Frjáls verslun - 01.06.1968, Blaðsíða 11

FRJÁLS VERZLUN
11
STJÓRNMÁL
LAUSN EFNAHAGSVANDA-
MÁLANNA
Ríkisstjórn Sjálístœðisílokksins og Alþýðuflokksins œtti að
geta tekizt á við vanda efnahagsmálanna og leyst hann.
Eftir um það bil mánuð kemur
Alþingi saman til fundar á ný (ef
það verður ekki kallað saman
fyrr vegna aðsteðjandi erfiðleika)
og má þá búast við, að línurnar
í stjórnmálum og efnahagsmálum
fari að skýrast. Eftirfarandi stað-
reyndir liggja þó nú þegar ljósar
fyrir:
• Atvinnuvegina og þá fyrst og
fremst sjávarútveginn skort-
ir 800—1000 milljónir, til
þess að starfræksla geti hald-
ið áfram.
® Þessi mikli vandi hefur þeg-
ar leitt til bollalegginga og
óformlegra viðræðna milli
forystumanna stjórnmála-
flokkanna og innan flokk-
anna um þjóðstjórn, „ný-
sköpunarstjórn“ eða kosn-
ingar.
Almenningur á erfitt með að
skilja þessi stöðugu vandamál at-
vinnuveganna, sem koma á hálfs
árs fresti, og óska eftir meiri
styrkjum. Maðurinn á götunni
lítur á þessar styrkveitingar til
sjávarútvegsins með tortryggni og
bendir á útgerðarmanninn, sem
býr í milljónahúsi og ekur um í
dýrum bíl og segir, að þetta hafi
hann eignast fyrir styrkina úr
sameiginlegum sjóðum íands-
manna.
Útgerðarmaðurinn og fiskverk-
andinn telur sig mæta algjöru
skilningsleysi af hálfu stjórnar-
valda og spyr, hvar þjóðin væri
á vegi stödd, ef hún hefði ekki
sjávarútveginn og fiskiðnaðinn.
Kjarni málsins er sá, að strax í
byrjun þessa árs var ljóst, að á
þessu ári yrði að styrkja í fyrsta
skipti í mörg ár bæði síldveiðam-
ar og flestar greinar síldariðnað-
arins. Gífurlegt verðhrun á síldar-
lýsi og síldarmjöli ásamt nær al-
gjörum aflabresti það sem af er
sumarsíldveiðunum, gera það að
verkum, að síldveiðibátar og síld-
arverksmiðjur eru rekin með stór-
felldu tapi. Er gert ráð fyrir, að
þessar atvinnugreinar þurfi á
styrkjum að halda, sem nema
350—400 milljónum króna.
Á miðju sumri kom einnig í
ljós, að nýtt verðfall var orðið á
frystum fiskflökum á Bandaríkja-
markaði og er talið, að þær kröf-
ur, sem frystihúsaeigendur gera
á hendur ríkissjóði, nemi allt að
300 milljónum króna. Að auki eru
erfiðleikar í öðrum greinum sjá-
varútvegs, bæði skreiðarverkun
og saltfiskverkun, en hinir síðar-
nefndu hafa þó ekki farið fram á
neina ríkisstyrki.
í kjölfar minnkandi útflutn-
ingstekna hefur fylgt versnandi
gjaldeyrisstaða og er nú mjög
gengið á gjaldeyrisvarasjóðinn.
Sú spurning, hvernig leysa eigi
þennan tvíþætta vanda, tryggja
rekstrargrundvöll atvinnuveg-
anna og rétta við stöðu þjóðarinn-
ar gagnvart útlöndum, hefur
valdið nýjum viðhorfum á stjórn-
málasviðinu, bollaleggingum um
breytta stjórn eða kosningar. Nú
er aðeins eitt ár liðið, síðan nú-
verandi stjórnarflokkar fengu
traust þjóðarinnar til þess að
halda áfram stjórn landsins og
þess vegna er ekki að undra, þótt
marga furði á þeim bollalegging-
um, sem nú eru uppi innan stjórn-
arflokkanna um breytingar á
landsstjórninni. Vandamálið er
þetta og það þarf að leysa, annað
hvort með nýrri gengislækkun
eða nýjum sköttum upp á 1000
milljónir. Stjórnarflokkarnir hafa
meirihluta á Alþingi. Hvað er að?
Svarið er tvíþætt. Umfang
vandans er svo mikið, að stjórn-
arflokkarnir hljóta að velta því
fyrir sér, hvort þeir hafi bolmagn
til að koma nauðsynlegum að-
gerðum fram. Hvað segir t. d.
verkalýðshreyfingin við hækkun
söluskatts upp í 12% og að sú
hækkun virki ekki á vísitöluna.
Hins vegar er Ijóst, að ráðherrarn-
ir eru orðnir þreyttir og ekki allir
til stórræðanna. Sumir eru búnir
að sitja í 12 ár, aðrir í 9 og enn
aðrir færri.
Gylfi Þ. Gíslason hefur undan-
farnar vikur átt í óformlegum við-
ræðum við forystumenn stjórnar-
andstöðuflokkanna og kannað við-
horf þeirra til stjórnarþátttöku.