Dagblaðið Vísir - DV - 12.07.2003, Blaðsíða 16

76 DV HELGARBLAÐ LAUGARDAGUR 12.JÚLÍ2003
DvHelgarblað
Umsjón: Páll Ásgeir Ásgeirsson og Snæfríður Ingadóttir
Netfang: polli@dv.is - snaeja@dv.is
Sími: 550 5808
ÚTREIÐ
Besta leiðin til að sjá
landið er að sögn
hestamanna á
hestbaki.
Blaðamaður DV
sannreyndi þá
kenningu og fór
með íshestum um
Snæfellsnes.
Brimkló á svið
Björgvin Halldórsson
segir frá endurkomu
Brimklóar sem gerði
allt vitlaus á sínum
tíma með lögunum
um Nínu og Geira og
Skólaball.
Kíkt á klósettið
Smæstu og
hversdagslegustu
gjörðir okkar og
ákvarðanir geta
verið þrungnar
sálfræðilegri
merkingu ef grannt
er skoðað.
Bls. 20
Bls. 30
Bls.36
Agrænni grein
HAGNÝTRÁÐ
FYRIR GARÐYRKJUMENN:
Steinn Kárason garðyrkjufræð-
ingur og umhverfishagfræð-
ingur gaf nýlega út bókina
Garðverkin sem hann segir að
byggi á reynslu hans sem
garðyrkjumanns.
I bókinni fjallar Steinn um flesta þætti
garðyrkjunnar á einfaldan og aðgengilegan
hátt og ætti hún því að nýtast öllu áhugafólki
um garðrækt.
„Eg útskrifaðist frá Garðyrkjuskólanum
árið 1974 og aftur 1976, fyrst af ylræktar- og
garðplöntubraut en síðan sem skrúðgarð-
yrkjumaður og hefverið viðloðandi garðyrkju
síðan." Steinn hefur víða komið við í garð-
yrkju og þekkir því fagið vel af eigin raun,
hann hefur starfað sem garðyrkjustjóri, versl-
unarstjóri hjá Sölufélagi garðyrkjumanna,
hann rak um tíma blómabúð í Grafarvogi og
hefur starfað sem verktaki, Steinn stóð einnig
fyrir Græna skólanum á sínum tíma en það
var einkarekinn garðyrkju- og umhveríis-
skóli.
Það sem garðeigendur fást við
„Fyrir nokkrum árum ákvað ég að söðla
um og fór í iðnrekstrarfræði í Tækniháskól-
anum, þaðan fór ég í viðskiptafræði á Bifröst
og í framhaldi af því til Álaborgar í meistara-
nám í umhverfisstjórnun og hagfræði."
Árið 1994 gaf Steinn út bók um trjáklipp-
ingar sem er fyrir löngu ófáanleg. I ár gaf
hann út aðra bók sem nefnist Garðverkin og
fjallar um flest það sem garð- og sumarbú-
staðaeigendur þurfa að fást við í garðinum.
„Nýja bókin byrjaði að gerjast í mér um leið
og ég kláraði hina þannig að ég er búinn að
ganga með hana lengi í maganum."
Steinn Kárason garðyrkju-
fræðingur hefur staðið í
ströngu síðustu misserin.
Hann lauk alþjóðlegu meist-
aranámi í umhverfisstjórnun
og hagfræði við
Álaborgarháskóla í fyrra
og fyrir skömmu gafhann út
bókina Garðverkin.
Að sögn Steins skrifaði hann nýju bókina
með námi og í fríum á undanförnum árum.
„Það má segja að á vissan hátt sé ég að skrifa
mig úr litlu einingunni sem garðurinn er og
yfir í stærri eininguna sem er umhverfistjórn-
un en með umhverfisstjórnum á ég við nýt-
ingu auðlinda út frá sjónarhóli umhverfis-
hagfræðinnar, þ.e.a.s. að lágmarka notkun-
ina og hámarka arðinn."
Á vistvænum nótum
Að sögn Steins er Garðverkin alhliða garð-
yrkjuhandbók sem lýtur að öllu því helsta
sem fólk er að fást við í garðinum. „Bókin er
meira og minna skrifuð á vistvænum nótum
en mér vitanlega hefur slík bók ekki verið gef-
in út hér á landi áður. Það er ekki þar með
sagt að ég haldi á lofti einhverjum einstreng-
ingslegum kenningum í því sambandi. Bókin
skiptist í tuttugu og fjóra aðalkafla og hundr-
að níutíu og fjóra undirkafia þar sem ég tek
meðal annars fyrir eins ólíka þætti og uppeldi
plantna, val á verkfærum, skjólveggi, safn-
haugagerð og ræktun rósa og klifurjurta.“
Steinn segir að þrátt fyrir að hann fjalli
bæði um tilbúinn áburð og lífrænan í bókinni
leggi hann áherslu á að fólk noti lífrænan
áburð og sýni fram á að hægt sé að ná meiri
gæðum með honum. „Við lifum í markaðs-
drifnu þjóðfélagi og tilbúinn áburður er hluti
af því.“
Hagnýt ráð
Steinn segir að í bókinni sé að fínna ýmis
hagnýt ráð sem fólk getur notað til að draga
úr þörí á notkun eiturefna sem vamir gegn
meindýrum. „Rétt tímasetning með klipp-
ingu á trjám og mnnum getur til dæmis dreg-
ið úr eiturefnanotkun, notkun lífræns áburð-
ar styrkir mótstöðuafl plantnanna og það
getur reynst ágætlega að eyða illgresi úr
gangstéttum og möl með heitu vatni.
Bókin er skrifuð með áhugafólk í huga en
þegar ég horfi til baka og sé sjálfan mig í garð-
yrkjuskólanum þá held ég að bókin sé kjörin
sem kennslubók."
í bókinni er fjöldi skýringamynda sem gefa
henni aukið vægi og styrkja textann. Steinn
segist hafa fengið Hollendinginn Han Velt-
man sérstaklega til landsins til að teikna fyrir
sig myndir í bókina. „Veltman teiknaði
myndirnar í trjáklippingabókinni úti í
Hollandi en í þetta sinn vildi ég fá hann til
landsins og teikna myndirnar í samráði við
mig.“
Að sögn Steins er bókin að hluta til unnin
upp úr heimildum en að mestu byggir hún á
reynslu hans sem garðyrkjumanns. „Garð-
verkin er fyrst og fremst íslensk garðyrkjubók
sem styðst við íslenskar aðstæður."
kip@dv.is
Garðverkin:
Lífræn ræktun
Lffræn ræktun: Sáðskipti við ræktun
matjurta skila að jafnaði betri rækt-
unarárangri. Hver tegund er þá
ræktuð eitt ár á sama stað. Með því
að viðhafa sáðskipti minnka líkur á
jarðvegsþreytu.
Frá upphafi ræktunar matjurta fyrir þús-
undum ára notuðu menn einungis lífræn
efni, einkum húsdýraáburð, til að auka upp-
skeru við matjurtarækt og var svo einnig hér
á landi. Á tuttugustu öld urðu umskipti í
þessum efnum þegar almennt var farið að
nota tilbúinn áburð eða verksmiðjufram-
leidd ólífræn efni til að auka vöxt og þroska
matjurta og nytjajurta. Bent hefur verið á
ókosti og skaðsemi þess að nota einungis
ólífræn efni sem áburð, sérstaklega á mat-
jurtir, en einkum skaðsemi eiturefna sem
notuð eru til að útrýma skordýrum og bægja
frá plöntusjúkdómum. Rannsóknir hafa sýnt
betri þrif og meira heilbrigði tilraunadýra
sem alin voru eingöngu á lífrænt ræktuðu
grænmeti en tilraunadýra sem einvörðungu
voru alin á grænmeti sem ræktað var við til-
búinn áburð. Alkunna er að bragðgæði og
geymsluþol lífrænt ræktaðra afurða er meira
en þess sem ræktað er með tilbúnum áburði
og kemískum efnum. Orkuútstreymi eða ára
lífrænna afurða er meiri en hinna en það er
unnt að greina með kirlianhátíðniljósmynd-
um.
Lífræn ræktun hefur nú verið hafin til vegs
og virðingar jafnt hér á landi sem erlendis.
Góðar aðstæður eru til lífrænnar ræktunar
hérlendis og hefur lífræn ræktun verið stund-
uð á Sólheimum í Grímsnesi frá 1930. Við
Heilsustofnun NLFÍ í Hveragerði svo og í
Skaftholti í Gnúpverjahreppi hefur lífræn
ræktun verið stunduð um langt árabil. Vaxt-
arbroddur er í þessari atvinnugrein og fer
hún ört vaxandi enda höfum við íslendingar
hreint vatn og loft víðast hvar utan þéttbýlis,
góðan jarðveg og vegna legu landsins er enn
fátt um skaðvalda á ræktuðum plöntum.
Heilnæmar, lífrænar grænmetisafurðir
sem og vistvænar landbúnaðarafurðir gætu
orðið að tækifærum íslenskra ræktenda til að
halda velli í hörðum samkeppnisheimi og al-
heimsvæðingu þar sem notuð eru kemísk
næringarefni, eitruð varnarefni, hormónar,
ónáttúruleg rotvarnarefni og genabreyttar líf-
verur sem framleiddar eru úr takti við nátt-
úrulega hringrás í verksmiðjuframleiðslu.
Bæði skammtíma- en þó einkum langtíma-
ávinningur er fólginn í líffænni og vistvænni
ræktun og felst ávinningurinn m.a. í heil-
næmari afurðum, heilnæmara umhverfi og
lífsháttum og minni fjármunum sem verja
þarf til heilbrigðismála.
Lífræn ræktun er á erlendum tungumálum
kölluð bíódýnamísk og felst í því að ekki eru
notuð nema lífræn og náttúruleg efni til
áburðar og eingöngu er beitt náttúrulegum
vörnum og varnarlyfjum gegn sjúkdómum
og sníkjudýrum.