Frjáls verslun - 01.05.1970, Side 11

FRJÁLS VERZLUN
n
UM ÞJÚÐAflBCSMPIM
Höfundur: Péfur Eiríksson hagfræðingur
Þroun efna-
hagsmála
síðustiq
mánuði
Þróun efnahagsmála síðustu mánuði hefur verið mjög hagstæð. Óhætt
er að slá því föstu, að við erum koinin upp úr öldudalnum, sem við höfum
verið í undanfarin tvö til þrjú ár. Allar tiltækar upplýsingar benda til mjög
verulegs bata í afkomu þjóðarbúsins. Heildarverðmæti útflutnings fyrstu
tvo mánuði þessa árs reyndist um 82% meiri en á sama tíma í fyrra. Hluti
þessarar miklu aukningar á rót sína að rekja til þess, að nú er hafinn út-
)flutningur á áli. Sé álútflutningnum sleppt er samt sem áður um 50%
aukningu útflutnings að ræða. Á sama tíma hefur innflutningur aðeins
aukizt um 5%. Ástæða er til að vekja athygli á þeirri staðreynd, að hlut-
deild sjávarafurða í heildarútflutningnum, sem hefur numið 90—95% á
undanförnum áratugum, hefur lækkað niður í 75%. Sýnir þessi hlutfalls-
lega lækkun einna bezt hvað áunnizt hefur í þá átt að auka fjölbreytni
íslenzkra útflutningsatvinnuvega.
Ahrifa hagstæðari vöruskiptajafnaðar og greiðslujafnaðar gætir í ríkum
mæli í gjaldeyrisstöðunni, sem hatnaði um tæpar 1700 mkr. á liðnu ári.
Enn er gjaldeyrisvarasjóðurinn hó ekki nægilega öflugur til að geta staðið
undir meiriháttar sveiflu í utanríkisviðskiptum. I umræðum um gjaldeyris-
varasjóðinn virðist oft, sem menn ge’-í sér ekki fyllilega grein fyrir mikil-
vægi hans. I stuttu máli má segia, að gialdeyrisvarasjóðurinn sé þjóðar-
búinu það, sem rekstrarféð er fvrirtæki. Öllum er lióst, að fyrirtæki þa.rf
rekstrarfé, og hið sama gildi um þjóðarbúið, eigi það að halda uppi eðlilegum
viðskintum við umheiminn.
Aflabrögð á vetrarvertíð virðsst hafa orðið mjög góð, og verulegur loðnu-
afli barst á land. Framleiðsla í iðnaði er vaxandi og útlit er fvrir að ástandið
í byggingaiðnaðinum sé einnig að breytast til batnaðar. Eftirspurn eftir
vinnuafli hefur aukizt og atvinnuleysi minnkað . Raunar virðist svo komið
að atvinnuleysi sé nú einungis hiá fóJki, sem er ekki fyllilega vinnufært
sökum sjúkleika, aldurs eða af öðrum orsökum. Jafnfra.mt er ófullnægð
eftirspurn eftir vinnuafli vaxandi í sumum greinum.
Hvaö er t'ram-
undan í efna-
hagsmálum á
næstunni?
Tvímælalaust er lausn kjarasanminganna, sem nú standa yfir, þýð-
ingarmesta viðfangsefni á sviði efnahagsmá'a. Engum blöðum er um að
fletta, að afkoma. fyrirtækia hefur batnað allmjög að undanförnu. Virðist
því krafa launþega um hlutdeild í batnandi afkomu eðlileg og sjálfsögð.
Á hinn bóginn skiptir höfuðmáli, að launahækkanir séu innan þeirra marka
sem a.tvinnuvegirnir almennt geta borið án verðhækkana. Jafnframt fellur
í hlut atvinnurekenda og ríkisvalds sú ábyrgð, að vinna upp aukin útgjöld
vegna launahækkana með hagræðingu og framleiðsluaukningu. Sennilega er
hvergi unnt að ná ja.fnskjótum árangri í þeim efnum eins og í ýmsum
opinberum fyrirtækjum, svo og ríkisrekstrinum almennt, ef fast væri tekið
á málunum. Mjög æskilegt væri, að nú tækiust samningar til lengri tíma
en eins árs. Bæði launþegar og atvinnrekendur skiptir miklu máli, að Vita
að hverju þeir ganga í fra.mtíðinni. í þessu efni eins og svo mörgum öðrum
er heppilegt, að ekkii sé tjaldað til einnar nætur.