Frjáls verslun - 01.04.1959, Blaðsíða 30

verksmiðjudyr. Bretar mundu greiða svipað verð
cif. höfn í Englandi. Af þessum tölum er aug-
Ijóst, að ekki koma til greina venjuleg farm-
gjöld fyrir íslenzkan perlustein milli landa, ef
af útflutningi á að geta orðið. Til þess yrði að
flytja hann sem kjölfestu við lágum farmgjöld-
um.
Farmgjöldin eru samt ekki erfiðasti Þrándur
í Götu þess, að hér geti hafizt vinnsla perlu-
steins til útflutnings.
Perlusteinsnámur þær, sem nú eru þekktar
hér á landi, en einkum náman í Prestahnúk,
eru nógu stór forðabúr til þess að íullnægja hrá-
efnaþörf stórfellds perlítiðnaðar beggja vegna
við norðanvert Atlantshaf um margra áratuga
skeið. Báðar eiga þessar námur það sameiginlegt,
að ekki er unnt að hefja vinnslu og útflutning
perlusteins úr þeim nema með ærnum stofn-
kostnaði.
Af hinum háa stofnkostnaði leiðir, að vinnsla
til útflutnings verður í hvorugri námunni haf-
in, nema tryggður sé markaður fyrir allmikið
magn. Hefir verið gert ráð fyrir 50.000 lestum
sem lágmarksmagni fyrir Ameríkumarkað, en
fyrir Evrópumarkað kæmi sennilega Jægri tala
til greina.
Á austurströnd Bandaríkjanna er nú þegar
nægur markaður fyrir hendi til þess að full-
nægja lágmarksútflutningi perlusteins frá Is-
landi. I baráttunni um þann markað er við
rannnan reip að draga. Perlítjöfrar austurstrand-
arinnar eiga sterk ítök í námunum í vestri og
vilja ógjarna minnka framleiðslu þeirra eða
leggja þær niður. Þeir framleiða nú staðlaða
vöru undir ákveðnum vörumerkjum, sem kaup-
endur þekkja og geta treyst. Erfitt er að ryðja
nýju hráefni braut á slíkum markaði nema
með allverulegri verðlækkun, og jafnframt yrði
hin nýja vara að standa þeirri, sem fyrir var,
fyllilega á sporði hvað gæðin snertir. Eins og
nú standa sakir, virðist þetta atriði vera alvar-
legasti þröskuldurinn á vegi íslenzka perlusteins-
ins vestur á bóginn.
I Evrópu er notkunin ekki orðin nógu mikil
ennþá til þess að fullnægja lágmarksútflutningi
íslenzks perlusteins.
Það er þess vegna útlit fyrir, að íslenzki perlu-
steinninn verði að bíða síns vitjunartíma enn
um nokkurra ára skeið.
„Já, en þú myndir ekki vera svona þreyttur, ei þú fengir þér
blund á skriístoiunni."
Kísilmold
Ljós moldarlög í íslenzkum jarðvegi eru al-
mennt kölluð barnamold. Nafnið mun vera af
því dregið, að ljósa moldin hefir áður fyrr verið
notuð sem hörundsduft við hirðingu ungbarna.
Jarðvegslög þessi eru ekki öll af sama toga
spunnin. Ljósu moldarlögin, sem mest ber á í
moldarbörðum, einkum um miðbik landsins,
hafa orðið til við öskugos úr Ileklu, Öskju eða
öðrum eldfjöllum, sem gosið hafa Ijósgrýti.
Þá er til önnur tegund barnamoldar, sem eink-
um er að finna á votlendi og á botnum stöðu-
vatna. Oftastnær er lnin vatnsósa og móleit til
að sjá. Vekur hún þess vegna minni eftirtekt en
skjallahvít eldfjallaaskan í þurrum melbörðum.
Enda þótt moldartegundir þessar séu svo lík-
ar að útliti, að jafnvel vanir náttúruskoðarar
geti villzt á þeim við fyrstu sýn, eru þær engu
að síður fjarskyldar að uppruna og gerð.
Eldfjallaaskan er ólífræn gosmyndun. Hin
tegundin er lífrænt vatnaset, og mætti nefna
hana kísilmold eða kísilleir. I sjó og vötnum
lifir ótölulegur grúi örsmárra lífvera. Hér kemur
við sögu ættbálkur sá úr flokki þörunga, er
kísilþörungar eða eskilagnir nefnist. Þeir eru
einfruma plöntur, og vaxa um þá skeljar úr
ópalkenndum kísli.
Talið er, að til séu um það bil 8000 tegundir
kísilþörunga. Lifa sumar þeirra í sjó, en aðrar
30
FUJÁLS VERZLUN