Morgunblaðið - 20.01.2001, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 LAUGARDAGUR 20. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Íslenskar hannyrðir
Hefðir
og saga
ÍSLENSKAR hannyrð-ir – hefðir og saga“heitir námskeið sem
er haldið á vegum Endur-
menntunarstofnunar Há-
skóla Íslands og hefst 5.
febrúar. Á þessu námskeiði
eru átta fyrirlesarar en um-
sjón með námskeiðinu hef-
ur Guðrún Hannele Hentt-
inen textílkennari. Hún var
spurð um stöðu hannyrða í
nútímasamfélagi.
„Ég finn að það er auk-
inn áhugi á hannyrðum eft-
ir nokkra lægð. Ég held að
það sé þörf á að efla um-
ræðu um handavinnu og
hannyrðir sem hefur fram
að þessu verið sérstök tóm-
stundaiðja kvenna. Það
hefur verið töluvert fram-
boð á námskeiðum til þess
að læra tækni, læra að prjóna, læra
að sauma o.s.frv. en það hefur ver-
ið lítið framboð á námskeiðum þar
sem fjallað er um sögu og hefðir
hannyrða og þar sem velt er fyrir
sér hvers vegna konur hafa haft og
hafa enn áhuga á hannyrðum.“
– Úr hverju sprettur þessi
áhugi?
„Það eru margar ástæður. Tíð-
arandinn ræður alltaf einhverju og
tíska þar af leiðandi. Ég hef skynj-
að í gegnum tíðina áhrif tískunnar
á handavinnu og hannyrðir kvenna
en undirliggjandi er alltaf þessi
frumþörf að skapa eitthvað með
höndunum. Handavinnan er og
hefur verið alla tíð mjög gefandi og
mikill ánægjuauki í hinu daglega
amstri. Áður fyrr hafði handavinna
fyrst og fremst hagnýtt gildi. Kon-
ur voru að prjóna peysur, sokka og
vettlinga á börnin af því að þennan
fatnað vantaði en í dag gera þær
þetta meira vegna sköpunargleð-
innar.“
– Er ekki stundum ástæðan sú
að fólk vill vera öðruvísi til fara en
aðrir?
„Það er alveg augljóst að þeir
sem vilja fá öðruvísi flíkur en þær
sem fást í verslunum verða að
sauma þær eða prjóna. Þetta er
alltaf til en hitt er víst að það borg-
ar sig ekki lengur að sauma og
prjóna föt eins og það gerði áður. Í
þessu þjóðfélagi streitunnar sem
við búum í í dag hefur þessi iðja
miklu meira gildi sem „afslöppun“,
rannsóknir hafa sýnt að t.d. út-
saumur lækkar blóðþrýsting.“
– Hvað ætlið þið, þessir átta
kennarar, að fjalla um á þessu
námskeiði nánar til tekið?
„Það verður boðið upp á fyrir-
lestra sem fjalla um sögu og hefðir
í hannyrðum frá miðöldum til
dagsins í dag. Þar verður komið
inn á prjón og prjónhönnun,
prjónahefð og prjónarannsóknir.
Einnig verður fjallað um útsaum.
Rakin verður saga útsaums, eink-
um á 20. öldinni. Einn fyrirlestur
fjallar um það efni og annar um
balderingu á íslenska þjóðbún-
ingnum. Síðan er fyrirlestur um
knipl. Þá verður komið inn á sögu
hannyrða og hannyrða-
kvenna sem eiga muni á
Heimilisiðnaðarsafninu
á Blönduósi.“
– Hvað af þessari
handavinnu á mest er-
indi til nútímafólks, að
því er virðist?
„Mér finnst það fara eftir áhuga-
sviði hvers og eins. Margir vilja
vera með handavinnu sem er þægi-
legt að hafa í kjöltunni og geta
gripið í, svo sem prjón eða útsaum.
En annars konar handavinna
krefst meira vinnurýmis og tækja-
kosts. Í slíkt hleypur fólk ekki
stund og stund.“
– Munuð þið fjalla um vefnað?
„Nei, vegna þess að strangt til
tekið eru hannyrðir svokallaðar
fínni handavinna kvenna. Ég get
sagt það til fróðleiks að þegar Hall-
dóra Bjarnadóttir var að berjast
fyrir því að handavinna yrði gerð
að skyldunámsgrein í barnaskól-
um var hún mótfallin því að verið
væri að kenna hannyrðir. Hún vildi
láta kenna handavinnu sem væri
nytsamleg. Þá þóttu hannyrðir
sem sagt vera fínni handavinna
sem ekki var nytsamleg. En skil-
greiningin á hannyrðum hefur
breyst og nú er farið að kalla alls
kyns textíliðju hannyrðir. En
strangt til tekið er öll handavinna
sem krefst véla og annarra hjálp-
artækja ekki flokkuð sem hann-
yrðir.“
– Verður farið út í hinar mis-
munandi útsaumsgerðir?
„Já, ég geri fastlega ráð fyrir að
þeir þrír fyrirlesarar sem fjalla um
útsaum muni segja frá hinum mis-
munandi útsaumsgerðum og sýna
dæmi um þær.“
– Hver er vinsælasti útsaumur-
inn í dag?
„Vinsælasti útsaumurinn er
vafalaust krosssaumur. Það er ein-
faldlega vegna þess að það er mik-
ið úrval af allskyns útsaumspakkn-
ingum sem gera ráð fyrir að
notaður sé krosssaumur eða hálfur
krosssaumur.“
– Hvernig var þetta
t.d. um síðustu alda-
mót?
„Ef við tökum dæmi
um séríslenskar út-
saumsgerðir þá var
gamli krosssaumurinn
vinsæll, svo og refilsaumur, augn-
saumur og fleiri. Þá góbelín, flat-
saumur og varpleggur (kontor-
stingur). Um þetta má fræðast á
námskeiðinu og margt fleira varð-
andi íslenskar hannyrðir. Hann-
yrðir eru mikilvægur hluti af ís-
lenskri menningararfleifð og sögu
kvenna í aldanna rás.“
Guðrún Hannele Henttinen
 Guðrún Hannele Henttinen
fæddist 23. október 1956 í
Reykjavík. Hún lauk stúdents-
prófi frá Menntaskólanum við
Tjörnina 1976 og prófi frá text-
íldeild Kennaraháskóla Íslands
1985. Hún var við nám við há-
skólann í Helsinki við textíldeild-
ina þar árin 1989 til 1991. Hún
tók meistaragráðu í mennt-
unarfræði frá Háskóla Íslands sl.
haust. Hún hefur starfað í rúm-
lega fimm ár sem verkefnisstjóri
hjá Handverki og hönnun en er
nú skrifstofustjóri hjá Epal. Guð-
rún er gift Karli Alvarssyni, flug-
umferðarstjóra og lögfræðingi,
og eiga þau fjögur börn og eitt
barnabarn.
Hannyrðir eru
mikilvægur
hluti af ís-
lenskri menn-
ingararfleifð
Nei, nei, engin lögbrot, öll vottorð á borðið áður en þið farið að troða þessum óþverra í mig.
ÁRIÐ 2000 fluttust 1.714 fleiri ein-
staklingar til landsins en frá því, að
því er fram kemur í frétt frá Hagstofu
Íslands. Aðfluttir íslenskir ríkisborg-
arar voru 62 fleiri en brottfluttir og
1.652 fleiri erlendir ríkisborgarar
fluttust til landsins en frá því. Fjöldi
aðfluttra hefur vaxið hröðum skref-
um og þróunin breyst frá árinu 1995
þegar brottfluttir af landinu voru ríf-
lega 1.500 fleiri en aðfluttir. Þar
skiptir mestu aukinn fjöldi erlendra
ríkisborgara sem hafa flutt til lands-
ins. Árið 1999 var heildarfjöldi að-
fluttra umfram brottflutta 1.122.
Á síðasta ári voru 57.310 breyting-
ar skráðar á lögheimili einstaklinga í
þjóðskrá samkvæmt skráningu Hag-
stofu Íslands. Þar af fluttu 30.198 ein-
staklingar innan sama sveitarfélags,
18.420 milli sveitarfélaga, 5.203 til
landsins og 3.489 frá því.
Fleiri íbúar fluttust til höfuðborg-
arsvæðisins en frá því á síðasta ári og
var munurinn 1.879 manns. Einnig
fluttust fleiri til Suðurnesja umfram
brottflutta eða 278, á Suðurland
fluttu 128 umfram brottflutta og á
Vesturland fluttu 112 umfram brott-
flutta.
Á öðrum landsvæðum voru brott-
fluttir fleiri en aðfluttir. Flestir flutt-
ust frá Austurlandi eða 286 umfram
aðflutta. Af einstökum sveitarfélög-
um fluttust flestir í Kópavog eða 661
fleiri en brottfluttir og til Reykjavík-
ur voru aðfluttir 623 fleiri en brott-
fluttir. Flestir fluttust frá Fjarða-
byggð eða 125 umfram brottflutta.

  









          
  


!" "#!# !"   
  







  





  







 


   


 

  





    
 
 

 





 




 
 

 


 
  


 

  


 


   
  

 

 
 
Fleiri flytja til Íslands en frá