Frjáls verslun - 01.08.1978, Síða 47

þaö rynni út úr sjóðnum aftur, jafnað jafn
mikla gengissveiflu og myndun 'sjóðanna olli.
Sjóðirnir hefðu engu til leiðar komið öðru en
því að flytja gengisfellingu fram í tíma, sem aó
• sjálfsögðu er nokkur kostur ef við getum
metið hvað er gott árferói svo aö við getum þá
fellt gengið en haldið því stöðugu þegar ár-
ferði er vont.
2) Ef með einhverjum hætti tækist að safna
erlendum sjóðum til ávöxtunar erlendis
vaknar að lokum sú spurning hvernig eigi að
ávaxta þá. Ekki er alls kostar trúlegt að okkur
gæfist vel að fara meö þessa sjóði hjálpar-
laust á svipaðan hátt og erlendir einstaklingar
og stórfyrirtæki gera þ.e. með því að fjárfesta
þau í einkafyrirtækjum eða opinberum
skuldabréfum. Okkur skortir algerlega kunn-
áttu og aðgang að upplýsingum um þá miöl-
unarmöguleika sem fyrir hendi eru. Af þess-
um sökum yrðum viö að leita inn á þá fjár-
magnsmarkaði sem við eigum sjálfir þegar
viðskipti á — þ.e. markaði milliríkja lána. Við
yrðum sem sé að veita sömu kjör og okkur eru
sjálfum boðin. En þaö merkir að hagkvæmara
væri að greiða uþp eitthvað af þeim lánum
sem við höfum sjálfir tekið fremur en að veita
öðrum lán — lánveitandi hlýtur að hafa ein-
hvern kostnað af lánveitingunni þannig að
raunverulegur hagnaður lánveitanda er
minni en kostnaður lántakanda.
Þessi röksemd styrkist enn þegar litið er til
þess að vonandi hafa þau lán sem við höfum
þegar tekið skilað góðum afrakstri, þ.e. að
ávöxtun erlendra fjármuna á okkar áhættu
hérlendis hafi skilað meiru en lánin til þeirra
kostuðu. Lán til annarra á sömu kjörum og við
njótum er í raun viðurkenning þess að fyrri
fjárfestingar okkar eða nýjar fjárfestingar
sviþaðar hinum eldri hafi verið rangar.
Ahættusamir lántakendur
Raunar mun það vera svo að við njótum
lélegri kjara á erlendum lánamörkuðum. Við
kváðum greiða nokkuð hærri vexti en margir
aðrir. Ástæðan fyrir þessu getur ekki verið
nema ein: Við þykjum áhættusamlegri lán-
takar en aðrir.
Áður en horfið er frá þessum ráóagerðum
um ávöxtun bindiskyldusjóðsins er rétt að
vekja athygli á því að kauþa verður það er-
lenda fé sem sjóðurinn á að ávaxta frá ein-
hverjum sem endanlega er utan bankakerfis-
ins. Þetta þýðir það aö peningaeiningin sem
keypt er fyrir kemur aftur inn í þjóðarbúið úr
Seðlabankanum. Hún hefur því hringsól sitt
aftur og skilar enn J í auknu þeningamagni.
Svo að margfaldari peningamagnsins veröur
eftir þessa aðra umferð í raun * en ekki J .
En þessi leikur heldur áfram svo margfaldar-
inn verðureftir3. umferð ^ og svo framvegis.
Þessi ávöxtun bindiskyldusjóðsins hefur í
raun í för með sér að bindiskyldan hefur verið
lækkuð og afnumin meö öllu ef maður treyst-
ist til að taka markgildi óendanlega margra
umferða eins og gert var í skýrslunni í upp-
haflegu margfaldaraformúlunni. Raunar er
málum nú háttað einmitt á þennan veg að svo
miklu leyti sem bindiskyldusjóðurinn er not-
aður til lánveitinga.
Að lokum er rétt að vekja athygli á því að
einu rökin sem í skýrslunni eru færð fyrir
beitingu bindiskyldusjóðsins til ávöxtunar
fjármuna erlendis eru hliðstæður við Japan,
V.-Þýzkaland og Sviss. Hér er í raun ekki um
neina hliðstæðu að ræða: Þessar þjóðir þrjár
eiga allar trausta gjaldmiðla sem annarra
þjóða menn og fyrirtæki vilja gjarnan hafa á
hendi. Þessar þrjár þjóðir geta því leyft
seðlabönkum einum aö kaupa erlent fé við
innlendu fé án þess að eiga það á hættu að
hið innlenda fé skili sér allt inn í þjóðarbúið
aftur og raski bindiskyldunni og peninga-
margfaldaranum sem af henni hlýst. Jafn-
framt hafa allar þessar þjóðir mikil og vaxandi
umsvif í öðrum löndum og geta því mjög
auðveldlega ávaxtað erlenda sjóði sína ör-
ugglega án þess það hafi ófyrirsjáanleg áhrif
á þeirra eigin hagkerfi. Þó er að sjálfsögðu
meginmunurinn sá að þessar þjóðir eru alls
ekki í skuld við útlönd eins og við íslendingar.
(Reyndar er trúlegt að þessar þrjár þjóðir hafi
einkum keyþt $US og þá líklega í þeim til-
gangi að halda gengi dalsins uppi).
47