Frjáls verslun - 01.06.1968, Blaðsíða 19

FRJALS VERZLUN
19
SVEINN ÁSGEIRSSON hagfræiingur,
fyrrverandi form. Neytendasamtakanna:
VERÐLAGSEFTIRLIT í
HÖNDUM RÍKISINS EÐA SAMTAKA
NEYTENDA?
I Sú skoðun hefur fengið æ meiri
lfiljómgrunn á síðustu árum, að
yerðlagseftirlitið ætti að vera í
höndum Neytendasamtakanna —
m. k. að verulegu leyti, en ekki
^invörðungu á vegum opinberrar
ííkisstofnunar.
i Um leið og ég segi það hér, eins
óg ég hef sagt það svo oft annars
staðar, að ég er þessu algerlega
sammála, þá ber að líta á það, að
það hefur verið Neytendasamtök-
unum algerlega ofviða hingað til
að inna slíkt hlutverk af höndum
af neinu gagni með þeim fjárhags-
legu kjörum, sem þau hafa búið
við. í jafnfámennu landi og voru
væri slíkt aldrei hugsanlegt, með-
an þau styðjast fyrst og fremst
við árgjöld félagsmanna, sem búa
úti um hvippinn og hvappinn í
þessu stóra landi. Til þyrfti að
„ Verðlagsskrif stof an
hefur veikan grundvöll til
að byggja á".
koma almannafé, en reyndar lifir
Verðlagsskrifstofan ekki á neinú'
öðru. Hér gæti, eins og ýmsir aðr-
ir en ég hafa bent á, auðveldlega
komið til flutningur á því fé, án
þess að neinu breytti, hvað hag
ríkissjóðs snertir, en aftur á móti
nokkru, hvað hag hins almenna
neytanda viðkæmi.
En hvaða rök má færa að slíkri
skoðun? í fyrsta lagi þau, að ríkis-
stofnun getur aldrei starfað á
sama hátt og frjáls samtök þjóð-
„V erðlagsskrifstof an
hefur enga möguleika
til að kanna sannleiksgildi
þeirra orða, sem hún
byggir ákvörðun
sína á“.
félagsþegnanna. Þau eru óháðari
um starfsaðferðir og miðað við,
að þær séu innan ramma almennt
viðurkenndra hagsmunatilburða í
þjóðfélagi voru, ættu þau að ná
mun raunhæfari árangri en þær
yfirborðskenndu og oft á tíðum
eingöngu stjórnmálalegu aðferðir,
sem hinar opinberu stofnanir beita
— og er skipað að viðhafa.
í öðru lagi myndi slíkt eftirlit
í rauninni ávallt verða ódýrara í
framkvæmd en opinbert. Því þarf
ekki að færa rök að. Það er lög-
mál.
í 4. tölublaði Frjálsrar verzlun-
ar er grein, sem ber fyrirsögnina:
Valdníðsla. Þar segir m. a. „Á-
lagningarprósentur, þar sem selj-
andinn fær ákveðinn hundraðs-
hluta, hvetja hann frekar til sölu
á dýrum vörum heldur en ódýr-
um, því þá verður álagning hans
í krónutölum hærri“.
Vissulega er mikið rétt í þessu,
þótt þarna sé ekki öll sagan sögð,
hvað snertir álagningarprósentur.
Þær eru þó ekki hinar sömu fyrir
allar vörutegundir. Annað mál er
það, og það tel ég vera megin-
galla gildandi ákvæða varðandi
álagningu á innfluttum vörum, —
ég tel aðallega hafa verið átt við
í greininni, — að Verðlagsskrif-
stofan hefur mjög veikan grund-
völl að byggja á. Hún hefur nefni-
lega nær enga möguleika til að
kanna sannleiksgildi þeirra gagna,
sem hún byggir allar sínar ákvarð-
„Verðlagseftirlitið tvísýnn
hagnaður neytenda og
vafasamur".
anir á. Það er ekki þar með sagt,
að allir ljúgi. Ég held, að það geri
mun færri en hinir. En hvernig á
að þekkja þá, þegar ekkert kerfi
er fyrir hendi til að kanna málið
Kerfið getur stuðlað
að rýmandi hag
neytenda".
í kjölinn. Þetta á að sjálfsögðu
ekki við um þau mál, þar sem
ríkið annast um viðskiptin — t. d.