Dagblaðið Vísir - DV - 23.10.1999, Blaðsíða 21

X>V LAUGARDAGUR 23. OKTÓBER 1999
%!k
Stjörnuvitlaust veður
12. febrúar leiö að kvöldi með sár-
um vonbrigðum og sá 13. hóf göngu
sína. Veðrið hélst svipað fram eftir
nóttu en verulega lygndi þegar líða
tók á daginn. Aftur glæddust vonir
okkar og um kvöldið voru leitarskil-
yrði alls ekki sem verst á milli élja,
þótt enn væri þungur sjór. En fljót-
lega upp úr miðnætti aðfaranótt 14.
febrúar hvessti aftur og um tvöleyt-
ið var komið stjömuvitlaust veður
að nýju ofan á þann ruddasjó sem
fyrir var. Um fjögurleytið kváðust
loðnuskipin sem leituðu liggja und-
ir áfollum og ekki treysta sér til að
halda skipulagðri leit áfram. Var þá
ákveðið að láta flotann halda sjó.
Þetta veður hélst fram eftir degi
með hriðarbyl svo ekki sást út úr
augum, en síðdegis tók heldur að
lygna. Um kvöldið breyttist vindur
til norðurs og gekk niður í kalda.
Veðrið fór batnandi með hverri
klukkustund sem leið allan fimmtu-
daginn 15. febrúar. Sjó tók að
minnka, skyggni að batna og fleiri
skip bættust við leitarflotann en ár-
angur varð samt sem áður enginn.
Síðdegis var komið ágætis leitarveð-
ur, hægur norðan- og norðaustan-
vindur, tiltölulega bjart og sjór
hafði dottið niður.
Varðskipið dregið út úr
leitarflotanum
16. febrúar rann upp. Síðdegis var
komið skaplegt leitarveður, en þá
fengum við ákaflega undarleg fyrir-
mæli sem hljóðuðu á þá leið að
varðskipið skyldi draga sig út úr
leitarflotanum og halda upp undir
land. Enginn skildi þessa ákvörðun
og öllum féll hún afar þungt, ekki
síst skipherranum. Fyrir miðnætti
vorum við komnir upp undir Skaft-
árós og létum reka þar á sama tíma
og stór floti skipa hélt ákafri leit
áfram. Alla aðfaranótt 17. febrúar,
um morguninn og fram eftir degi
létum við reka í Meðallandsbugt
undan Skaftárósi í ágætu leitar-
veðri. Það var ömurlegt hlutskipti
að þurfa að hlíta þessum fyrirmæl-
um og eiga að stjórna leit fjölda
skipa úr fjarlægö án beinnar þátt-
töku. Skipin voru auðvitað í stöð-
ugu sambandi við Ægi, forystuskip-
ið, og báðu jafnóðum um ný fyrir-
mæli eftir því sem þau leystu verk-
efni sín. Við gátum samvisku okkar
vegna ekki annað en látið sem svo
aö við værum líka í fullri vinnu, en
þetta þrúgandi ástand olli okkur
hugarangri og sérstaklega vor-
kenndi ég skipherranum. Klukkan
16:00 kallaði TF-SÝR i okkur og
sagðist sjá bjargbát. Um áttaleytið
vorum við komnir á staðinn sem
TF-SÝR hafði gefið upp en þá var
skollið á niðamyrkur og við fundum
hvorki bátinn né urðum varir við
nokkurt lifsmark. Við settum strax
út ljósdufl með ratarspegli og hófum
leit út frá því ásamt níu öðrum skip-
um. Röðuðu skipin sér upp með 0,7
sjómílna milliþili og höfðu uppi leit-
arljós. Um kvöldið fór að kalda af
suðsuðvestri og um miðnættið voru
komin 9-10 vindstig og sjór fór ört
vaxandi.
Lík í fanjga- og
akkerislinum
Það var rétt eftir klukkan þrjú
síðdegis 19. febrúar að TF-SÝR kall-
aði til okkar og sagðist hafa séð
bjargbát. Var þá haldið á fullri ferð
á staðinn og klukkan 16:45 var kom-
ið að öðrum bjargbáti Sjöstjömunn-
ar. Var hann samanfallinn og svo
gott sem vindlaus. Við vorum send-
ir tveir á léttbáti til að sækja hann
og draga að hlið varðskipsins. Yfir-
höfn bátsins var alveg fallin saman
svo að við urðum að hjálpast að við
að halda henni uppi á meðan við
skoðuðum bátinn frekar að innan.
Ekkert var þar að sjá, enda botninn
rifinn þvert yfir í byrðing. Þegar
betur var að gáð kom í ljós að
fanga- og akkerislínumar lágu sam-
anundnar niður um botninn og í
þeim hékk lík.
Ég dró línumar varlega upp í
gegnum gatið á botni bátsins og
þegar líkið var komið upp að yfir-
borði dró ég það undan bátnum og
síðan upp í bátinn til okkar. Líkið
var af ungum manni sem hafði
bundið eða flækt fangalínunni um
hægri úlnlið sinn en hluti akkeris-
línunnar hafði auk þess þvælst um
vinstri handlegg hans og öxl. Lík
unga mannsins var að mestu bert
ofan buxnastrengs, því köflótta
bómullarskyrtan sem hann hafði
íklæðst var í tætlum. Hann var í
riffluðum flauelsbuxum með ullar-
sokka á fótum, augu hans vom lok-
uð og líkaminn fölur og linur við-
komu. Það gagntók mig klökkvi og
ég var gráti næst þar sem ég horfði
á lík þessa unga sjómanns sem að
lokum hafði lotið fyrir hinum
blindu náttúruöflum. Enginn
myndi nokkum tíma geta gert sér í
hugarlund þá baráttu sem hann
háði fyrir lífi sínu eða metið þær
Strax dró í sundur með skipunum. Eftir ásiglinguna varð freigátan svo
rangskreið og gangvana að stjórnendur hennar gáfust upp og hrufu strax af
miðunum.
Höskuldur Skarphéðinsson hóf feril sinn sem stýrimaður hjá
Landhelgisgæslunni á varðskipinu Maríu Júlíu. Þetta happaskip er enn á sjó
og gert út frá Tálknafirði.

Höskuldur í brúnni á varðskipinu Arvakri.
hrikalegu þjáningar sem hann
mátti þola þar til yfir lauk.
Björgunarbáturinn finnst
Eftir að við höfðum komið lík-
inu um borð f Ægi var bjargbátur-
inn hífður sömu leið. Hann var því
sem næst vindlaus, en lítið
skemmdur að öðru leyti en því að
samskeytin þar sem botninn hafði
verið límdur saman höfðu gefið
sig. Báturinn hafði augljóslega lent
í miklum hremmingum og fólkið
ásamt öllum fylgihlutum horfíð í
djúpið.
Þegar ég skoðaði bjarghátinn, og
reyndar oft síðar, hugleiddi ég
hvers vegna botninn gaf sig frekar
en eitthvað annað. Líklegast finnst
mér að brimskaflamir hafi bók-
staflega þrýst fólkinu niður í gegn-
um bátinn. Botnar í svona bátum
þurfa að vera æði traustir til að
þola mörg tonn af sjó þegar fólk er
þar innanborðs. Ég hef líka velt
þeirri spumingu fyrir mér hvort
rekakkeri sé ekki frekar til óhag-
ræðis en hitt við svona aðstæöur.
Ég geri mér vitaskuld ljóst að það
kunni að vera óþægileg tilfinning
að velta undan kröppum öldu-
hryggjum og brotum, en sú spurn-
ing leitar engu að síður á hugann
hvort það sé þó ekki skömminni
skárra en að fá yfir sig sjó í tonna-
tali. Auðvitað verður þetta ekki
sannað nema með ítarlegum rann-
sóknum þar sem fullkomnum bún-
aði er beitt.
A hverju sumri fyrr á árum fór skip frá Landhelgisgæslunni til haf- og
fiskirannsókna á íslandsmiðum. Fiskifræðingarnir Jón Jónsson og
Aðalsteinn Sigurðsson við störf sín um borð í Maríu Júlíu upp úr 1960.
Steingervingur
í vitundinni
Með Sjöstjörnunni fórust tiu manns
og meðal þeirra hjón, skipstjórinn og
kona hans. Við þennan mannskaða
urðu tíu börn fóðurlaus og þar af
missti eitt þeirra bæði móður sína og
föður. Aldrei hefur hinn bjargbátur
Sjöstjörnunnar fundist og ekkert er
vitað með vissu hvað af honum varð.
Undarlegt er það að aldrei skyldi
heyrast framar i neyðarstöðinni eftir
að Sjösfjarnan hvarf í djúpið. Brotn-
aði loftnetið, bilaði stöðin eða tókst
mönnunum ekki að skera sig frá hinu
sökkvandi' skipi í tæka tíð? Slikum
spurningum verður auðvitað aldrei
svarað, en þessi sorglegi atburður, að-
dragandi hans og öll framvinda, hefur
orðið að steingervingi í vitund minni
fram á þennan dag.
{ Karli ur minningum
Höskuldar Skarphéðins-
sonar, fyrrum skipherra,
sem Mál og menning
gefur út á næstu dög-
um, segir frá hrikalegri
fjögurra skipa baráttu
við að staðsetja tvo
björgunarbáta Sjöstjörn-
unnar sem fórst á milli
Islands og Færeyja 11.
febrúar 1973.