Frjáls verslun - 01.06.1968, Blaðsíða 31

FRJÁLS VERZLUN
31
OLIUVERZLUN Á ÍSLANDI
Olíuíélögin þrjú eru útilokuð írá allri samkeppni vegna
viðskiptasamninganna við Rússa.
Er rekstur þeirra þvi dulbúinn rikiseinokun?
í eftirfarandi grein er gerS grein fyrir málefnum þessara þriggja olíufélaga.
Er olíuverzlun á íslandi nokk-
uð annað en dulbúin ríkiseinok-
un? Er það þjóðinni til hags að
hafa þrjú olíufélög, sem öll selja
sömu vöruna og nota til þess þrjú
kostnaðarsöm dreifingarkerfi. Öll
hafa þau samvinnu sín á milli og
neytendum hefur löngum þótt
þau bjóða upp á harla litla þjón-
ustu. Þeir, sem enn þurfa olíu til
að hita upp húsakynni sín, verða
yfirleitt að greiða olíuna við mót-
töku, greiðslufrestur hefur verið
afnuminn. í höfuðborginni er
hvergi hægt að fá keypta olíu eða
benzín eftir kl. 23.00 á sumrin og
kl. 22.30 á veturna. Benzín-
afgreiðslumönnum dettur ekki
í hug að athuga olíu bifreið-
ar, hvað þá þurrka af rúð-
um, eins og siður er í öllum
BP. Því skal ekki neitað, að þeir
frjálsum löndum, þeir sletta
benzíninu í tankinn, taka við
greiðslu og segja ekki einu sinni
,,Sveiðþér“ fyrir vikið. Það þarf
orðið dagslaun til að fylla tank-
inn á meðalstórri bifreið. Olíufé-
lögin hjálpa hvort öðru í flutn-
ingum og með geymslu á birgðum
út á land. Það er enga samkeppni
að sjá, aðeins sameiginleg gróða-
sjónarmið.
Ekki hægt að reka.
Með alla þessa gagnrýni í poka-
horninu axlaði fréttamaður F. V.
ritvopn sín og arkaði á fund ráða-
manna olíufélaga á íslandi, sem
góðfúslega höfðu fallizt á að láta
yfirheyra sig um allan áðurnefnd-
an ósóma. Við hittum þá alla að
máli, Hallgrím Fr. Hallgrímsson
hjá Skeljungi, Vilhjálm Jónsson
hjá Esso og Önund Ásgeirsson hjá
BP. Því skal ekki neitað að þeir
höfðu góð og gild svör á reiðum
höndum og brátt fór að sljákka
rostinn í fréttamanni, því að stað-
reyndin er sú, að það er alls ekki
Önundur Ásgeirsson,
framkvæmdastjóri BP.
„Samkeppnin er hvergi harðari“.
hægt að reka olíufélag á íslandi
við núverandi aðstæður. Þetta eru
að vísu einkafyrirtæki að nafninu
til, en viðskiptafrelsið er ekkert
og hagnaðurinn næstum eins
og óþekkt stærð í illleysanlegri
jöfnu. Þetta hljómar að vísu nokk-
uð ótrúlega, þegar maður lítur á
heildarveltu hvers fyrirtækis, því
að þar er ekki um neinar smátöl-
ur að ræða. Hjá Shell var heildar-
veltan 402 milljónir. Hjá BP 504
milljónir og hjá Esso 758 milljón-
ir, samtals 1664 milljónir eða
næstum því eins og blessað-
ur gjaldeyrisvarasjóðurinn okkar,
þegar allt lék í lyndi. Hallgrímur
hjá Skeljungi sýndi okkur með
einföldum útreikningi, hvernig út-
koman er hjá fyrirtækinu. Þegar
ríkið og aðrir aðilar höfðu tekið
sitt og greiddur hafði verið nauð-
synlegur rekstrarkostnaður voru
af þessum 407 milljónum aðeins
eftir um 600 þús. krónur í rekstr-
arhagnað. Við gerum ráð fyrir að
svipaða sögu sé að segja af hinum
félögunum.
Sama olía, sama verð.
Ástæðan er einföld, öll svart-
olía, gasolía og bílabenzín er
keypt af Rússum skv. gagnkvæm-
um vöruskiptasamningum, sem
endurnýjaður er á þriggja ára
fresti og síðast nú fyrir nokkrum
dögum. Þetta eitt útilokar alla
samkeppni. Öll olíufélögin verða
að kaupa sömu olíuna á sama
verði og selja hana á verði, sem
ríkið ákveður. Ekki vitum við,
hver hagnaður félaganna er af
hverjum benzínlítra, en hann get-
ur varla verið mikill. Lítirinn
kostar nú á benzínstöðvum um
land allt kr. 9.30, af því hirðir rík-
ið kr. 6.05 og Verðjöfnunarsjóður
kr. 0.21. Þá eru eftir kr. 3.04 til
greiðslu á innkaupsverði, fragt,