Dagblaðið Vísir - DV - 12.07.2003, Blaðsíða 10

70 SKOÐUN LAUGARDAQUR 12.JÚLÍ2003

I

**8i
Ríkið ryður einkaaðilum út
Einhver ánægjulegasta þróun sem átt hef-
ur sér stað á íslenskum fjölmiðlamarkaði
síðustu ár er uppgangur Útvarps Sögu þar
sem áherslan er lögð á hið tafaða mál. Á
nokkrum misserum hefur eigendum og
starfsfólki Útvarps Sögu tekist að mynda
mikilvægan og merkilegan vettvang þjóð-
málaumræðu - vettvang skoðanaskipta og
farveg upplýsinga.
Á litlum markaði er langt frá því sjálfgefið
að hægt sé að reka útvarpsstöð af þeim
myndarbrag sem einkennt hefur Útvarp
Sögu. Þegar hörð og ósanngjörn samkeppni
við Ríkisútvarpið bætist við er slíkur rekstur
nær útilokaður. Starfsemi Ríkisútvarpsins
hefur því miður orðið til þess að ryðja úr vegi
einkareknum ljósvakamiðlum - hefur kom-
ið í veg fyrir fjölskrúðugri flóru ljósvaka en
raun ber vitni. Samkeppnisstaða einkarek-
inna útvarps- og sjónvarpsstöðva gagnvart
ríkinu tryggir Ríkisútvarpinu yfirburða-
stöðu, óháð því hvernig menn þar á bæ
standa sig. Er nema furða þótt Útvarpi Sögu
- mikilvægum vettvangi þjóðmálaumræðu
og góðum farvegi upplýsinga - verði að
óbreyttu lokað innan skamms eða breytt í sí-
bylgjustöð dægurlaga?
Ríkisútvarpið teygir sig á hverjum degi í
vasa skattgreiðenda til að standa undir um-
fangsmikilli starfsemi sem því miður snýst
að stórum hluta um að endurvarpa miður
merkilegum amerískum sápuóperum og
skemmtiþáttum. Það er eitthvað öfugsnúið
þegar ríkisvaldið telur það sitt hlutverk að
keppast við amerískt endurvarp af því tagi í
samkeppninni við einkareknar sjónvarps-
stöðvar um áhorf og vinsældir. Hið sama á
við um síbylgju útvarps.
Á nokkrum misserum hefur eig-
endum og starfsfólki Útvarps Sögu
tekist að mynda mikilvægan vett-
vang þjóðmálaumræðu - vettvang
skoðanaskipta og farveg
upplýsinga.
Á litlum markaði er langt frá því
sjálfgefið að hægt sé að reka út-
varpsstöð afþeim myndarbrag
sem einkennt hefur Útvarp Sögu.
Þegar hörð og ósanngjörn sam-
keppni við Ríkisútvarpið bætist við
er slíkur rekstur nær útilokaður.
Tíminn er löngu kominn til að skilgreina
að nýju þátt ríkisins í rekstri fjölmiðla.
Ósanngirnin sem einkennir íslenskan fjöl-
miðlamarkað hefur staðið of lengi.
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, sem tek-
ur við embætti menntamálaráðherra um
komandi áramót, þekkir íslenska fjölmiðla
ágætlega af eigin reynslu. Ætla má að hugur
hennar standi til þess að ná fram raunveru-
legum breytingum í starfsemi Ríkisútvarps-
ins, en til þess þarf ekki aðeins pólitíska
samstöðu innan ríkisstjómarinnar heldur
öflugan stuðning þeirra sem gera sér grein
fýrir hversu mikilvægar breytingarnar eru.
Sá stuðningur er tif staðar.
Enn eitt fyrirtækið selt
Loksins hefur tekist að selja Sementsverk-
smiðju ríkisins og skapa þannig eðlilegan
gmnn að samkeppni á sementsmarkaði.
Sérkennilegt er að ríkið skufi enn hafa
staðið í sérstökum verksmiðjurekstri á fyrstu
árum 21. aldarinnar. En nátttröllum í eigu
ríkisins fækkar. Skýr stefna ríkisstjórnarinn-
ar í einkavæðingu ríkisfyrirtækja hefur hægt
en örugglega náð fram að ganga.
Valgerður Sverrisdóttir hefur, sem ráð-
herra viðskipta og iðnaðar, staðið fyrir um-
fangsmikilli einkavæðingu ríkisfýrirtækja -
einkavæðingu sem lagt hefur styrkan gmnn
undir framsókn íslensks efnahagslífs á kom-
andi ámm og heilbrigða samkeppni. Pólitísk
og hugmyndafræðileg staða Valgerðar er því
sterk í upphafi nýs kjörtímabils og enn sterk-
ari þegar uppbygging stóriðju er höfð í huga.
1

Reglugerðartúlkun fáránleikans
Brotamenn verndaðir aflögreglu í skjóli ESB-reglna
RITSTJÓRNARBRÉF
k Hörður Kristjánsson
■ A hkr@dv.is
Ofurtúlkun lögreglu á reglu-
gerð ESB er farin að valda
vandræðum í fjölbýlishúsum
hérlendis. íbúar standa nú
ráðþrota gagnvart vand-
ræðafólki sem nýtur verndar
lögreglu í skjóli erlendrar
reglugerðar sem gerir íslensk
lög í raun óvirk.
Mjög skýr lög eru til um réttar-
stöðu íbúa fjöleignarhúsa hér á
landi. Þau lög, sem samin voru á
sínum tíma af núverandi formanni
llúseigendafélagsins, Sigurði Helga
Guðjónssyni, hafa vakið athygli
langt út fyrir landsteinana. Samein-
uðu þjóðirnar munu t.d. hafa notað
þessi lög sem fyrirmynd að laga-
smíð um fjöleignarhús fyrir ríki
Austur-Evrópu. Þessi lög eru mjög
ítarleg og skýr varðandi rétt íbúa
fjölbýlishúsa gagnvart eigendum
eða íbúum sem til vandræða eru.
Þrátt fyrir það - og þá staðreynd að
lögin eru notuð sem fyrirmynd að
lagasmíð erlendra ríkja - eru þau
nú gagnslaus fyrir fjölmarga ís-
lendinga. Það er vegna reglugerðar
ESB sem verndar þá íbúa fjöleign-
arhúsa sem gerast brotlegir gagn-
vart nágrönnum sínum.
Brotamenn verndaðir
af lögreglu
Svo virðist sem lögregluyfirvöld,
sérstaklega í Reykjavík, telji sér
skylt að túlka reglugerðina bókstaf-
lega og þá rétthærri íslenskum lög-
um. Þannig hefur Húseigendafé-
laginu t.d. verið ítrekað neitað um
aðgengi að lögregluskýrslum sem
samkvæmt íslensku lögunum eiga
að gegna lykilhlutverki í sönnun
húsfélaga á því að einhverjir íbúar
hafl verið til vandræða. Þar með
eru stjórnir húsfélaga með báðar
hendur bundnar og geta lítið að-
hafst þótt lögregla sé kölluð til og
stöðugar aðgerðir séu í gangi gagn-
vart vandræðafólki. Ekki dugar
(GfSUNGU: (búar fjölbýlishúsa, sem verða fyrir barðinu á brotlegum nágrönnum, mega sæta þvf að geta ekkert að gert þrátt fyrir greinargóð íslensk lög um slík mál. Lög-
regla neitar húsfélögum og Húseigendafélaginu um skýrslur um þá brotlegu nema brotamennirnir samþykki það sjálfir.
einu sinni til að slíkt fólk hafi kom-
ið nágrönnum sínum í stórkostlega
hættu með ítrekuðum flcveikjum
sem orsakast hafa af því að menn
Brotlegur eigandi, sem
húsfélag er að reyna að
koma út úr húsi, þarf
að veita samþykki sitt
fyrirþví að nota megi
lögregluskýrslur sem
sönnunargögn.
hafa sofnað í ölvímu út frá logandi
sígarettum. Þannig er íbúum íjöl-
margra fjölbýlishúsa í Reykjavík nú
haldið í gíslingu vandræðafólks.
Samkvæmt heimildum DV mun
þessi túlkun lögregluyfirvalda þó
ekki algild, m.a. hjá lögregluemb-
ættunum í Kópavogi og Hafnar-
firði. Ekki er vitað hvers vegna.
Hugsanlega hafa menn þar um
slóðir hreinlega ekki frétt af þessari
merkilegu ESB-reglugerð, eða taka
einfaldlega íslensk lög fram yfir er-
lendar reglugerðir.
Fólker hjálparvana
Sigurður Helgi Guðjónsson, for-
maður Húseigendafélagsins, hefur
ritað dómsmálaráðherra bréf
vegna þessa og krefst úrbóta. Þetta
snýst um erlend ákvæði sem hér
hafa verið tekin upp um persónu-
vernd brotlegra manna í lögreglu-
skýrslum.
Umrædd reglugerð hefur valdið
því að úrræði húsfélaga sámkvæmt
55. gr. fjöleignarhúsalaga nr.
26/1994 gagnvart brotlegum eig-
endum eða íbúum hafa í mörgum
tilvikum reynst orðin tóm.
„Fólk er hrætt og hjálparvana og
finnst í flest skjól fokið þegar sjálf
lögreglan virðist láta persónuhagi
brota- og vandræðafólks vega
þyngra en rétt þeirra löghlýðnu til
að búa í friði og nota lagaleg úrræði
gagnvart hinum brotlegu," segja
lögfræðingarnir Sigurður Helgi og
Hrund Kristinsdóttir í grein í Lög-
reglumanninum fyrr á þessu ári.
Neitað um skýrslur
Lögreglan í Reykjavík hefur ítrek-
að synjað Húseigendafélaginu og
fleiri um lögregluskýrslur í slíkum
tilvikum og byggt á því að ekki sé
heimilt að afhenda þær nema með
samþykki þeirra einstaklinga sem í
hlut eiga. Brotlegur eigandi, sem
húsfélag er að reyna að koma út úr
húsi, þarf sem sagt að veita sam-
þykki sitt fyrir því að nota megi lög-
regluskýrslur sem sönnunargögn
gegn honum.
Varla verður lengra komist í fárán-
leikanum. Menn hljóta f framhaid-
inu að spyrja sig; hvemig í ósköpun-
um ætla menn að rannsaka, hvað þá
sanna, brot manna ef ekki má nota
skýrslur um brotin nema með sam-
þykki brotamannanna sjálfra?
Guð hjálpi mönnum ef þessi túlk-
un verður tekin upp á breiðari
grunni en lýtur að fjöleignarhúsum.
Að vísu er þó einn ljós punktur í því
máli-fangelsiverðaóþörfá íslandi.
I
I