Frjáls verslun - 01.08.1967, Blaðsíða 15

FRJÁLS VERZLUN
15
Staða — hagur — horfur/
Verðfall á útflutningsvörum
Um fátt hefur verið meira rætt
og ritað síðustu mánuði en verð-
lækkun þá, sem orðið hefur á
helztu útflutningsvörum íslend-
inga. Þegar talað er um verðfall-
ið, er fyrst og fremst átt við lækk-
unina á útflutningsverði frysts
fisks, mjöls og lýsis. Aðrar út-
flutningsvörur hafa lækkað minna
í verði, og sumar hækkað veru-
lega. Útflutningsverðmæti frystra
fiskflaka, síldarmjöls og síldarlýs-
is nam á síðasta ári 3.058 millj. kr.
alls eða rúmlega helmingi heild-
arútflutningsverðmætisins. Eftir-
farandi tafla gefur yfirlit yfir
útflutningsverðmæti þessara af-
urða síðustu 5 árin og hlutdeildina
i heildarútflutningnum.
ingsins, og er þá miðað við
meðalverðið, sem hefur fengizt á
þessu ári. Það er því að vonum,
að menn séu uggandi og vilji
vita, hverjar séu framtíðarhorfur
um verð íslenzkra útflutnings-
afurða.
Hér á eftir mun lítillega reynt
að gera grein fyrir ástæðum verð-
fallsins og framtíðarhorfum, fyrir
hverja þessara þriggja afurða um
sig.
FREÐFISKUR.
Segja má, að síðustu 10 ár
hafi átt sér stað stöðug og jöfn
verðhækkun á freðfiski. Á árun-
um 1954-1962 hækkaði meðalút-
flutningsverð freðfisks um ca.
Útflutningsverðmæti millj. kr.
miðs árs 1964, en þá verður línan
skyndilega mun brattari, þ. e.
verðið fer að hækka óvenjulega
mikið miðað við fyrri ár. Þessi öra
þróun heldur síðan áfram fram á
árið 1966. Um vorið 1966 tekur
verðið síðan að falla, og hefur
haldið áfram að falla fram á þetta
ár. Höfuðástæða hinnar miklu
verðhækkunarþróunar, er hófst á
árinu 1964, var mjög aukin eftir-
spum eftir allra handa fiskstöng-
um og fiskskömmtum. Þar sem út-
flutningslöndin voru ekki viðbúin
þessari auknu eftirspurn, jókst
framboð fisks ekki í sama hlutfalli
og eftirspurnin, og verðið fór
hækkandi. Hin stöðuga verðhækk-
un leiddi til þess, að freðfiskfram-
leiðendur juku framleiðslu sína og
sölur, jafnframt því, að lönd, sem
1962 1963 1964 1965 1966 ekki seldu áður á Bandaríkja-
Fryst fiskflök 884.3 896.0 1096.3 1148.0 1059.5 markaði, hófu sölur þangað. Hafa
Síldarmjöl 314.4 439.7 594.8 943.4 1116.6 Pólverjar t.d. hafið sölu á þorsk-
Síldarlýsi 241.8 301.4 417.6 677.6 882.1 blokkum til Bandaríkjanna, og Argentínumenn og S-Afríkumenn
% af heildarútflutningsverðmæti hafa selt verulegt magn af lýsu-
1962 1963 1964 1965 1966 blokkum. Jafnframt hefur hið háa
Fryst fiskflök 24.4% 22.1% 23.0% 20.7% 17.5% verð leitt til minni fiskneyzlu í
Síldarmjöl 8.7% 10.9% 12.5% 17.0% 18.5% Bandaríkjunum. Þar við bættist,
Síldarlýsi 6.7% 7.4% 8.7% 12.2% 14.6% að innflytjendur áttu almennt
ALLS 39.8% 40.4% 44.2% 49.9% 50.6% miklar birgðir um áramótin 1965/
Ef reiknað er með óbreyttu út-
flutningsmagni þessara afurða á
árinu 1967, má ætla, að útflutn-
ingsverðmætið verði um 300 millj.
kr. minna en á síðasta ári, eða
sem nemur 5% heildarútflutn-
15% allt tímabilið. í meðfylgj-
andi línuriti er sýnt meðalút-
flutningsverð frystra fiskflaka til
Bandaríkjanna fyrir hvern árs-
fjórðung frá 1962. Sést, að
nokkuð jöfn hækkun á sér stað til
66, en síðan hefur samdrátur á
bankaútlánum neytt þá til að
minnka birgðirnar. Allar spár um
framtíðarhorfur á verðþróuninni
eru mikilli óvissu undir orpnar.
Nokkur ástæða virðist þó til bjart-
sýni. Verðið er nú orðið svipað því,
Betri horfur með freðfiskverðið — síldarmjölið: áfram-
haldandi lækkun — síldarlýsisverðið nálgast lágmark
— ekki ástæða til verulegrar svartsýni.