Frjáls verslun - 01.06.1995, Blaðsíða 53

Ef rekstur ríkisins á undanförnum árum hefði verið á vegum hlutafélags, sem skráð
væri á verðbréfamarkaði, hefðu opinberir rannsóknarmenn verið kallaðir til
athugunar á því hvað fór úrskeiðis. Hluthafar hefðu hafið málarekstur gegn
fyrirtækinu.
bundnar lausnir sem fyrirtæki í
rekstrarerfiðleikum hafa gripið til
bæði hér á landi og erlendis.
í fyrsta lagi er að kanna hagkvæmni
rekstursins í hinum ýmsu deildum
með niðurskurð og spamað fyrir aug-
um. Það hefur komið í ljós að hjá fyrir-
tækjum, sem búið hafa við
tiltölulegt góðæri og ekki
hafa þurft að beita aðhalds-
aðgerðum, er áberandi til-
hneiging til þess að starfs-
mannafjöldi sé of mikill. í
ákveðnum slíkum tilfellum
hefur verið gripið til þess
ráðs að skera niður starfs-
mannafjölda um ákveðna
hlutfallsstölu. Verulegar lík-
ur er á því að íslenska ríkið
gæti skorið niður starfs-
mannafjölda um t.d. 10% án
þess að reksturinn biði
skaða af því.
Næst þyrfti að athuga
það hvort allur sá margvís-
legi rekstur, sem ríkið hefur
undir höndum, sé nauðsyn-
legur. Sumt af þessum
rekstri er óþarft og má
leggja hann niður og líklegt
er að viss rekstur og stofn-
anir á vegum ríkisins væru
betur komnar í höndum
einkaaðila. Aðhald og hag-
kvæmni, sparnaður og út-
sjónarsemi er almennt ekki
að finna í ríkisrekstri, en
þessir þættir eru aðall eink-
areksturs.
Fyrirtæki í erfiðleikum
grípa líka til spamaðar og
aðhaldsaðgerða í uppbygg-
ingu yfirstjómarinnar. Nú er verið að
fækka ráðuneytum í spamaðarskyni í
Bandaríkjunum. Væri ekki mögulegt
að fækka ráðuneytum og þar með
ráðherrum og öðrum starfsmönnum
hér á landi? Mætti ekki líka fækka
þingmönnum? Myndi ekki t.d. nægja
að hafa 1 þingmann á hverja 5.000
íbúa? Án þess að tala um einstök
ráðuneyti hlýtur sú spuming að vakna
hvort t.d. við þurfum öll þessi sendi-
ráð á tímum núverandi fjarskipta-
tækni og samgöngutíðni.
í þriðja lagi á ríkið að selja eignir,
t.d. að losa sig við þann rekstur sem
betur er komin í höndum einkaaðila.
Það er óumdeilanleg meginregla að
meiri hagkvæmni næst í einkarekstri
en í ríldsrekstri. Með sölu á slíkum
fyrirtækjum og eignum ríkisins mætti
lækka skuldir hins opinbera sem
kæmi skattgreiðendum til góða.
Sem dæmi um óþarfan ríkisrekstur
er sú staðreynd að um 70% af banka-
starfsemi landsins er á vegum hins
opinbera. Hliðstæður þess er aðeins
að finna í ríkjum austur Evrópu, sem
sýnir hve langt á eftir við erum í þess-
um efnum. Annað dæmi um óþarfan
ríkisrekstur er síma- og íjárskipta-
þjónusta. í svo til öllum löndum Vest-
ur-Evrópu og jafnvel um heim allan er
þróunin sú að slík fyrirtæki hafa verið
einkavædd. Sú tæknibylting samfara
alþjóðavæðingu þessa
reksturs hefur leitt það af
sér að ríkisrekin fyrirtæki
standa ekki einkareknum
fyrirtækjum snúning - eru
ekki samkeppnishæf.
Með framgreindum að-
gerðum væri hægt að ná því
marki að lækka ríkisútgjöld-
in, lækka skuldir og létta þar
með skattbyrði af þegnun-
um. Þetta myndi leiða af sér
mun jákvæðara umhverfi til
uppbyggingar atvinnurekst-
urs í einkageiranum. Stað-
reyndin er nefnilega sú að
þar verða verðmætin til,
ríkisreksturinn skapar ekki
verðmæti.
UPPBYGGING
ATVINNUREKSTURS
0G SKATTLAGNING
Til þess að skapa fleiri
störf sem mynda verðmæti
þarf ríkisvaldið með marg-
víslegum aðgerðum að bæta
umhverfi einkarekstursins
með minnkandi afskiptum af
atvinnurekstrinum, vægari
skattlagningu og öðrum
hvetjandi aðgerðum í þeim
efnum.
Sem dæmi um slíkar að-
gerðir mætti nefna afnám
eignaskattsins sem er nærri einstæð
skattlagning hér á landi, sé borið sam-
an við flest önnur lönd. Eignaskattur-
inn er refsing á ráðdeild. Tekjuskatt-
ur hefur þegar verið greiddur og því
er óeðlilegt að skattleggja slíka fjár-
muni. Hér er um margsköttun að
ræða - ár eftir ár.
Það sem skiptir meginmáli er að
skapa fleiri störf í atvinnurekstri og þá
Edda Helgason, framkvæmdastjóri Handsals, skrifar
að þessu sinni pistilinn Skilaboð til stjórnvalda. Hún
segir að snúa verði við blaðinu og stöðva hallarekstur
ríkisins. „Væri hér um fyrirtæki að ræða væri það
lagalega skylt að stöðva rekstur.“