Dagblaðið Vísir - DV - 17.05.2003, Blaðsíða 10

10
Útgáfufélag: Útgáfufélagiö DV ehf.
Framkvæmdastjóri: Örn Valdimarsson
Aöalritstjóri: Óli Björn Kárason
Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson
Aöstoöarritstjóri: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift:
Skaftahlíö 24,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5749
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Kaupvangsstræti 1, sími: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plótugerö og prentun: Árvakur hf.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viömælendum fýrir viötól við þá eöa fyrir myndbirtingar af þeim.
Staða Samfylkingarinnar
Vandi Samfylkingarinnar á næstu
misserum veröur aö haga sér eins og
breiður jafnaöarmannaflokkur, jafnt í
orði sem verki. Þingmenn og aðrir
helstu áhrifamenn flokksins hafa
meira og minna alist upp í litlum og
afmörkuðum flokkum á vinstri væng
íslenskra stjórnmála og hafa sjaldnast
verið að höfða til meira en fimmtán
prósenta af kjósendum landsins. Nú
er öldin önnur. Stórflokkahugsun er af öðrum skóla og hef-
ur aðeins verið kennd með ágætum árangri í einum stjórn-
málaflokki til þessa, Sjálfstæðisflokknum.
Það er á margan hátt eðli smáflokka að stökkva upp á nef
sér og hlaupa út undan sér þó ekki sé til annars en að vekja
á sér athygli. Kjósendur hafa gjarnan gaman af þess konar
kerskni og kunna smáflokkum þakkir fyrir kryddið í tilver-
una. Eðli stórra flokka sem höfða til alls almennings er ann-
ars eðlis. Þar víkur gamansemi fyrir ábyrgð. Þeir fara væg-
ar fram í málflutningi og málefnum; taka skrefið á meðan
aðrir fara kollhnísa. Þeir eru ímynd stöðugleika og festu og
halda kúrs þó hvessi á stórum fleti stjórnmálanna.
Samfylkingin er að taka sér stöðu sem hófsamur félags-
hyggjuflokkur. Forystumenn hans ætla sér að reka flokk
sem hefur í fullu tré við Sjálfstæðisflokkinn á landsvísu. Og
það er út af fyrir sig markmið að vera stór. Það má hins veg-
ar ekki veröa eina markmið flokksins. Á næstu árum ræðst
hversu trúir forystumenn flokksins eru sígildri jafnaðar-
mennsku og hversu auðvelt þeim reynist að móta íslenska
leið að settu marki. Flokkurinn hefur verið leitandi og að
mörgu leyti ómarkviss. Nú þarf hann að finna sig.
Stefnumál Samfylkingarinnar í aðdraganda síðustu al-
þingiskosninga voru að mörgu leyti óljós. Almennt var þar
stefnt að betra og réttlátara samfélagi. Flokkurinn náði ekki
frumkvæði í stjómmálabaráttunni að öðru leyti en því að
talsmaður flokksins vakti reglulega athygli á sér fyrir harka-
leg ummæli um menn og mátt. Og flokkurinn gerði það sem
smáflokkum er svo gjarnt í hita leiksins: hann ruggaði bátn-
um. Honum tókst að færa andstæðingum sínum þau vopn í
hendur að allt færi á annan endann kæmist hann að.
Ekki tók betra við að loknum kosningum. Formaður
flokksins hafði vart fyrr fagnað dæmalaust góðum árangri í
eigin kjördæmi og á landsvísu en hann var kominn í kapp
viö talsmann sinn. Eftir stílhreina og stórmannlega baráttu
var byrjað að berja sér á brjóst og róta til í höfði stuðnings-
manna flokksins. Skilaboðin voru undarleg og í engu sam-
ræmi við það sem að var stefnt, einmitt þau að helsta tromp
flokksins í allri kosningabaráttunni væri ekki lengur gilt á
spilaborðinu. Aftur var flokkurinn orðinn smár í hugsun.
Samfylkingin þarf á öllu sínu afli að halda til að halda út
sem stórflokkur í stjórnarandstöðu. Það er ekki sjálfgefið að
hann fái aftur stuðning nálega þriðjungs kjósenda. Það er
hins vegar lífsspursmál fyrir flokkinn að fá aðra eins kosn-
ingu að fjórum árum liðnum; flokkurinn er ekki orðinn stór
fyrr en hann getur sýnt að hann geti haldið miklu fylgi sínu.
í þessum efnum þarf hann vitaskuld á sínum helsta tals-
manni að halda. Annað væri það nú! Og þar er aðeins ein
leið fær - foringi flokks á að vera formaður hans.
Óþolinmóðir kjósendur munu fylgjast með stjórnarand-
stöðustíl Samfylkingarinnar á næstu misserum. Þeir munu
vega og meta hvert orð og látbragð. Þeir munu fylgjast með
því hvort flokkurinn fari að haga sér í samræmi við stærð
sína eða muni að einhverju leyti verða áfram til skemmtun-
ar og afþreyingar á veðraskiptum vetrarþingum. Forystu-
menn flokksins þurfa ekki einasta að stilla saman strengi
sína heldur og að fínstilla stefnu flokksins og markmið. Og
umfram allt þurfa þeir að halda stefnu sinni.
Sigmundur Ernir
LAUGARDAGUR 17. MAI 2003
DV
Kosningarnar
og fjölmiðlar
Olafur Teitur
Guðnason
blaðamaður
Ritstjórnarbréf
Sjaldan er fylgst jafngrannt með
frammistöðu fjölmiðla og í aðdrag-
anda kosninga og stjórnmálamenn
og stuðningsmenn flokka setja sig i
steliingar, tilbúnir að gagnrýna
þegar í stað það sem þeir telja
minnstu frávik frá eðlilegum frétta-
flutningi.
Ég hef heyrt suma fréttamenn
segja spaklega að þeir geti þá fyrst
verið vissir um að þeir hafi staðið
sig vel og gætt hlutleysis þegar
jafnmikil óánægja er með störf
þeirra hjá öllum flokkum. Sam-
kvæmt því eru þeir aldrei ánægð-
ari með sjálfa sig og störf sín en
þegar skömmunum rignir yfir þá
úr öllum áttum! Þetta hugarfar
bendir ekki til þess að fréttamenn
séu sérstakir snillingar í að taka
gagnrýni. Vissulega hafa þeir sum-
ir hverjir mátt sitja undir mjög
hörðum og misjafnlega málefnaleg-
um ásökunum. Þeir eru hins vegar
ekki hafnir yfir gagnrýni og þegar
dæmin eru skoðuð þarf engum að
koma á óvart að ágreiningur sé um
störf þeirra.
í stjórnarandstöðu
Hér veröa ekki dregnar stórar
ályktanir um frammistöðu ein-
stakra fjölmiðla í kosningabarátt-
unni en bent á nokkur dæmi sem
benda til þess að það hafi ekki ver-
ið efst í huga þeirra að veita stjóm-
arandstöðunni sama aðhald og
stjómarflokkunum. Það viil svo til
að dæmin varða málefni sem kjós-
endum fannst varða mestu í þess-
um kosningum samkvæmt skoð-
anakönnunum; skattamál og vel-
ferðarmál.
Það er umhugsunarefni hvers
vegna fjölmiðlar kynntu skattatil-
lögur Samfylkingarinnar meö þeim
orðum að flokkurinn vildi hækka
skattleysismörk um 10 þúsund
krónur á mánuði. Þetta er orðalag-
ið sem flokkurinn notaði sjálfur en
þetta segir kjósendum nákvæmlega
ekki neitt og er reyndar beinlínis
villandi framsetning því margir
halda sjálfsagt aö þetta feli í sér 10
þúsund króna kjarabót. Fjölmiðli
sem vill veita fólki góðar upplýs-
ingar ber skylda til að sjá í gegnum
þetta og útskýra fyrir fólki hvað
þetta þýðir, sem var auðvitað að
persónuafsláttur yrði hækkaður
um 4 þúsund krónur á mánuði. Það
er talan sem skiptir máli, hitt er
fullkomið aukaatriði.
Það er umhugsunarefni hvers
vegna fjölmiðlar könnuðu ekki
hvort það stæðist sem forystumenn
Samfylkingarinnar héldu fram, aö
þessi tillaga flokksins
kæmi sér betur fyrir fólk
með meðaltekjur en
skattatillögur ríkis-
stjórnarflokkanna. Þetta
er mjög einfalt reikn-
ingsdæmi og DV komst
að því að þessi fullyrð-
ing stóðst engan veginn.
En engum fannst það
fréttnæmt.
Talsmaður Samfylk-
ingarinnar dró frétt DV í
efa og vísaði í útreikn-
inga ríkisskattstjóra.
Þegar útreikningar bár-
ust frá ríkisskattstjóra
kom í ljós að DV hafði
rétt fyrir sér. Og enn
fannst engum það frétt-
næmt - að vísu fékk tals-
maður Samfylkingarinn-
ar pláss í Morgunblaðinu fyrir ein-
hliða yfirlýsingu um máiið sem var
sett í fréttabúning.
Það er umhugsunarefni hvers
vegna engum fjölmiðli fannst það
fréttnæmt að formaður Frjálslynda
flokksins skyldi vanreikna kostnað
af skattatillögum flokksins um að
minnsta kosti 10 milljarða króna.
Tíu þúsund milljónir - hvorki
meira né minna. Ég minnist þess
ekki að hafa séð annan fjölmiðil en
DV gera frétt mn það.
Og til þess að koma kvótamálun-
um að í þessari upptalningu minn-
ist ég þess heldur ekki að aðrir fjöl-
miðlar en DV hafi talið það frétt-
næmt að oddviti Frjálslynda flokks-
ins í stærsta kjördæmi landsins
taldi í viðtali við Morgunblaðið fyr-
ir nokkrum misserum að óþarft
væri að „væla“ yfir ranglæti kvóta-
kerfisins, enda væri pláss í kerfinu
fyrir duglega menn.
Málsvarar stjórnvalda
Það er umhugsunarefni hvers
vegna lítið bar á fréttum um það að
í bók Hörpu Njáls um Fátækt á ís-
landi er því haldið fram að Reykja-
víkurborg hafi þrengt svo að hópi
fátæks fólks skömmu eftir að fyrr-
verandi borgarstjóri tók við völd-
um að þetta fólk hafi beinlinis far-
ið á mis við góðærið í landinu og í
auknum mæli þurft að leita ásjár
Mæðrastyrksnefndar og annarra
góðgerðastofnana. Þessi sami fyrr-
verandi borgarstjóri hafði hampað
þessari bók í kosningabaráttunni
sem biblíunni sinni, hvorki meira
né minna.
„Áfram heldur blaðid og
segir að fyrir utan mis-
jafnar áherslur í skatta-
málum „nefna menn
helst hugsanlegan ágrein-
ing um skiptingu ráðu-
neyta“. Sem sagt: enginn
augljós ágreiningur en
menn nefna „helst“ að
„hugsanlega“geti orðið
ágreiningur um skipt-
ingu ráðuneyta. Þetta
hljóta að vera heimildir
úr innsta hring!“
Steininn tók hins vegar úr þegar
sömu fjölmiðlar og fannst þetta
ekki fréttnæmt sáu ástæðu til að
mæta á blaðamannafund sem Fé-
lagsþjónustan í Reykjavík efndi til
í þeim eina tilgangi að mótmæla
þessu sem Harpa Njáls heldur
fram. Svör Félagsþjónustunnar
voru svo ljósrituð og birt algjörlega
gagnrýnislaust; í frétt Morgun-
blaðsins var ekki minnst einu orði
á gagnrýni Hörpu sem var þó til-
efni blaðamannafundarins!
Til samanburðar má nefna að
DV fékk í kosningabaráttunni upp-
hringingu frá ráðherra sem vildi
freista þess að koma á framfæri
svörum í blaðinu við frétt sem
hafði verið á forsíðu Fréttablaðsins
um morguninn. Auðvitað kom það
ekki til greina. DV hafði ekki fjall-
að um þetta tiltekna mál og hefði
þess vegna orðið ómerkilegur
málsvari stjórnvalda með því að
verða við þessu erindi. Og hefði
blaðið talið málið fréttnæmt hefði
það að sjálfsögðu ekki bara birt
svör ráðherrans heldur líka gagn-
rýnina sem voru tilefni þeirra. í
máli Félagsþjónustunnar gegn
Hörpu Njáls gerðust sumir fjölmiðl-
ar gagnrýnislausir málsvarar
stjórnvalda, þ.e. Reykjavíkurborg-
ar.
í einum miðli var raunar gengiö
svo langt að birt var viðtal við for-
mann félagsmálaráðs sem sagði
blákalt að umræðan um skýrslu
Hörpu Njáls væru árásir frambjóð-
enda Sjálfstæðisflokksins á fátækt
fólk! Þarna hefði auðvitað átt að
spyrja hvernig í ósköpunum það
gæti verið árás á fátækt fólk að
vitna orðrétt í biblíu talsmanns
Samfylkingarinnar! Það var hins
vegar ekki gert.
Helsta ágreiningsefnið
Fleiri dæmi mætti nefna. Nú, að
loknum kosningum, virðist það til
dæmis vera sumum fjölmiðlum
mikið kappsmál að búa til ágrein-
ing í stjómarmyndunarviðræðun-
um. „Heilbrigðisráðuneytið helsta
ágreiningsefnið," sagði Fréttablað-
ið í fyrirsögn á fimmtudagsmorg-
un. Af fyrirsögninni að dæma eru
uppi ýmis ágreiningsmál en af öll-
um ágreiningsmálunum stendur
þetta tiltekna mál upp úr.
Hvað segir svo í fréttinni?
„Skiptar skoðanir eru um það á
meðal viðmælenda blaðsins hvort
verulegar hindranir séu í veginum
fyrir því að flokkamir nái sam-
komulagi." Látum nú vera að orða-
lagið bendir til þess að blaðið hafi
aðeins rætt við einn einstakling;
aðalatriðið er að það er ekki ljóst
að neinar hindranir séu í veginum!
Áfram heldur blaðið og segir að
fyrir utan misjafnar áherslur í
skattamálum „nefna menn helst
hugsanlegan ágreining um skipt-
ingu ráðuneyta“. Sem sagt: enginn
augljós ágreiningur en menn nefna
„helst“ að „hugsanlega" geti orðið
ágreiningur um skiptingu ráðu-
neyta. Þetta hljóta að vera heimild-
ir úr innsta hring!
Og ef þetta „helst“ og „hugsan-
lega“ gengur eftir, ja, þá er „einna
helst talið líklegt að ágreiningur
skapist um heilbrigðisráðuneytið".
Fyrirsögnin, til upprifiunar:
„Heilbrigðisráðuneytið helsta
ágreiningsefnið."
Þarf að koma nokkrum á óvart
að fiölmiðlar verði stundum ágrein-
ingsefni?