin vefst ekki
fyrir mér"
Þorsteinn og Davíð Oddsson háðu
einvígi um formannssæti Sjálfstæðis-
flokksins og töldu margir að sá slagur
hefði valdið sárum. Eru þau sár gró-
in?
„Ég hef í sjálfu sér ekki velt því
mikið fyrir mér. Ég hef fyrst og fremst
unnið að þeim málum sem ég hef haft
áhuga á. Ég hef haft tækifæri til þess
í sjávarútvegsráðuneytinu og dóms-
málaráðuneytinu og við höfum staðið
fyrir miklum breytingum. Mótun
þeirrar sjávarútvegsstefnu að færa
sjávarútveginn frá miðstýringu yfir í
markaðskerfi og móta langtimastefnu
um nýtingu auðlindanna. Við höfum
bylt dómskerfinu og endurskipulagt
löggæsluna og skapað í samstarfi við
kirkjuna nýjan kirkjurétt. Þetta eru
verkefni sem ég hef haft mjög gaman
af.
Ég hef ekki tamið mér að líta mik-
ið til baka. Fortíðin vefst ekki fyrir
mér.“
Tveir kandídatar eru þegar í sæti
Þorsteins á lista sjálfstæðismanna á
Suðurlandi og eru það Árni Johnsen
og Drífa Hjartardóttir. Viltu sjá ein-
hverja fleiri í þeim slag?
„Ég hef átt ágætt samstarf við þau
á undanförnum árum og það kæmi
mér ekkert á óvart að fleiri blönduðu
sér í slaginn. Á þessu stigi hef ég ekki
hugmynd um það. Kjördæmisráðið
ákvað að taka sér góðan tíma í að
ákveða með hvaða hætti yrði staðið
að vali frambjóðenda. Mönnum þótti
sem þessi ákvörðun markaði nokkur
tímamót og menn þyrftu að hugsa sig
um og velta því fyrir sér hvernig ætti
að standa að vali manna á listann. Ég
held að það hafi verið eðlilegt. Það er
nægur tími til stefnu og allt of
snemmt að kveða upp einhverja dóma
í því.“
Áttu þér einhvern draumaeftir-
mann?
„Nei, aðalatriðið er að ég hef haft
mikla ánægju af að vera þingmaður
Sunnlendinga. Þar á ég rætur og hef í
gegnum þetta starf eignast marga
trausta og góða vini. Ég hef rætt mik-
ið við fólk í kjördæminu nú í haust og
mitt mat er það að staða flokksins þar
sé óvenju sterk eins og reyndar staða
flokksins á landsvísu. Þannig að
flokkurinn á möguleika á mjög góðum
úrslitum. Ég vona sannarlega að það
gangi eftir."
Hafa náðst sættir við Eggert Hauk-
dal?
„Ég hef aldrei átt í stríði við hann.
En hann verður að segja þér við
hverja hann er ósáttur. Ég kann ekki
þann lista utan að.“
Hvað stendur upp úr á pólitískum
ferli?
„Það er ekkert eitt sem ég met öðru
fremur. Ég fór inn i pólitík með
ákveðnar hugmyndir um að það væri
kominn tími til að gera breytingar. Ég
var í hópi ungra manna í flokknum
sem knúði á um breytingar. Við gáf-
um meðal annars út bók þar sem við
kynntum hugmyndir okkar. Ég er
fyrst og fremst þakklátur fyrir að hafa
fengið tækifæri til að koma flestu af
því fram í samvinnu við marga aðra.
Það er ánægjulegt að þær hugmyndir,
sem við fórum af stað með fyrir ein-
um og hálfum eða tveimur áratugum
síðan og þóttu um margt róttækar þá,
eru almennt viðurkenndar í dag. Við
höfum fært ákvarðanir á fjármagns-
markaði frá ríkinu út á markaðinn.
Ég átti sem fjármálaráðherra þátt í
því að umbylta skattakerfinu og koma
á staðgreiðslu og hef í þessum ráðu-
neytum unnið að miklum breytingum
síðastliðin átta ár á þeim grunni og
hugmyndum sem ég hafði sem ungur
maður þegar ég byrjaði í pólitík. Fyrst
og fremst finnst mér ánægjulegt að sjá
að stjórnmálastarf af þessu tagi getur
skilað slíkum árangri og að hugmynd-
ir geta orðið að veruleika."
Sérðu eftir einhverju?
„Nei, mér finnst þetta um flest hafa
verið mjög ánægjulegur tími og gef-
andi. Ég er ekki með neina eftirsjá.
Það er helst að ég sjái eftir stiganum
hérna í sjávarútvegsráðuneytinu.
Maður kemst svo vel í gang á morgn-
ana með því að hlaupa upp stigann."
Mál lögreglunnar í Reykjavík hafa
verið ofarlega á baugi undanfarið og
þá sérstaklega mál Böðvars Bragason-
ar lögreglustjóra. Hefur verið talað
um aðför að Böðvari. Er einhver stoð
í þeim sögusögnum?
„Ekki af hálfu ráðuneytisins. Ég get
ekki svarað fyrir aðra í því efni.“
Sverrir Hermannsson hefur gagn-
rýnt þig harðlega. Tekurðu það nærri
þér?
„Nei.“
Læturðu það þér sem vind um eyru
þjóta?
„Það er kurteislegt að orða það
svo.“
Stjórnarslitin veiktu stöðu
Þorsteins
Árið 1987 stóðu Steingrímur Her-
mannsson og Jón Baldvin Hannibals-
son upp frá ríkisstjórnarborðinu og
slitu samstarfi við Sjálfstæðisflokk-
inn. Hafði það áhrif á pólitískan feril
þinn?
„Auðvitað hafði það heilmikil póli-
tisk áhrif en það var pólitískur
ágreiningur sem snerist um aðgerðir í
efnahagsmálum sem var mjög brýnt
að gera. Það þurfti að rétta stöðu út-
flutningsatvinnuveganna. Ég beitti
mér fyrir því um vorið 1988 að það
yrði gert með gengisbreytingum. Þá
stóð formaður Framsóknarflokksins
með mér í því að það þyrfti að breyta
genginu en Alþýðuflokkurinn var á
móti. Við fórum millileið sem þýddi
að það þurfti að koma aftur að þeim
málum um haustið og þá hafði for-
maður Framsóknarflokksins einfald-
lega skipt um skoðun og vildi ekki al-
mennar aðgerðir og gengisbreytingu.
Þeir lögðu til óframkvæmanlega lög-
bundna niðurfærslu á launum og
verðlagi. Það kom nú best í ljós
hversu óframkvæmanlegar þær hug-
myndir voru að þeim datt ekki í hug
að framkvæma þær þegar þeir höfðu
sjálfir myndað nýja rikisstjórn. Þeir
töldu eigi að síður ótækt að fara eftir
þeim hugmyndum sem ég hafði lagt
til og þegar sú stjóm hafði verið
mynduð var gripið til einhvers mesta
sjóðasukks og millifærslna á síðari
tímum sem misheppnaðist algjörlega.
Mig minnir að þáverandi formaður
Framsóknarflokksins hafi orðað það
svo að hann hefði misst trú á almennt
viðurkenndum vestrænum aðferðum
við stjórn efnahagsmála. Þessi um-
skipti urðu þjóöinni dýrkeypt. Stjóm-
in varð síðar að viðurkenna það og
varð að grípa til almennra aðgerða
með gengisbreytingum.
Síðar varð ég sem sjávarútvegsráð-
herra að taka hluta af þessum óreiðu-
skuldum sem þeir settu á ríkissjóð og
koma þeim yfir á sjávarútveginn sem
er í dag að borga af þeim skuldum
með sérstöku gjaldi á veiðiréttinn og
verður að því fram til 2010. Það sést
best á því hversu vitlausar þessar að-
gerðir voru.
Vissulega hafði þetta áhrif á mig
pólitískt. En ef ég hefði farið með
Sjálfstæðisflokkinn inn í aðgerðir af
þessu tagi hefði það haft langvarandi
áhrif á flokkinn og dregið úr trú fólks
á honum. Forystumenn hans gátu
ekki tekið ráðherrastóla fram yfir það
að standa á grundvallarviðhorfum.
Það hefði verið ámóta asnaspark og
þegar formaður Alþýðuflokksins
skrifar undir yfirlýsingu um það að
herinn eigi að fara úr landi. Mér
fannst mikilvægara að standa vörð
um trúnað Sjálfstæðisflokksins við
sina stefnu heldur en halda ráðherra-
stóli fyrir sjálfan mig. Það réð minni
afstöðu á þessum tíma og leiddi til
þess að stjórnarslit voru óhjákvæmi-
leg. Almenningsálitið snerist á sveif
með Sjálfstæðisflokknum í framhald-
inu því hann styrkti mjög stöðu sína
upp úr þessu.“
Var þetta rýtingsstunga í bakið
eins og talað var um i fjölmiölum?
„Ég kann ekki við að vera með lýs-
ingar af því tagi. Ég hef sagt um þenn-
an atburð og marga aðra að við verð-
um að dæma þá og koma með lýsing-
arorð þegar lengra er liðið frá. En það
er mjög mikilvægt að menn geri sér
grein fyrir þeim staðreyndum sem
lágu þama að baki. Þetta var efnisleg-
ur pólitískur ágreiningur en ekki per-
sónuleg togstreita. Að minnsta kosti
ekki af minni háifu.
Þannig að þetta var einfaldlega
óhjákvæmilegt af pólitískum ástæð-
um.“
Veikti þetta stöðu þína innan
flokksins?
„Auðvitað hlaut það að gera það.
Það hlaut að skrifast á minn reikning
að þetta stjórnarsamstarf gekk ekki.
En hitt hefði verið miklu verra fyrir
bæði mig og flokkinn; ef ég hefði far-
ið að gefa eftir á grundvallaratriðum.
Ég hefði gert sjáifan mig og flokkinn
að athlægi ef ég hefði skrifað upp á
þetta sjóðasukk sem samstarfsflokkar
okkar fóru síðan út í.“
Engin áform
um að snúa aftur
Hverju ætlarðu að snúa þér að þeg-
ar þú hættir störfum sem ráðherra og
þingmaður næsta vor?
„Það er ekki afráðið. Ég hef auðvit-
að leitt hugann að því en ekki gengið
frá neinu í þeim efnum.“
Talað hefur verið um að þú tækir
að þér ritstjórn Morgunblaðsins. Er
eitthvað hæft í því?
„Það er alveg sama hvað yrði nefnt
í þessu. Ég hef ekki gengið frá neinu
og það er einfaldlega ekki til umfjöll-
unar á þessu stigi og ég á ekki von á
því að það verði fyrr en á nýju ári.“
Myndirðu taka því ef þér yrði boð-
inn ritstjórnarstóll hjá Morgunblað-
inu?
„Ég hef ekki fengið slíkt tilboð og
veit ekkert um það. Ég á einfaldlega
ekki annað svar við þessu en að ég
reikna með að gera það upp við mig á
nýju ári hvað við tekur.“
Það er væntanlega nóg í boði fyrir
mann með þína reynslu?
„Ég er ekkert smeykur um það að
fá ekki eitthvað að gera.“
Ertu þreyttur eftir að hafa staðið í
eldlínunni i 15 ár?
„Nei, síður en svo. í mínum huga
var lika að hætta áður en ég yrði
þreyttur og aðrir yrðu mjög þreyttir á
mér.“
Muntu snúa þér að sveitarstjórn-
arpólitik?
„Nei, ég er að draga mig út úr póli-
tík en ekki fara inn í pólitík."
Snýrðu einhvern tíma aftur í
stjórnmál?
„Ég hef engin áform um það og min
hugmynd er að fara inn á einhvern
nýjan vettvang. Þetta er hlutur sem er
frá og ef maður væri með það í huga
að snúa aftur þá ætti maður ekki að
hætta.“
-sm