Frjáls verslun - 01.01.1980, Blaðsíða 33

Rússneskar sjónhverfingar:
Kommúnístískt hagkerfi
er ekki í vandræöum
meö veröbóiguna!
Opinberlega er litið á verðbólgu austantjalds sem
þátt af hinu illa engu síður en sjálfan erkióvininn
kapitalismann. En í hinu kommúnistíska hagkerfi er
verðbólgudraugurinn engu að síður á ferðinni,
vandamálið er til staðar en aðferðir kommúnista í
baráttunni gegn verðbólgunni eru hreinar
sjónhverfingar.
Formaður rússnesku verðlags-
nefndarinnar,- Nikolai Glushkov
hefur látið hafa eftir sér í blöðum á
Vesturlöndum, aö aldrei hafi verið
um verðbólgu að ræða í Sovétríkj-
unum, ef frá eru talin stríðsárin,
verðbólga sé einfaldlega óþekkt
fyrirbrigði í alræðisþjóðfélagi
öreiganna.
Sérfræðingar utan Sovétríkj-
anna skellihlæja að slíkum yfir-
lýsingum. Þeir hafa sýnt fram á að
verðbólgan er eitt af vandamálum
efnahagslífsins í Rússlandi engu
síður en í flestum vestrænum iðn-
ríkjum.
Síðan 1977 hafa verðlagshækk-
anir í Sovétríkjunum orðið í 4 stór-
um stökkum og náö til allflestra
vörutegunda, frá bókum, rúöu-
gleri, gasolíu og flugfargjöldum
niður í súkkulaði og títuprjóna. Nú
síðast í júlí 1979 voru bílar hækk-
aðir um 18%, gólfteppi og matur á
gistihúsum um 50%. [ Tékkó-
slóvakíu hækkuðu um leið barna-
föt, eldsneyti, burðargjöld og
húsaleiga og í Ungverjalandi
hækkaði sykur, hveiti, brauð og
ýmsar tegundir kjöts um 50%. Hin
fræga ungverska paprika hækkaði
um 28%.
Sjónhverfingameistarar — efna-
hagsstjórn
Það getur verið erfiðleikum háö
að reikna nákvæmlega út verð-
bólgustigið í ríkjum kommúnista.
Jafnvel þótt sum ríkjanna viður-
kenni að væg einkenni verðbólgu
séu finnanleg eru hin fleiri sem
moka ríkisfé inn í ákveðnar rásir til
þess að halda nióri verði á
ákveðnum nauðsynjum. Þannig
munu Sovétríkin hafa varið um 31
miljarði dollara á árinu 1979 til
þess eins að halda niðri verði á
matvöru, 7,5 miljöröum dollara til
að halda niðri verði á heimilisraf-
orku og húsaleigu.
Verðhækkanir koma í bylgjum
hver á fætur annarri. í Moskva, svo
dæmi sé tekiö, hefur það verið al-
gengt með nokkurra mánaða
millibili að verslanir tæmist alger-
lega. Þá er verið að hreinsa út
vörur fyrir næstu hækkun, enda
eru biðraðir orðnar að helsta tákni
kommúnismans hjá skopteiknur-
um á Vesturlöndum.
Verðbólgan lýsir sér yfirleitt á
þann hátt að ákveðin vara sem t.d.
kostar 10 þúsund krónur hverfur
skyndilega af markaðinum en birt-
ist síðan aftur með nýju heiti eða
nýjum lit og kostar þá 15 þúsund
krónur.
Þá er það mjög vinsæl aöferð
hjá sjónhverfingameisturunum
eystra að hafa á boðstólum vörur í
tveimur verðflokkum eftir gæðum,
t.d. húsgögn en þótt þær eigi að
vera opinberlega á boðstólunum
er ódýrari gerðin yfirleitt ófáanleg.
Þótt matvara sé yfirleitt ódýr í
Austantjaldslöndunum þá er yfir-
leitt aldrei nægilegt framboð af
þeim vörum sem njóta teljandi
vinsælda, þessvegna eru biðraðir
daglegt brauð kommúnista. í
Moskva eru þvottaefni ófáanleg og
kjötvörur einungis meö höppum
og glöppum. í Varsjá í Póllandi
fæst varla brauðhleifur af annarri
33