Frjáls verslun - 01.02.2000, Qupperneq 6

RITSTJÓRNARGREIN
FBA-menn brjóta ísinn
Stjórnendur Fjárfestingarbanka atvinnulífsins,
FBA, hafa brotið ísinn varðandi ný launakjör stjórn-
enda á Islandi. Fleiri fýrirtæki munu sigla í kjölfarið
og taka upp sama kerfi. Svo mikil skjálftavirkni er í
þessu ísbroti að í tramtiðinni verður ársins 2000
minnst sem 'ársins þegar launakjör stjórnenda í ís-
lenskum íýrirtækjum breyttust og hærri launagreiðsl-
ur en áður runnu til stjórnenda. I minningunni verður
þetta árið sem árangurstengd laun stjórnenda urðu
ríkjandi form, líkt og þekkst hefur í áratugi hjá stjórn-
endum vestanhafs en síður í Evrópu, einna helst í
Englandi. Hvetjandi launakeríi íyrir stjórnendur hafa
hins vegar breiðst út í Evrópu á síðustu árum, t.d. á Norðurlöndun-
um og í Þýskalandi. Ætla má að hérlendis verði þessi kjör lyrst ríkj-
andi í stærstu fyrirtækjum landsins en teygi sig eftir það yfir í þau
smærri. Það mun taka viðskiptaumhverfið og þjóðfélagið allt
nokkurn tíma að átta sig á þessu nýja fyrirkomulagi og samþykkja
það - enda mun bilið á milli hæstu launa og lægstu vaxa. En við þess-
ari þróun verður ekki spornað; það er hinn kaldi veruleiki. Breytir
þar engu þótt samfélagið nötri í fyrstu og stjórnmálamenn reki upp
harmakvein og blóti einkavæðingunni eftir á. Markaðsöflin ráða
þessu og í þessum eíhum verður ekki barist við þau frekar en fyrri
daginn. Sem launþegi mun almenningur hneykslast á háum launum
stjórnenda en sem hlutafjáreigandi kinkar hann kolti og segir ,já“ og
er sama þótt forstjóri fái 20 eða 30 milljónir í laun á ári skapi hann á
móti 1 eða 2 milljarða í hagnað og hækki gengi hlutabréfa í fyrirtæk-
inu. Enda ef vel gengur, hvers vegna þá ekki að borga fólki almenni-
leg laun, forstjórum sem almennum starfsmönnum?
Róið UPP á hlut Raunar eru hvetjandi laun ekki nýrra form en svo
að á Islandi hefur verið róið upp á hlut í óratíma - og engum þótt til-
tökumál. Hvers vegna breytist viðhorfið þá svo mikið þegar kaup-
auki fyrir vel unnin störf færist yfir í önnur fyrirtæki, til dæmis þau
sem byggja á menntun, þekkingu og hugviti og ráða yfir stjórnend-
um og lykilstarfsmönnum sem margir hverjir gætu líklegast valið
um störf erlendis - og þjóðfélagið mætti sfst við að missa? En þrátt
fyrir allt umtalið og geðshræringuna í kringum tekjur æðstu stjórn-
enda FBA, forstjóra og þriggja framkvæmdastjóra, er það svo að tekj-
ur forstjórans hafa sést áður á íslandi - og vel það.
Raunar gætti nokkurs misskilnings í fréttum af tekjum
fjórmenninganna hjá FBA eftir aðalfund félagsins.
Þeir voru sagðir fimm og vera með 85 milljónir í laun
og kaupauka á síðasta ári, eða um 17 milljónir á ári að
jafnaði. Og út frá þeirri tölu spratt allt umtalið. Hið
rétta er að þeir eru fjórir og höfðu samtals 50 milljón-
ir í laun og kaupauka á síðasta ári, eða samtals um 12,5
milljónir á ári að jafnaði. Það eru góðar tekjur og ljóst
að framkvæmdastjórarnir þrír, sem eru næstráðendur,
eru í allra efsta kanti í tekjum borið saman við stjórn-
endur í sambærilegum stöðum. Þess má geta að sam-
kvæmt síðasta tekjublaði Frjálsrar verslunar voru um 96 forstjórar,
bankastjórar og aðrir í atvinnulífinu með tekjur yfir 1 milljón á mán-
uði. Hins vegar hafa flórmenningarnir unnið sér inn um 35 milljónir
samtals í kaupauka á þessu ári, þ.e. ofan á föstu launin, og hafa feng-
ið um 17 milljónir af honum greiddar út, eða um 4,3 milljónir að jafn-
aði. Afgangurinn kemur til greiðslu á næstu tveimur árum nái bank-
inn ákveðnum árangri. Þannig þurrkast þessi kaupauki út verði
hagnaður bankans t.d. „aðeins" 800 milljónir eftir skatta á næstu
árum. Tekjur þessa árs verða því enn hærri hjá íjórmenningunum í
FBA Þess utan eru þeir stórir hluthafar í bankanum.
Fara Sér hægar? Spyrja má hvort þeir hefðu átt að fara sér hæg-
ar í kaupaukanum og láta föstu launin og bættan hag í gegnum
hlutabréfaeign sín duga - svona til að gefa þjóðfélaginu tíma til að
kyngja nýjum kjörum. Sá aðlögunartími hefði raunar aldrei getað
orðið annað en mjög stuttur því brestir voru komnir í ísinn vegna
þessa launafýrirkomulags í nágrannalöndunum. En þeir tóku
ákvörðun um að brjóta ísinn og koma á hvetjandi launakerfi fyrir
stjórnendur; kerfi sem byggist á launum og kaupauka (bónus) og
síðar mun svonefndur hlutabréfaauki bætast við. Þetta er kerfi
sem verður frá og með þessu ári ríkjandi í íslenskum fýrirtækjum
og mun ekki aðeins ná til stjórnenda heldur almennra starfs-
manna líka eftir einhverjum leiðum. Þessi þróun verður ekki
stöðvuð þótt nokkurn tíma taki fýrir samfélagið og stjórnendur
sjálfa að Iaga sig að henni.
Jón G. Hauksson
jpt 1 7 F rrzarmrr )^m rrm
i Z3+ JJjJ
Stofiiuð 1939
Sérrit um viðskiþta-, efnahags- og atvinnumál - 62. ár
Sjöfn Guðrún Helga Geir Ólafsson Hallgrímur
Sigurgeirsdóttir Sigurðardóttir Ijósmyndari Kgilsson
auglýsingastjóri blaðamaður útlitsteiknari
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: Jón G. Hauksson
AUGLÝSINGASTJÓRI: Sjöfn Sigurgeirsdóttir
BIAÐAMAÐUR: Guðrún Helga Sigurðardóttir
UÓSMYNDARI: Geir Ólafsson
UMBROT: Hallgrímur Egilsson
ÚTGEFANDI: Talnakönnun hf.
RTTSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG AFGREIÐSIA:
ÁSKRIFTARVERÐ: 3.185 kr. fyrir 1.-5. tbl. -10% lægra áskriftarverð ef greitt er með
kreditkorti.
LAUSASÖLUVERÐ: 699 kr.
DREIFING: Talnakönnun, hf., sími 5617575
FIIJVIUVINNA PRENTUN OG BÓKBAND: Prentsmiðjan Grafík hf.
UTGREININGAR: Prentmyndastofan hf. - Öll réttindi áskilin varðandi efni og myndir
Borgartúni 23,105 Reykjavík, sími: 561 7575, fax: 561 8646, netfang: fv@talnakonnun.is
ISSN 1017-3544
6