Frjáls verslun - 01.06.1968, Blaðsíða 34

34
FRJÁLS VERZLUN
KVIKMYNDIR
FRED ZINNEMANN
FRJÁLS VERZLUN kynnir nýjar kvikmyndir, sem vœntanlegar
eru hingað til lands, og hinn snjalla leikstjóra FRED ZENNEMANN.
Fred Zinnemann heitir hann,
einn snjallasti leikstjóri kvik-
myndagerðarinnar í dag. Þau eru
æðimörg stórvirkin, sem hann
hefur unnið á þessu sviði á tæp-
lega hálfri öld, þó að hinu sé ekki
að leyna, að mistök hafi hann
einnig gert. En það verða altént
stórvirkin, sem halda munu nafni
hans á lofti, því að hver man ekki
eftir „High Noon“, „Héðan til ei-
lífðarinnar“, „Nunnunni", og hver
bíður ekki í ofvæni eftir því að
sjá síðasta sköpunarverk hans, —
„A man for all seasons" — sög-
unni af Henry More — en mynd-
in var lofi hlaðin á síðasta ári og
það að verðleikum.
Fred Zinnemann er Austurríkis-
maður — fæddur í Vín árið 1907.
•Listgáfa hans kom snemma fram,
en í fyrstu hugði hann á frama
sem fiðluleikari. Brátt gerði hann
sér ljóst, að tónleikahald var of
einskorðað fyrir listgáfu hans.
Hann sneri sér því í fyrstu að
laganámi, en þegar hann sá kvik-
myndir Von Stroheims og King
Vidors, vissi hann hvert hugurinn
stefndi. Hann ætlaði að verða
k vikmyndaleikari.
Leiðin lá til Parísar á kvik-
myndaháskóla þar, þar sem hann
lærði undirstöðuatriði kvikmynd-
unar, en síðar vann hann fyrir sér
sem aðstoðarkvikmyndatökumað-
ur bæði í París og Berlín. Vestur
um haf hélt hann 1929 til að
kynna sér kvikmyndahljóðtækni í
frumbernsku hennar. í Holly-
wood kom hann meðal annars
fram í „Tíðindalaust frá vestur-
vígstöðvunum“, sem frumsýnd var
1930, og er það í eina skiptið, sem
Zinnemann hefur sézt framan við
kvikmyndatökuvélarnar.
Fyrsta tækifæri sitt fékk Zinne-
mann svo 1931, er honum var fal-
ið að gera heimildarkvikmynd um
líf og hætti fiskimanna í nánd við
Vera Cruz. Þótti sú mynd takast
með ágætum, en hann mátti þó
bíða til 1936, að Metro-Goldwyn-
Meyer gaf honum næst tækifæri.
Leikstjórinn Fred Zinnemann.
Voru það nokkrar stuttar kvik-
myndir. -En fyrir næstu mynd sína
ári síðar hlaut hann fyrstu aka-
demíuverðlaun sín. Var það „That
mothers might live“, sem segir frá
verkum Dr. Ignaz P. Semmel-
weiss, þekkts ungversks læknis.
í kjölfar fylgdu svo nokkrar
veigaminni myndir, en árið 1942
stjórnaði Zinnemann svo saka-
málamyndinni „Kid GloveKiller“,
sem segir frá hljóðlátum eltinga-
leik tæknideildar rannsóknarlög-
reglunnar við morðingjann í stað
mynda með byssuskothríð og of-
dirfsku, sem áður tíðkuðust.
Myndin fékk góða dóma, og litlu
síðar kom „Eyes in the night“.
Hún fjallaði um áþekkt efni, þar
sem blindur lögreglumaður kem-
ur upp um njósnara nasista, en
nú brást Zir.nemann bogalistin og
gerði slæm mistök.
Betur tókst til um næstu mynd,
er nefndist „The seventh cross“.
Nasisminn er enn á dagskrá, en
nú segir frá andnasista, sem slopp-
ið hefur úr fangabúðum í kring-
um 1936, og tilraunum hans til að
komast út úr Þýzkalandi. í aðal-
hlutverkum voru Spencer Tracy,
Signe Hasso og Hume Cronyon.
„Little Mister Jim“ hét næsta
mynd, mun léttari á metunum —
þó ekki slæm, þrátt fyrir þunnt
efni, en „My brother talks to
horses“, sem fylgdi þar á eftir,
reyndist vera fíaskó — sumir
segja versta mynd, sem Zinne-
mann hafi nokkru sinni iátið frá
sér fara. James Craig og Frances
Gifford fóru með aðalhlutverk í
fyrri myndinni, en Peter Law-
ford og Edward Arnold í þeirri
síðarnefndu.
Árið 1948 gerir Zinnemann svo
myndina „The search“, en hún
segir frá litlum tékkneskum
dreng, sem verður viðskila við
fjölskyldu sína í umróti styrjald-
arinnar, en finnur þó aftur móður
sína með aðstoð góðra manna. í
aðalhlutverkinu er Montgomery
Clift. Mikið hefur verið ritað um
þessa mynd, flestir lofa hana, en
aðrir telja hana heldur lítils virði
í samanburði við ýmis önnur verk
Zinnemanns. En þarna fékk Clift
sína fyrstu verulegu frumraun,
og þeir Zinnemann áttu eftir að
bralla ýmislegt saman síðar. „Act
of violence“ hét næsta mynd, og
þar tekur Zinnemann efnið mun
fastari tökum. Þar segir frá ung-
um verkfræðingi, fyrrverandi her-
manni, sem viðstaddur er opnun