Fregnir - 01.06.2005, Blaðsíða 49

Fregnir. Fréttabréf Upplýsingar - Félags bókasafns- og upplýsingafrœða
ingar og stjórnunar og siðbreytingin varð
þess valdandi að einhver hluti safnkostsins
hreinlega hvarf. Það var svo Thomas
nokkur Bodley, sem mestan þátt átti í að
koma því á laggimar aftur, og við hann er
safnið kennt. Bodley var menntaður maður
sem komst til metorða í þjónustu Elísabet-
ar 1. drottningar. Þegar hann lét af störfum
1596 fór hann þess á leit við háskólann í
Oxford að hann fengi að endurreisa Duke
Humphrey bókasafnið og varði því sem
eftir lifði æfínnar sem og auðæfum sínum í
því skyni. Ahugi var á að safna saman
handritum sem horfið höfðu úr klaustmm
við siðbótina og þótti Bodleian safnið
hentugur geymslustaður slíkra dýrgripa.
Safnið átti að verða alþjóðlegt og aðgengi-
legt öllum lærðum mönnum og miklu efni
var safnað. Fyrst og fremst gerði Bodley
þó áætlanir varðandi framtíðina; tryggði
styrki, gerði reglur um stjóm og starfsemi
safnsins og samdi við útgefendur um
ókeypis eintök af nýjum bókum en sú ráð-
stöfun var lögfest árið 1610. Enn í dag
byggir Bodleian bókasafnið skipulag sitt
að mörgu leyti á þeim aðferðum og rnark-
miðum sem Thomas Bodley lagði gmnn
að.
Markmið Bodleian safnsins em að við-
halda safnkostinum, efla hann og veita
þjónustu þeim sem fást við kennslu og/eða
rannsóknir í Oxford. Nú em yfír 8 milljón-
ir bóka í Bodleian safninu og um 300.000
eintök bætast við árlega.
Til að gefa hugmynd um stærð Bod-
leian safnsins má geta þess að hin 39 söfn-
in sem tilheyra OULS eiga samtals um þrj-
ár milljónir eintaka. Ekkert er lánað út úr
Bodleian safninu og þeir sem ætla að nota
efni þess verða að panta það og koma sér
fyrir í einhverjum hinna virðulegu lestrar-
sala sem þar er að finna. Jafnframt verða
notendur safnsins að hafa yfir og undirrita
í votta viðurvist svohljóðandi yfirlýsingu
sem ættuð er frá Thomasi gamla Bodley:
„Ég skuldbind mig hér með til að ijarlægja
ekki úr safninu, merkja, skenuna eða skaða
á annan hátt neina bók, skjal eða annan
hlut, sem tilheyrir því eða er í vörslu þess,
svo og að koma ekki með eða kynda þar
neinn eld eða loga, reykja ekki þar og ég
lofa að hlýða öllum reglum safnsins.“ Mér
var afhentur þessi texti á íslensku; sjálfsagt
til þess að ég færi nú ekki að lofa upp í
ermina á mér. Þegar ég hafði farið með
eiðstafinn og skrifað undir fékk ég skír-
teini sem veitti aðgang að háskólabóka-
söfnunum á meðan á námskeiðinu stóð.
Sérsöfn
Mörg dýrmæt handrita- og skjalasöfn er að
fmna í Bodleian og mikil vinna fer frarn í
því skyni að auka þau og bæta og gera að-
gengileg sem flestum. Fyrirlestur Richards
Ovenden deildarstjóra, „Special Collec-
tions and Westem Manuscripts“ í Bod-
leian, íjallaði einmitt urn umsjón og við-
hald slíkra safna í háskólaumhverfi, fjár-
öflun, innkaup, starfsmannamál o.fl. og
virtist ljóst að þar er við marga búmanns-
raunina að eiga. Með orðunum special col-
lections er átt við sjaldgæfar bækur, hand-
rit, skjalasöfn og fleira en milli 3 og 4
hundruð beiðnir um aðgang að þeirri deild
safnsins berast daglega og reyndar lýsti
Ovenden áhuga sínum á því að koma sem
mestu efni út á rafrænu formi og draga
þannig úr eftirspuminni inni á safninu.
Við hlýddum m.a. á fyrirlestur Clive
Hurst, sem er forstöðumaður „Rare Books
and Printed Ephemera“, um gamlar bama-
bækur í Bodleian. Elstu bamabækurnar em
svokallaðar hornbooks, þær líta út eins og
spaðar og þunn, gegnsæ himna úr homi er
negld yfir textann til að varðveita hann.
Þarna getur að líta gmndvallaratriði á borð
við stafrófið og Faðirvorið en þessar
bækur munu fyrst og fremst hafa verið
kennslutæki. Shakespeare vísar til þeirra í
einu verka sinna þannig að þær em a.m.k.
frá 16. öld. Clive taldi nokkuð víst að
krakkamir hefðu líka notað þær til pústra
og jafnvel flugnaveiða. Þá ijölluðu
bókaverðir í Bodleian m.a. um kínverska
bókagerð í gegnum tíðina en aðferðir við
hana em allólíkar þeim sem við eigum að
venjast, sögu ítalsks handrits frá 12. öld
sem skaut upp á ýmsum stöðum í
veröldinni áður en það sigldi í örugga höfn
í Bodleian og loks fjölluðu þeir um
bókagerð í Oxford á 13. öld og sýndu tvær
gullfallegar Biblíur sem erfitt var að trúa
að væm skráðar á skinn svo vel var það
verkað.
Til Lundúna
I fyrri viku námskeiðsins var farið í heim-
sókn á British Library í London. British
Library er þjóðarbókasafn Stóra-Bretlands
og eitt af fimm stærstu bókasöfnum heims.
Safnið, senr slíkt, er fremur ungt en lög um
30. árg. - 2. tbl. 2005 - bls. 49