Morgunblaðið - 14.01.2001, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. JANÚAR 2001 23
lendingar séu einna lengst komnir í að hafa
stjórn á sjúkdómnum. „Vandinn er að eiginlega
er engan veginn fyllilega ljóst hvernig smitið
berst í sauðfé. Þó er margt sem bendir til, með-
al annars með athugunum á meltingarvegi, að
riðan berist „oralt“, eða munnleiðis. Við höfum
grun um að smitefnið geti haldist mjög lengi í
umhverfinu,“ segir Guðmundur. Hann segir
ekki sannað að smit berist svona, heldur sé það
byggt á líkum. „Sigurður [Sigurðarson á Keld-
um, forstöðumaður rannsókna dýrasjúkdóma
hjá yfirdýralæknisembættinu] hefur verið með
kenningu um heymaura, en ég á mjög erfitt með
að kyngja þeirri kenningu. Það væri helst að
þeir bæru þá smitefnið utan á sér því þetta eru
svo ólíkar tegundir að ólíklegt verður að teljast
að smit gangi á milli. Aftur á móti er ýmislegt
sem bendir til að þetta hafi borist með heyflutn-
ingum en þeir hafa nú líka verið bannaðir lengi.
Svo eru aftur alltaf einhverjir til sem vilja
svindla á þessum bönnum. Við vitum að þarna
er svolítið gat ennþá.“ Guðmundur segir það
virðast sem smit í sauðfé eigi sér stað mjög
fljótlega eftir burð. „Einkennin koma svo oftast
nær ekki fram fyrr en á svona þriggja vetra
gömlu, í fyrsta falli á vetrargömlu fé. Þannig að
sé rétt að smitið eigi sér stað fljótlega eftir burð
getur meðgöngutíminn verið allt upp í þrjú ár,
stundum hef ég þó séð þetta í eldra fé.“
Haraldur Briem segir ekki vera til nein próf
sem sýni fram á með öruggum hætti hvort ein-
staklingur er sýktur af Creutzfeldt-Jakob sjúk-
dómnum. „Öruggasta greiningin er sýni úr
heila. Ég hef heyrt talað um próf úr eitilvef, til
dæmis úr hálseitlum, en það veit enginn hvort
þau hafa nokkurt gildi. Það er spurning hvort
nokkuð megi sjá þar fyrr en sjúkdómurinn er
orðinn langt genginn.“
Takmarkanir á blóðgjöf
Haraldur segir nokkrar þjóðir hafa tekið upp
þá stefnu að takmarka blóðgjafir en telur jafn-
framt að sú leið kunni að skapa fleiri vandamál
en hún leysir. „Kanadamenn, Bandaríkjamenn
og nokkrar Evrópuþjóðir hafa tekið upp þá
reglu að hafir þú dvalið í Bretlandi í sex mánuði
eða lengur á tímabilinu 1980–1996 þá megir þú
ekki gefa blóð. Hvað þýðir þetta? Maður spyr
sig hvort þessar þjóðir ætli að beita þessari
sömu reglu á sitt eigið fólk komi veikin upp hjá
þeim. Bretar hafa farið þá leið að fjarlægja
hvítu blóðkornin úr gjafablóði til að minnka lík-
ur á smiti. Það hefur ekki verið hægt að sýna
fram á að blóðgjafir tengist þessu á nokkurn
hátt, en auðvitað er ekki hægt að sverja fyrir
það, þetta er allt svo nýtt,“ segir Haraldur og
bætir við að hér á landi hafi ekki verið tekin
ákvörðun um aðgerðir en kæmi til aðgerða yrði
farin ein þriggja leiða: „Í fyrsta lagi að útiloka
þá sem hafa verið í Bretlandi á þessu tímabili
eða, í öðru lagi, að taka burt hvítu blóðkornin úr
gjafablóði, en það kostar dálítinn pening. Svo
hefur líka verið í umræðunni að banna blóð-
gjafir úr öllum sem fengið hafa blóðgjöf áður.
En ef farið er út í þetta allt saman þá endum við
með verulega skerðingu á því blóði sem við höf-
um handa þeim sem virkilega þurfa á að halda.“
Haraldur segir vera fylgst grannt með þessari
umræðu. „Þó vil ég ítreka að það er ekkert sem
segir að blóðgjöf hafi nokkurn tímann valdið
Creutzfeldt-Jakob sjúkdómi í mönnum og
margar rannsóknir verið gerðar á því án þess
Morgunblaðið/RAX
Rannsóknir benda
eindregið til þess að
riða í sauðfé geti ekki
borist beint í fólk