Morgunblaðið - 14.01.2001, Blaðsíða 28

28 SUNNUDAGUR 14. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Í nútímasamfélagi skipta sérþekking og fag-
kunnátta höfuðmáli fyrir nýsköpun og framþró-
un í atvinnulífi. Almenn velmegun byggist fyrst
og fremst á verðmætasköpun og nýjungum þar
sem hugvit og starfsaðferðir leika aðalhlutverk-
ið. Símenntun hefur aldrei verið mikilvægari og
þekking úreldist hraðar en nokkru sinni fyrr,
samhliða því að hagkerfið tekur sífelldum breyt-
ingum. Þeir sem ekki veita því athygli eiga á
hættu að verða undir í síharðnandi samkeppni,
og á það við jafnt um fyrirtæki sem og ein-
staklinga.
Árið 1992 var ný starfsmenntastefna Evrópu-
sambandsins samþykkt sem hluti af Maastricht-
sáttmálanum og á grunni hennar byggist Leon-
ardó-áætlunin. Meginmarkmið hennar er að efla
starfsþjálfun og endurmenntun í Evrópu þannig
að sem flestir Evrópubúar eigi kost á starfs-
menntun, starfsþjálfun og símenntun í samræmi
við þarfir atvinnulífsins og starfsmannanna
sjálfra á hverjum tíma. Auk Evrópusambands-
ríkjanna 15 hafa Ísland, Noregur og Liechten-
stein haft fullan þátttökurétt frá upphafi á
grundvelli samningsins um Evrópska efnahags-
svæðið. Síðar fengu þau ríki sem nú undirbúa
inngöngu í Evrópusambandið einnig slíkan rétt
og því er fjöldi þátttökuríkja samtals 31 í dag.
Rúmar 300 milljónir
á fimm ára tímabili
Fyrsti hluti Leonardó hófst í desember 1994
og lauk í árslok 1999. Um 600 íslenskir nem-
endur og starfsmenn hafa farið í náms- eða
starfsdvöl til Evrópulanda og 19 tilrauna-, yf-
irfærslu- og rannsóknarverkefni undir íslenskri
verkefnastjórn hafa verið styrkt. Auk þessa eru
Íslendingar þátttakendur í mörgum verkefnum
sem stýrt er frá öðrum Evrópulöndum.
Áherslur í styrkveitingum fyrsta hluta Leon-
ardó beindust að þremur þáttum:
 Eflingu starfsmenntakerfa í þátttökuríkj-
unum
 Samstarfi háskóla og fyrirtækja til að efla
starfsþjálfun
 Eflingu tungumálakunnáttu og útbreiðslu
nýjunga á sviðið starfsþjálfunar
Styrkir voru m.a. veittir til mannaskipta, til-
rauna- og rannsóknarverkefna. Alls voru 13 af
15 löndum Evrópusambandsins heimsótt, öll
nema Lúxemborg og Portúgal. Þrjú lönd voru
sérstaklega vinsæl meðal íslenskra þátttakenda,
Bretland, Danmörk og Ítalía, en 56% íslenskra
þátttakenda heimsóttu eitthvert þessara landa.
Á fimm ára tímabili fengu Leonardó-verkefni
á Íslandi úthlutað rúmlega 300 milljónum króna
frá Evrópusambandinu. Þótt peningar skipti
töluverðu máli í þessu samhengi er ómögulegt
að meta til fjár þá þekkingu og reynslu sem
þátttakan hefur skilað inn í íslenskt samfélag.
Einnig hefur fjöldi erlendra þátttakenda heim-
sótt Ísland og unnið verkefni í samvinnu við hér-
lenda aðila, sem án efa mun efla viðskipti og
önnur samskipti við erlenda aðila til framtíðar.
Fram til 2006 er stefnt að því að úthluta sam-
tals um 90 milljörðum íslenskra króna til evr-
ópskrar starfsmenntunar í gegnum annan hluta
Leonardó. Nokkrum sinnum verður auglýst eftir
umsóknum á því tímabili og sér MENNT – sam-
starfsvettvangur atvinnulífs og skóla um að
kynna umsóknarfrestina. Áætlunin hefur þrjú
meginmarkmið:
 Að efla þjálfun og færni ungs fólks í starfs-
námi, sérstaklega með vinnustaðaþjálfun og
-námi.
 Að efla gæði símenntunar og auðvelda að-
gang að starfstengdri endur- og símenntun
 Að auka hlut starfsmenntunar í nýsköpun,
samkeppnishæfni og frumkvöðlastarfsemi
Ungu fólki gefinn kostur á starfsþjálfun í
öðrum Evrópuríkjum
Um það bil 40% af árlegum fjárveitingum
verður varið til mannaskiptaverkefna. Nemend-
um í starfsnámi, stúdentum, nýútskrifuðum úr
háskólanámi og ungu fólki á vinnumarkaði er
gefinn kostur á starfsþjálfun í öðru þátttökul-
andi í þrjár vikur til 12 mánuði. Starfsmanna-
stjórar, kennarar, stjórnendur starfsþjálfunar
o.fl. geta einnig hlotið styrki til dvalar erlendis í
eina til sex vikur til að kynna sér nýjungar í
starfsmenntamálum. Hámarksstyrkur til hvers
einstaklings er 5000 evrur, þ.e. um 200.000 ís-
lenskar krónur.
Verkefni til eflingar tungumálakunnáttu og
hæfni til að takast á við menningarmun í starfs-
menntun eru einnig mikilvægur þáttur áætl-
unarinnar og þurfa þátttakendur í slíkum verk-
efnum að vera minnst frá þremur
þátttökulöndum. Leonardó styður einnig fjöl-
þjóðleg tilraunaverkefni til þróunar og staðfær-
ingar námsefnis og námsaðferða tengdum
starfsmenntun og er tilgangurinn að auka fjöl-
breytni og breidd starfsmenntunar í Evrópu.
Stuðningur er einnig veittur til að byggja upp
evrópsk upplýsinganet og gagnasöfn til að safna
og dreifa ýmissi sérfræðiþekkingu og upplýs-
ingum um aðferðir og einnig til að dreifa upplýs-
ingum um fyrirmyndar vinnubrögð
Landsskrifstofur halda utan um
framkvæmd
Í öllum þátttökuríkjum Leonardó eru reknar
sérstakar landsskrifstofur sem halda utan um
framkvæmdina í viðkomandi landi. Hér á landi
gegnir Rannsóknarþjónusta Háskóla Íslands því
hlutverki og sér um öll skipulagsmál, fram-
kvæmd verkefna o.s.frv. MENNT – samstarfs-
vettvangur atvinnulífs og skóla – sér hins vegar
um kynningu á áætluninni, veitir um hana helstu
upplýsingar, aðstoðar umsækjendur og sér um
dreifingu niðurstaðna, svo eitthvað sé nefnt.
Þeim, sem áhuga hafa á þátttöku, skal bent á
að hafa samband við þessa aðila til að afla sér
frekari upplýsinga. Fyrir stuttu var einnig opn-
aður nýr upplýsingavefur um málefni áætlunar-
innar þar sem nálgast má allar helstu upplýs-
ingar, þ.á m. um umsóknarfresti og eyðublöð.
Vefur þessi er á slóðinni: http://www.leon-
ardo.hi.is/
Í október á nýliðnu var öðrum áfanga Leonardó da Vinci, starfsmenntaáætlunar Evrópu,
ýtt úr vör hér á landi. Byggist hún á grunni fyrri áfangans, sem rann skeið sitt á enda í
árslok 1999. Þorsteinn Brynjar Björnsson fjallar um Leonardó, sem er ætlað að efla
starfsmenntun í Evrópu, jafnt á framhaldsskóla-, háskóla-, og endurmenntunarstigum.
Morgunblaðið/Arnaldur
Tilgangurinn með Leonardó er meðal annars að efla símenntun. Hér er glatt á hjalla á námskeiði hjá Símenntunarstofnun Kennaraháskóla Íslands.
Leonardó opnar leiðir
til endurmenntunar
Höfundur er stjórnmálafræðingur.
SVEINN Bjarki Þórarinsson
er alþjóðafulltrúi Iðnnema-
sambands Íslands. Við spurð-
um hann um reynslu samb-
andsins af þátttöku í
Leonardó:
„Að mínu mati er Leonardo
da Vinci-áætlunin afar snjallt
útspil af hálfu Evrópusam-
bandsins til að auka tengsl á
milli Evrópuþjóða og erfitt er
að ímynda sér betri leið til að
gefa fólki tækifæri á að
kynna sér starfshætti í öðrum
löndum. Með svokölluðum
Pilot-verkefnum gefst fólki í
stjórnunarstöðum, sem og
öðrum framtakssömum ein-
staklingum, tækifæri til að
koma hugmyndum sínum á
framfæri í hinu gríðarstóra
samfélagi álfunnar.
Ég er einnig afar hrifinn af
mannaskiptaverkefnunum,
sem gefa ungu fólki kost á að
ferðast um Evrópu, kynnast
nýju verklagi, tungumáli og
menningu og öðru því sem því
fylgir að starfa í framandi
landi. Það er jú unga fólkið
sem erfa mun landið og hinn
ört minnkandi heim og með
aukinni víðsýni og þekkingu
verður það betur í stakk búið
að takast á við verkefni á
mun breiðari grundvelli en
áður.
Ýmsir skólar hafa sótt um
fjármagn til að senda nem-
endur sína utan og fara þeir
þá oft í hópum ásamt kennara
til að kynna sér starfshætti
sem oft eru þeim óþekktir.
Nemendum gefst einnig kost-
ur á því að fara út á eigin
vegum og hljóta til þess
styrki.
Við hjá Iðnnemasambandi
Íslands höfum nú hlotið fjár-
veitingu, sem gerir okkur
kleift að bjóða félagsmönnum
okkar styrki til að starfa er-
lendis við þá iðngrein sem
þeir stunda eða hafa lokið
námi við. Verið er að byggja
upp svokallað samskiptanet
við önnur félagasamtök í Evr-
ópu, sem auðveldar okkar að
finna viðeigandi störf fyrir
styrkhafana. Ef nemi innan
okkar raða óskar t.a.m. eftir
að komast í starf á Spáni höf-
um við samband við tengiliði
okkar þar í landi og biðjum
þá að finna fyrir hann viðeig-
andi vinnustað. Eins reynum
við að útvega erlendum nem-
um vinnustaði við þeirra hæfi
hérlendis samkvæmt óskum.
Það getur verið mjög
skemmtilegt fyrir starfsmenn
á vinnustöðum að vinna við
hlið fólks, sem lagt hefur á
sig langt ferðalag til þess eins
að kynnast starfi þeirra, fullt
af áhuga. Þeim styrkjum sem
veittir eru er ætlað að duga
fyrir uppihaldi í nýju landi en
þar sem reglurnar banna ekki
að starfskrafturinn fái þar að
auki laun fyrir vinnu sína er
algengt að samið sé um ein-
hvers konar málamiðlunar-
laun, svona rétt til þess að
hvetja hann til dáða.“
Sveinn Bjarki
Þórarinsson
Snjallt
útspil af
hálfu ESB