Frjáls verslun - 01.08.1967, Page 19

19
FRJÁLS VERZLUN
1%. Virðist þetta miklu nær lagi.
Hnuplið er orðið mjög alvarlegt,
ef álitið er, að það nái yfir 0.5%
af heildarveltu.
Mest ber á því, að fólk hnupli
dýrri smávöru: laxi, niðursuðu-
vöru, kexi o. fl. Stingur fólk þessu
inn á sig eða í töskur. Einnig
ber við, að fólk reyni að ganga
út úr verzlunum með fullar tösk-
ur, — án þess að borga. Hefur
fólk verið tekið, þegar það var að
laumast út með vörur, sem kostuðu
yfir 1000 kr.
Er slíkt fljótt að safnast saman,
þegar til lengdar lætur.
Aðrar verzlanir. Næst á eftir
kjörverzlunum, sem selja mat- og
nýlenduvörur, koma svo ýmsar
verzlanir: bókaverzlanir, sælgætis-
og leikfangabúðir og aðrar verzl-
anir, sem selja ýmiss konar smá-
varning. Er hnuplið að sjálfsögðu
alltaf nokkru meira, eftir því sem
fólk kemst nær vörunni.
Það var álit þeirra, sem við var
talað í þessum verzlunum, að alltaf
væri eitthvað um hnupl, — við
slíku væri að búast, en það væri
í sjálfu sér ekkert vandamál og
ekki meira en eðlilegt mætti
teljast. — Mannfólkið væri nú
einu sinni svona.
Höínin. Talið er, að 1% þess
varnings, sem fluttur er til lands-
ins, rýrni og skemmist á leiðinni,
við uppskipun eða í vörugeymsl-
um.
Auðvitað er fráleitt að kenna
þetta allt hnupli. Aðalvandinn er
röng Iestun, kæruleysi í meðför-
um vörunnar og léleg pökkun.
Þarna kreppir skórinn fyrst og
fremst. Rýrnunin er sízt meiri
hér en erlendis. í höfninni í
London er rýrnunin t.d. talin
vera IV2. Annars staðar er hún
meiri. — Er ekki unnt að ljúka
þessum orðum svo, að ekki sé
minnst á það, að ýmiss konar leið-
indamál hafa komið upp hér við
höfnina, og eru þau mál hlutað-
eigendum til lítils sóma.
Af því, sem að ofan er sagt,
sést, að hnuplsins gætir mest í
kjörverzlunum, sem verzla með
mat- og nýlenduvörur, — og er
hnuplið þar töluvert vandamál, —
en aftur á móti er hnuplið síðan
hverfandi lítið í öðrum verzlunum.
Um þjófnað við höfnina er varla
unnt að ræða, þar eð mörkin milli
eiginlegra skemmda og þess, sem
gæti verið þjófnaður, eru óskýr.
Öruggt er, að einhverju er stolið,
en varla er það mikið miðað við
skemmdirnar.
HVERIIR HNUPLA?
Það kom í Ijós við könnunina,
að sama fólkið verður aftur og
aftur uppvíst að hnupli. Er margt
af þessu fólki þekkt í verzlunum,
og er reynt að hafa gætur á því
eftir föngum.
Konur. Konurnar eru aðgangs-
harðastar í hnuplinu. Eru þær
á öllum aldri og af öllum stétt-
um. Flestar eru vel klæddar og
virðast hafa bœði góð fjárráð,
góða fyrirvinnu og gott þjóðfélags-
álit. Neyðartilfellin eru svo til
óþekkt, enda er íslenzka þjóðfélag-
ið velferðarþjóðfélag.
,,Ég veit það ekki, það kemur
bara eitthvað yfir mig,“ sagði kona
ein, er hún var innt eftir því,
hvers vegna hún hnuplaði. —
Orsakirnar virðastþannigekki vera
fátækt, heldur miklu fremur:
ágirnd, óánægja og lífsleiði. Er sem
hnuplið auki spennuna í tilbreyt-
ingarlausu og grámyglulegu lífi.
Þessar upplýsingar eru tvímæla-
laust mikilsverðastar af öllu því,
sem fram kom við könnunina, og
mættu þær verða fólki til umhugs-
unar.
Börn. Þá hnupla börn og ung-
lingar ætíð nokkru. Mest eru þetta
unglingar, sem eru frá illa stæð-
um heimilum fjárhagslega og
félagslega.
Karlmenn. Fullorðnir karlmenn
hnupla yfirleitt ekki, finnst það
líklega fyrir neðan virðingu sína.
Ef karlmenn stela á annað borð,
þá eru það oftast drykkjumenn.
■—- Þó hafa velmetnir og ódrukknir
góðborgarar sézt stinga bók í
barminn.
LOKAORÐ
Hér að framan hefur verið
skýrt frá rannsókn Frjálsrar
verzlunar á hnupli. Kom ýmislegt
það fram í þessari rannsókn, sem
athyglisvert má teljast.
Það hlýtur að vera brýnt verk-
efni, sérstaklega fyrir kjörbúða-
eigendur, að koma í veg fyrir
hnupl. Hafa menn bent á ýmis
úrræði, en flestir eru sammála
um, að ekkert vinnist, nema allir
taki höndum saman. Ein verzlun
má sín einskis.
Kjörbúðaeigendur ættu skilyrð-
islaust að kæra þá, sem verða upp-
vísir að hnupli. Þetta er sama
fólkið aftur og aftur, og er engin
ástæða til þess að leyfa því að
ganga stelandi búð úr búð ár
eftir ár. Þjófnaður er þjófnaður,
þótt lítill sé.
Þá hefur og verið rætt um, að
gengið yrði harðar eftir því, að
viðskiptavinir notuðu innkaupa-
körfur verzlananna, en mikið hef-
ur vantað á, að þesu sé fram-
fylgt. Einnig hefur verið talað um
að koma upp speglum í verzlun-
um o. f 1., — en raunverulega er
engin ráð hægt að gefa í þessu
efni, og verða kaupmenn að ræða
þessi mál sín í milli og ráða fram
úr vandanum.
Lítið skal rætt um hnupl í öðr-
um verzlunum eða við höfnina.
Skal þó minnt á þá staðreynd, að
bezt er að ná í vörur sínar sem
fyrst af hafnarbakkanum eða úr
vöruhúsum. Enginn getur búizt
við að fá sendingu alheila, þegar
hún hefur e.t.v. legið í geymslu
hjá öðrum mánuðum saman.
En þótt nokkru sé hnuplað og
töluvert verðmætatjón geti hlotizt
af slíku, þá er það tjón í rauninni
ekkert miðað við annað það, sem
af hnuplinu leiðir: siðferðisskað-
ann. Má spyrja, hversu hæf sú
móðir sé til barnauppeldis, sem
hefur hnupl og þjófnað fyrir börn-
um sínum? Og hvað hugsa börnin
og hver verður virðing þeirra fyrir
eignarétti og verðmætum?
Sá svari, sem veit.
Hnuplar borgari velferðarþjóðfélagsins af
neyð - eða eru orsakirnar aðrar?