Frjáls verslun - 01.03.1981, Qupperneq 17

enn hvort þær verða endanlega
lagðar niður.
,,í kjölfar mikillar endurskipu-
lagningar og hagræðingar í
rekstrinum ætlum við að láta þetta
ár skera úr um hvort við getum
haldið þessari framleiðslu áfram
eða ekki", segir Hjörtur Eiríksson,
framkvæmdastjóri iðnaðardeildar
SÍS á Akureyri.
,,Það þarf að endurskoða kröfur
um launa- og veltukostnað og svo
þarf orkukostnaður og gengis-
skráning að vera í samræmi við
kostnað á hverjum tíma en ekki
leiðrétt þrem mánuðum á eftir,
eins og venjan er hér" segir
Hjörtur.
,,Við erum að hætta framleiðslu
og hugleiðum aö selja vélakost-
inn" segir Agnar Fr. Svanbjörns-
son, framkvæmdastjóri Gráfelds.
,,Ástæðurnar eru m.a. óeðlilega
hátt hráefnisverð á gærum. Það er
jafnvel ódýrara að kaupa fullunnar
íslenskar gærur erlendis frá,
sauma úr þeim hér og flytja þær
aftur út. Erlendu seljendurnir
bjóða ákveðið verð ár fram í tím-
ann, Sambandið hækkar gæru-
verðið hér fyrirvaralaust og eftir
eigin geðþótta. Miðaö við eðli
þessarar framleiðslu og sölumál
eru afurðalánin of lág. Fái ég
pöntun upp á milljón fæ ég 520
þúsund í afurðalán og hitt verð ég
að fjármagna í langan tíma á al-
mennum lánamarkaði með þeim
vöxtum, sem þar eru. Vegna þess
hvað greinin hefur átt erfitt upp-
dráttar, eru framleiðslueiningar
smáar og framleiðni þar af leiðandi
lítil, en það er markaöur fyrir þessa
vöru ef vilji er fyrir hendi að hjálpa
greininni á legg", segir Agnar.
Þetta dæmi sýnir glöggt van-
máttinn hér til að hjálpa lítilli arð-
vænlegri grein í byrjunarörðug-
leikum með tímabundinni aöstoð
samtaka iðnaðarins eða jafnvel
með endurkræfri tímabundinni
aðstoð hins opinbera.
Að taka tækifærin á löpp
Á meðan margir eiga nú í erfiö-
leikum af margvíslegum ástæöum,
sýna aörir ótrúlega markaðsað-
lögun og er Halldór Einarsson í
Henson gjarnan nefndur sem
maður með glöggt auga fyrir nýj-
ungum:
,,Ég reyni bara að fylgjast með
og taka nýjungar á löpp eins og
t.d. jogging æðið, ef svo mætti
segja."
Hann framleiðir nú m.a. 25 til 30
þúsund æfingagalla á ári og hefur
markaðshlutdeild hans stöðugt
farið vaxandi í þann rúma áratug,
sem hann hefur rekið saumastofu.
Engan bilbug er á honum að finna
þegar hann segir: ,,Og þetta ár
virðist ætla að byrja betur en
nokkurt ár til þessa."
Að búa sjálfur til markaðinn
Það er hugur í fleirum. Hvað
segir t.d. maðurinn, sem er hrósað
með þeim orðum að hann hugsi í
auglýsingum — sé semsagt ávallt
með hendina á púlsi markaðarins:
,,Við búum til okkar markað
sjálfir. Með eigin verslunum og
einkaumboðum erum við í beinu
sambandi við viðskiptavinina, vit-
um hvað þeir vilja, bregðumst við
því og þá er skipt við okkur. Það er
dýrt aö selja og það er ekki nema á
færi sterkustu aðilanna að breyta
markaðnum", segir Guðlaugur
Bergmann, forstjóri Karnabæjar.
Allt frá stofnun hefur saumastofa
Karnabæjar verið mjög opin fyrir
öllum tækninýjungum og fært sér
þær í nyt eftir aðstæðum, ,,en það
er ekki nóg að geta framleitt, það
veröur að hafa næm tök á mark-
aðnum."
Guðlaugur segir samkeppnina
stööugt harðna vegna hömlulauss
innflutnings frá Asíu og víðar að,
,,og spurningin er hvenær við
hrekjumst út í það að hætta
saumaskapnum hér heima og reka
aðeins hönnunardeild, láta sauma
fyrir okkur í Asíu og fljúga tveim til
þrem Jumbó förmum af fötum
þaðan á ári og dreifa í verslanir
okkar hér", segir Guðlaugur.
,,Tíu ára aðlögunaraðgerðir
vegna aðildarinnar að EFTA hafa
brugðist. Iðnaðurinn getur ekki
byggst eðlilega upp og tekið við
nýju vinnuafli og væntanlega
getur stjórnsýslan og kerfið ekki
endalaust tekið við nýju fólki svo
það er orðið tímabært að taka al-
varlega á málunum."
Enginn stenst
erlendar arðsemiskröfur
Karnabær hefur tekið þátt í
fataverkefni Félags íslenskra iðn-
rekenda og sama er að segja um
Iðnaðardeild SÍS á Akureyri.
Hjörtur Eiríksson framkvæmda-
stjóri Iðnaðardeildarinnar segir:
,,Við erum að reyna að bregðast
við vandanum með gagngerri
endurskipulagningu og tækni-
væðingu á öllum sviðum. Árangur
þess átaks er ekki Ijós enn þar sem
breytingarnar eru nú að eiga sér
stað. Það liggur Ijóst fyrir að þegar
vextir eru orðinn þriðji stærsti
kostnaðarliðurinn, næst á eftir
vinnulaunum, á reksturinn í erfið-
leikum. Reyndar hef ég ekki enn
fundið fyrirtæki hérlendis sem
stenst venjulegar arðsemiskröfur,
sem gerðar eru til fyrirtækja á
Vesturlöndum."
Stóriðja framtíð
fataiðnaðar?
Hér er aðeins stiklað á stóru og
leitast við að gefa nokkurn þver-
skurð af ástandinu, en mörg fleiri
fyrirtæki en hér eru nefnd eru að
hætta, breytast eða eflast. Nokkur
atriði virðast greinilega hafa skýrst
við þessa úttekt:
1. Smærri fyrirtæki í fatafram-
leiðslu fyrir innanlandsmarkað
eiga í miklum erfiðleikum vegna
samkeppni af innflutningi frá lág-
launalöndunum.
2. Um leið og þau eru að þokast
út af markaðnum hér vegna auk-
innar framleiðni stærri fyrirtækj-
anna, freistast mörg þeirra til að
breyta framleiðslunni yfir í ullar-
fatnaðarframleiðslu til útflutnings.
3. Samtök iðnaðarins hafa ekki
bolmagn til að hjálpa tímabundið
vænlegum greinum, sem ekki geta
byggst nægilega upp af eigin
rammleik til að ná arösemismörk-
um. Hið opinbera sinnir þessu
ekki.
4. (slensk yfirvöld eru þau einu í
Vestur-Evrópu, sem ekki hafa
brugðist markvisst við óheftum
innflutningi og ,,dumping“ frá lág-
launalöndunum.
5. Stóru fyrirtækin, sem fram-
leiða alhliða fatnað fyrir innan-
landsmarkað virðast enn standa
sig vegna öflugrar markaðsfærslu
og aukinnar framleiðni í kjölfar
tæknivæðingar.
6. í stuttu máli sýnist því stóriöja
á íslenska vísu, vera vænlegust til
árangurs hér. Verðug ábending til
núverandi iðnaðaryfirvalda, sem
ekki mega heyra á það orð minnst. gg
17