Dagblaðið Vísir - DV - 30.11.2002, Blaðsíða 10

10
Útgáfufólag: Útgáfufélagiö DV ehf.
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Aðalritstjóri: Óli Björn Kárason
Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson
Aöstoóarritstjóri: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift:
Skaftahiift 24,105 Rvík, siml: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5749
Ritsfjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv,is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Kaupvangsstræti 1, sími: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plötugerft og prentun: Árvakur hf.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viötöl viö þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Metsölustríðið
Ekki verður í fljótu bragði séð
hversu margir eru að telja bækur
þessa dagana. Og ákaft er deilt um
dugandi aðferðir í þessum efnum.
Það er ekki sama hvernig talið er.
Og ugglaust hægt að deila um það
lengi hvar á að telja. Árlegt bóka-
stríð hefur nú breyst í metsölustríð
og keppast bókaútgefendur hver um annan þveran við að
sannfæra lesendur um sölutölur. Þetta er ekki indælt stríö
heldur undarlegt og vitnar um þrasgjarna þjóð sem getur
þjarkað um hvað sem er.
Mælingar á bóksölu verða efalítið alltaf umdeildar. Þær
minna um margt á mælingar á lestri dagblaða og áhuga lands-
manna á sjónvarpsstöðvum. Hvorutveggja er iðulega mælt en
stjórnendum blaða og sjónvarpsstöðva er hins vegar einkar
lagið að sníða niðurstöður hverrar mælingar að sínum vilja
og óskum. Bókaútgefendur hegða sér eðlilega eins. Þeim er
umhugað um útgáfuverk sín sem þeir hafa lagt til mikla
vinnu og fjármuni. Þeir hampa verkunum og hossa hvað þeir
geta.
Snerrur bókaútgefenda eru þó ekki að öllu leyti sambæri-
legar við keppni fjölmiðla um áhorfendur og lesendur. Þeir
síðarnefndu mega eiga það að þeir hafa komið sér saman um
leikreglur til að mæla vinsældir sínar. Þeir fá eitt fyrirtæki
til verksins sem fer að föstum reglum við mælingar sínar og
birtir þær reglulega á hverju ári. Bókaútgefendur hljóta að
geta farið að ráði fjölmiðlanna og komið sér saman um aðferð
til að mæla bóksöluna. Keppni þeirra er ekki harðari en fjöl-
miðlanna.
Bóksölu hlýtur aö eiga að mæla þar sem bækur eru helst
seldar. Þar af leiðandi á að leita uppi þær verslanir sem alla-
jafna selja flesta titla á þeim tímum þegar mælingar standa
yfir. Það ætti ekki að vera erfitt verk. í þessu efni er hægt að
nýta sér reynslu Hagstofunnar sem mælir reglulega verðlag í
landinu. Hún hefur þurft að laga sig að breyttum verslunar-
venjum landsmanna til að fá sem gleggsta mynd af neyslunni.
Bókaútgefendur hljóta að vilja mæla þar sem mest er selt.
Bóksala hefúr tekið miklum breytingum á síðustu árum. Hún
hefur að miklu leyti færst þangað sem flestir versla. Það er að
mörgu leyti eðlileg þróun enda hefur þróun í verslun á síðustu
árum öll verið á þann veg að þjappa vinsælustu vörunum á einn
stað. Stórar matvörubúðir eru jafnvel farnar að selja hjólbarða
þegar þeirra er mest þörfl Þessi þróun verður ekki stöðvuð.
Kúnninn hefur valið hana. Og bókaútgefendur landsins geta ann-
aðhvort mælt þessa þróun eða þagað um hana.
Ábyrgð í akstrí
Aðventan hefst á morgun, fyrsta dag desembermánaðar.
Fram undan er æsilegur mánuður þar sem saman fer skamm-
ur dagur og skammur tími til margs konar undirbúnings jóla-
hátíðarinnar. Á þessum harðahlaupum aðventunnar vilja
margir stytta sér leið í streitu dagsins. Þar á meðal eru öku-
menn sem setjast drukknir upp í bifreiðir sínar og aka af stað
úr ýmiss konar fagnaði. Þeir menn eru ekki að hugsa um
neitt nema sjálfa sig. Og hugsa reyndar ekki einu sinni um
eigið skinn.
Ölvunarakstur er alvarlegur glæpur. Taka verður hart á
honum og er brýnt að lögregla og reyndar allur almenningur
sé vakandi á öllum tímum fyrir fólki sem leggur sjálft sig og
samborgarana í lífshættu með þvi að setjast ölvað upp i bif-
reið sína. Margar harmsögur seinni ára má rekja til aksturs
ölvaðra manna sem enduðu ferð sína með ósköpum. Ökulag
þessara manna hefur kostað marga menn lífið og sakað enn
fleira fólk á marga vegu. Leigubíll kostar lítið í þeim saman-
burði.
Sigmundur Ernir
LAUGARDAGUR 30. NÓVEMBER 2002
DV
Hömlulaus aukning
ríkisútgjalda
f
Ólafur Teitur
Guönason
blaöamaöur
Ritstjórnarbréf
Fyrir nákvæmlega fimm árum
var frumvarp Friðriks Sophusson-
ar til fjárlaga ársins 1998 rætt á Al-
þingi. í frumvarpinu var gert ráð
fyrir að útgjöld ríkisins yrðu 163
milijarðar króna.
Hækkum nú þessa tölu vegna
fólksfjölgunar (6%) og verðbólgu
(23%) sem orðið hefur á þessum
fimm árum.
Niðurstaðan segir til um það
hver tillaga fjármálaráðherra um
útgjöld ríkissjóðs á næsta ári hefði
átt að vera, ef svo hefði viljað til að
stjórnvöld hefðu verið þeirrar skoð-
unar árið 1997 að ekki væri ástæða
til að hækka útgjöld ríkisins á
næstu árum.
Svarið er 212 milljarðar króna. í
frumvarpi til fjárlaga næsta árs er
hins vegar gert ráð fyrir að útgjöld
ríkissjóðs verði 253 milljarðar
króna!
Sú einfalda en ótrúlega stað-
reynd blasir því við að miðað við
þann vilja sem birtist í frumvörp-
um til fjárlaga hafa íslensk stjóm-
völd hækkað ríkisútgjöld um einn
fimmta á fimm árum.
Hverfum aftur til 1997
Nú þarf því hver og einn að
spyrja sig: Hvemig var að búa á ís-
landi árið 1997? Það vill svo til að
óvenjuauðvelt er aö rifja upp þenn-
an tíma því að um svipað leyti og
verið var að leggja lokahönd á fjár-
lagafrumvarpiö þetta haust lést
Díana prinsessa í bílslysi í París.
Þann atburð man allt fullorðið fólk
eins og gerst hefði i gær.
Var ófremdarástand á íslandi
fyrir fimm árum? Var samfélagið
ekki mönnum bjóðandi? Þetta eru
ekki öfgakenndar spurningar
vegna þess að ef einhver gerðist svo
djarfur leggja til að útgjöld ríkisins
yrðu lækkuð um 20% á næstu fimm
árum er alveg öruggt að fullyrt yrði
með þjósti að þá færi hér allt í
kaldakol.
Spurninguna mætti raunar
leggja upp með öðrum og kannski
skynsamlegri hætti: Hefur grund-
vallarþjónusta ríkisins við almenn-
ing batnað um 20% frá 1997? Búum
við við 20% betra heilbrigðiskerfi?
„Var ófremdarástand á
íslandi fyrír fimm
árum? Var samfélagið
ekki mönnum bjóðandi?
Þetta eru ekki öfga-
kenndar spumingar
vegna þess að ef einhver
gerðist svo djarfur að
leggja til að útgjöld ríkis-
ins yrðu lœkkuð um
20% á næstu fimm
árum er alveg öruggt að
fullyrt yrði með þjósti að
þá fœri hér allt í kalda-
kol. “
Er 20% öflugri löggæsla? Búa fram-
haldsskólamir - sem eru nær gjald-
þrota að sögn þingmanna - við 20%
betri kost?
Ef einhver treystir sér til að
svara þessum spumingum játandi
verður sá hinn sami að svara
annarri spurningu. Útgjaldaaukn-
ing ríkissjóðs nemur nefnilega 41
milljarði króna á ársgrundvelli sem
jafngildir 141.000 krónum á hvert
mannsbarn. Það eru 35.000 krónur
á mánuði á hverja þriggja manna
fjölskyldu! Spumingin er því þessi:
Væru einstaklingarnir ekki betur
settir fengju þeir að ákveða sjáifir
hvemig þetta fé nýtist þeim best?
Það liggur fyrir að stjórnvöid
gætu lækkað skatta um 41 milljarð
og látið á það reyna. í staðinn hef-
ur hins vegar stefnan lengst af ver-
ið sú að láta til dæmis persónuaf-
slátt ekki fylgja launaþróun og
auka þar með skattbyrði almenn-
ings. Gjöld af áfengi og tóbaki - þau
verða hins vegar skilyrðislaust aö
fylgja verðlagsþróun. Gjöldin mega
fyrir alla muni ekki lækka að raun-
virði!
Þingmenn hömlulausir
Vikan sem er að líða hefiu verið
einkar ánægjuleg fyrir tvo fámenna
hópa á íslandi. Annar hópurinn er
fólkið sem situr á Alþingi og útdeil-
ir gjöfum út og suður með hömlu-
lausum tillögum sínum um viðbót-
arútgjöld á fjárlögum næsta árs.
Hinn hópurinn er Kvenfélagið Ósk,
Klúbbur matreiðslumeistara og
aðrir sem þiggja gjafir þingmann-
anna.
Það er makalaust að heyra suma
þingmenn stjómarliðsins tala um
nauðsyn á ráðdeild og sparnaði í
ríkisfjármálum á sama tíma og
undirskrift þeirra er um það bil að
þorna á tillögum um að auka út-
gjöld ríkisins á næsta ári um 4,3
milljarða króna. Með því að rita
nafn sitt undir slíkar tillögur eru
þeir að lýsa því yfir að sú hækkun
sem gert er ráð fyrir í fjárlagafrum-
varpinu - fimmtungshækkun út-
gjalda á fimm árum - sé að þeirra
mati ekki nægilega mikil!
Af þessum 4,3 milljörðum króna
virðast um það bil 730 milljónir
mega flokkast sem hrein gæluverk-
efni þingmanna, eins og fjallað var
um í DV í gær. Enda eru þingmenn
nú að gera tillögur um tvisvar sinn-
um meiri hækkun á útgjöldum en
þeir gerðu á sama tíma á síðasta
ári!
Enginn á bremsunni
Margir telja að skýringin á
eyðslufylliríi þingmanna felist í því
að kosningar eru á næsta leiti.
Sjálfsagt er eitthvað til í því. En
þegar sagan er skoðuð kemur í ljós
að þingmenn voru einhverra hluta
vegna miklu aðhaldssamari á síð-
asta kosningavetri. Haustið 1997
lögðu þeir til að útgjöld fiárlaga
næsta árs yrðu aukin um 0,92%.
Haustið 1998 lögðu þeir til 0,95%
hækkun þannig að ekki létu þeir
yfirvofandi kosningar hafa nein
áhrif á sig í það sinn.
í fyrra lögðu þingmenn til að út-
gjöld fiárlaga yrðu aukin um 0,88%
en núna vilja þeir sjá hækkun upp
á 1,7%. Hver er skýringin?
Sennilegasta svarið er að það sé
enginn á bremsunni.
í þvi samhengi er fróðlegt aö
rifia upp ríflega ársgamla ályktun
landsfundar Sjálfstæðisflokksins
um efnahagsmál. Þar eru talin upp
nokkur atriði sem flokkurinn muni
leggja megináherslu á við stjómun
efnahagsmála. Upptalningin hefst
svo:
„Að skapa skilyrði til varanlegs
hagvaxtar, draga úr ríkisútgjöld-
um [feitletrun DV] og greiða niður
skuldir ríkissjóðs. Til þess að ná
þessu markmiði er þörf á aö áfram
veröi gætt aöhalds í ríkisfiármál-
um.“
Á meðan þingmenn velta fyrir
sér hvaða nýjum ríkisútgjöldum
þeir geti bætt við fyrir þriðju um-
ræðu um fiárlög er rétt að þeir hafi
eitt í huga: Dýrmætasta gjöfin sem
stjómmálamenn geta útdeilt á
kosningavetri er aö efna fyrirheit
sín.