Morgunblaðið - 20.01.2001, Blaðsíða 23

HÉRAÐSDÓMUR Reykjaness
sýknaði í gær skipstjóra á skuttog-
aranum Þuríði Halldórsdóttur GK
úr Grindavík af ákæru um veiðar
með ólöglegri möskvastærð í botn-
vörpupoka. Var ríkissjóður dæmdur
til að borga allan kostnað sakarinn-
ar, þ.m.t. málsvarnarlaun verjanda
skipstjórans, alls 100 þúsund krón-
ur.
Málsatvik eru þau að varðskipið
Óðinn kom að Þuríði Halldórsdótt-
ur GK að togveiðum vestan Garð-
skaga í maí sl. og fóru eftirlitsmenn
af varðskipinu í tvígang um borð í
togarann til að athuga veiðarfæri
hans. Mælingar á möskvum í botn-
vörpupokanum sýndu að þeir voru
að meðaltali 130,4 mm eða 3,4%
undir áskilinni möskvastærð.
Eftir að togarinn kom til hafnar
gerði skipstjórinn og aðrir skip-
stjórnarmenn á togaranum, sem og
starfsmaður Netagerðar Suður-
nesja og starfsmenn Hampiðjunnar
hf., sjálfstæðar mælingar á möskv-
um pokans og bar töluvert á milli í
þeim.
Á grundvelli þess mismunar sem
var á niðurstöðum úr mælingum
varðskipsmanna annars vegar og
skipstjórnarmanna togarans, neta-
manns útgerðarinnar og starfs-
manna Hampiðjunnar hins vegar,
fór útgerð togarans fram á að
ákæruvaldið eða sýslumaðurinn í
Keflavík hlutaðist til um að dóm-
kvaddir yrðu matsmenn til að mæla
pokkann en sýslumaður hafnaði því.
Þá óskaði lögmaður útgerðarinnar
eftir því við Héraðsdóm Reykjaness
að tveir hæfir og óvilhallir menn
yrðu dómkvaddir til að mæla pok-
ann. Niðurstöður þeirrar mælingar
sýndu að mismunur á mældum
möskvum og löglegum möskvum
væri 0,37%.
Mæling Landhelgisgæslunnar
ekki endanleg mæling
Í niðurstöðum dómsins er ekki
fallist á það sjónarmið að mæling
varðskipsmanna sé endanleg mæl-
ing, heldur hafi hún verið grund-
völlur Landhelgisgæslunnar fyrir
kæru. Segir í dómnum að þegar lit-
ið sé til þess sem bar á milli um
mælingarnar hefði gæslunni borið
að hafa frumkvæðið að því að afla
matsgerðar óhlutbundinna aðila.
Slík matsgerð hafi verið nauðsyn-
legt gagn við þessar aðstæður, áður
en ákæra var gefin út og alla vega
hafi átt að fresta útgáfu ákæru, þar
til matsgerð sú sem verjandi skip-
stjórans lagði drög að afla, hafi leg-
ið fyrir í málinu.
Dómurinn byggir því á matsgerð-
inni í málinu sem að mati dóm-
aransvegur þyngra en niðurstöður
varðskipsmanna. Í dómnum segir
að hefðu niðurstöður matsgerðar
legið fyrir í framhaldi af ætluðu
broti ákærða hefði ekki verið tilefni
til kæru né ákæru síðar. Reyndar
væru frávikin svo lítil að jaðrar við,
að mælingin hafi staðist og allar lík-
ur til að þessi niðurstaða hefði ekki
leitt til neinna afskipta af hálfu
Landhelgisgæslunnar, einkum þeg-
ar tekið hafi verið mið af því að um
tiltölulega nýjan poka var að ræða,
sem var úr efni sem ekki var full-
reynt. Þegar allt þetta sé virt og að
ekki er sannaður ásetningur skip-
stjórans til ætlaðs brots, né að hann
hafi sýnt af sér vanrækslu um
reglulegar möskvamælingar, beri
að sýkna hann af refsikröfum
ákæruvaldsins. Frávikin frá réttri
mælingu séu og svo lítil að þau
réttlæti ekki að nær nýr botnvörpu-
poki sé gerður upptækur eða alfar-
ið tekinn úr notkun.
Guðmundur L. Jóhannesson hér-
aðsdómari kvað upp dóminn.
Togaraskipstjóri
sýknaður af veiðibroti
ÚR VERINU
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. JANÚAR 2001 23
LOÐNUFRYSTING er hafin hjá
Hraðfrystihúsi Eskifjarðar, en
loðnuskipið Jón Kjartansson SU
kom til hafnar um miðja viku
með fullfermi eða um 1.600 tonn.
Að sögn Elfars Aðalsteinssonar,
forstjóra, var loðnan stór og fal-
leg, laus við átu og voru tekin um
200 tonn til frystingar í stærsta
flokk á Rússlandsmarkað. „Það
er líflegt hjá okkur núna og við
erum ánægðir með hvernig ver-
tíðin fer af stað. Vonandi helst
þetta alveg þangað til loðnan
verður frystingarhæf á Jap-
ansmarkað,“ sagði Elfar.
Mjög góð veiði hefur verið á
loðnumiðunum, einkanlega hjá
þeim skipum sem veiða með flott-
roll. Hólmaborg SU kom til hafn-
ar á Eskifirði í vikulok með rúm
2.000 tonn og átti Elfar von á að
þar af færu rúm 200 tonn til
frystingar.
Loðnufrysting hófst hjá Hraðfrystihúsi Eskifjarðar í gær en þá voru fryst um 200 tonn á Rússlandsmarkað.
Loðna fryst á Eskifirði
FISKIÐJUSAMLAG Húsavíkur
hefur undirritað samkomulag um
sölu á eignarhlut sínum í rækju-
verksmiðjunni Geflu á Kópaskeri.
Kaupendur eru heimamenn á Kópa-
skeri.
Fiskiðjusamlagið á 34,07% hlut í
rækjuverksmiðjunni á Kópaskeri.
Söluverð fékkst ekki gefið upp.
Að sögn Atla Viðars Jónssonar,
framkvæmdastjóra Fiskiðjusam-
lagsins, mun fyrirtækið nú einbeita
sér að rekstri sínum á Húsavík og
sala á eignarhlutanum í Geflu sé lið-
ur í þeim áfanga. Rekstrargrund-
völlur rækjuverksmiðjunnar á
Kópaskeri hafi verið mjög erfiður
og töluvert af eignum félagsins í
Geflu afskrifaðar í síðasta uppgjöri.
Hafrannsóknastofnunin hefur
lagt til að ekki verði stundaðar
neina innfjarðarrækjuveiðar í Öx-
arfirði á þessu ári en verksmiðjan
hefur einkum byggt vinnslu sína á
hráefni þaðan. Um 550 tonn voru
veidd af innfjarðarrækju í Öxarfirði
á síðasta ári.
Vinnslu haldið áfram
Að sögn Kristjáns Þ. Halldórs-
sonar, framkvæmdastjóra Geflu, er
verið að safna hlutafé meðal heima-
manna til að kaupa hlut Fiskiðju-
samlags Húsavíkur í verksmiðjunni.
Markmiðið sé að styrkja félagið og
halda uppi vinnslu, svo fremi sem
aðstæður leyfa hverju sinni. Eins
og sakir standa sé hráefni til vinnsl-
unnar dýrt og erfitt að nálgast það.
Hann segir ekki útséð með hvort
innfjarðarrækjuveiðar verði stund-
aðar í Öxarfirði á þessu ári. „Útlitið
var slæmt eftir mælingar í fyrra og
lokað fyrir veiðar. Það á að gera
nýjar mælingar í kringum næstu
mánaðamót og þá verður fróðlegt
að sjá hvernig fiskifræðingar meta
ástandið.“
Fiskiðjusamlag Húsavíkur einbeitir sér að eigin rekstri
Selur hlut sinn í Geflu
HEINRICH Himmler, leyni-
lögregluforingi Þýzkalands naz-
ismans, gerði án vitundar Adolfs
Hitlers tilraun til að fá Breta til
að semja um frið tæpu ári áður
en síðari heimsstyrjöldinni lauk.
Er þetta fullyrt í nýrri heim-
ildamynd brezka sjónvarpsins,
BBC.
Í heimildamyndinni er vísað til
leyniskjala brezku ríkisstjórn-
arinnar frá þessum tíma, sem að-
gangur hefur verið opnaður að.
Samkvæmt því sem þar er sagt
koma fram, leitaði Himmler eftir
friðarsamningum við Breta í lok
ágúst 1944, aðeins tveimur mán-
uðum eftir að her Bandamanna
tók land í Normandí.
Churchill eyddi skeytinu
Skeyti sem Himmler sendi Sir
Stewart Menzies, yfirmanni
brezku leyniþjónustunnar, var
hinn 31. ágúst látið ganga áfram
til Winstons Churchills, þáverandi
forsætisráðherra Bretlands. Í
orðsendingu sem Churchill skrif-
aði saman dag segir: „Hélt
Himmler-skeyti í mínum höndum
og eyddi því.“
Í heimildamyndinni er við-
urkennt, að ekki sé hægt að fá
staðfest hvert nákvæmt innihald
skeytisins hafi verið, en sagn-
fræðingar sem bezt til þekki til
hallist að því að draga þá álykt-
un, að í því hafi Himmler verið
að bjóða frið á vesturvígstöðv-
unum.
Viðbrögð Churchills voru
óvenjuleg. Yfir 14.000 skeyti bár-
ust inn á borð til forsætisráð-
herrans á stríðsárunum, en þetta
skeyti frá Himmler er það eina
sem vitað er til að hann hafi kos-
ið að eyðileggja. Sérfræðingar,
sem spurðir eru álits í sjónvarps-
myndinni, sögðu ástæðuna fyrir
þessu sennilega þá, að Churchill
vildi þegar hér var komið sögu í
stríðinu ekki láta neitt trufla
samstöðu Bandamanna um að
linna ekki látum fyrr en fulln-
aðarsigur hefði verið unninn á
Hitlers-Þýzkalandi.
Í öðru hleruðu skeyti þýzku
leyniþjónustunnar frá 18. sept-
ember 1944 segir, að Himmler
„banni öll þráðlaus samskipti við
Englendinga þar sem tilboð
þeirra eru eintómt fals.“
Að lokum, er Þriðja ríkið var í
fjörbrotum, gerði Himmler fyrir
milligöngu sænsks stjórnarer-
indreka Vesturveldunum form-
legt tilboð um frið í apríl 1945.
Mánuði síðar lauk stríðinu eftir
að Hitler hafði svipt sig lífi í
byrgi sínu í Berlín.
Himmler bauð
frið í ágúst 1944
Lundúnum. AFP.
REYNSLA nokkurra sænskra
sveitarfélaga af því að bjóða
umönnun aldraðra út er svo slæm
að til stendur að færa þjónustuna
aftur til ríkisins. Politiken segir
frá því að rannsókn, sem gerð var
við háskólann í Lundi, hafi leitt
ljós að enginn ávinningur hafi
orðið af útboðinu og að aldraðir
telji reynsluna slæma.
„Við höfum ekki rekist á neitt
sem sýnir að þjónustan hafi batn-
að. Þvert á móti komu í ljós
nokkur dæmi um að þjónustan
hefði versnað,“ segir Eric Olsen,
einn þeirra sem stóðu að rann-
sókninni. Telur hann að stöðug-
leikinn sé á bak og burt í þjón-
ustu við aldraða.
Rannsóknin var gerð í þremur
sveitarfélögum á Skáni og hefur
staðið í sjö ár. Kannað var starf
120 starfsmanna sem sinntu um
500 manns.
„Eldra fólk finnur til óöryggis
þegar breytingar verða. Stöðug-
leiki er eitt mikilvægasta atriðið
varðandi heimilishjálp. Fólki þyk-
ir óþægilegt að þurfa ítrekað að
hleypa ókunnu fólki heim til sín
og því hlýtur það að vera vanda-
mál þegar starfsemin er boðin út
þriðja til fjórða hvert ár,“ segir
Olsson.
Þrátt fyrir að fyrirtækið sem
tekur við þjónustunni skuldbindi
sig til þess að halda starfsfólkinu
við skiptin, er reynslan engu að
síður sú að töluverð hreyfing
kemur á starfsfólk við skiptin.
Segir Olsson að dregið hafi úr
þjónustunni vegna tilrauna fyr-
irtækjanna sem sáu um þjón-
ustuna til að draga úr kostnaði og
að það komi niður á starfsfólki og
þeim sem njóti þjónustunnar.
Olsson hefur fátt gott um út-
boðið að segja, þær breytingar
sem orðið hafa séu litlar og hafi
ekki varað lengi. Erfitt sé að hafa
eftirlit með fyrirtækjunum og
þar með að vita hvort starfsemin
standist þær gæðakröfur sem
gerðar eru til þeirra.
Eldra fólk kvartar ekki til
fyrirtækjanna
Þá segir hann eldra fólk ekki
leita til fyrirtækjanna með um-
kvartanir sínar þar sem því finn-
ist það óþægilegt og erfitt og að
talsverð hætta sé á því að reynt
sé að drepa umkvörtunum á dreif
þar sem fyrirtækin vilji ekki fá
vont orð á sig.
„Myndin er ekki algerlega
svart-hvít, það eru til góð og
slæm fyrirtæki, rétt eins og vel
og illa rekin sveitarfélög. Skýrsla
okkar gefur ekki tilefni til að slá
því föstu að einkavæðing sé alltaf
af hinu slæma. En niðurstaðan er
engu að síður sú að við höfum
ekki rekist á neitt sem sýndi
fram á að útboð bætti þjón-
ustuna.
Um helmingur heimilisþjónust-
unnar hefur verið boðinn út í
Malmö sl. áratug og þar hefur
reynslan verið verst. Hyggjast
borgaryfirvöld taka yfir þjón-
ustuna að nýju.
Hart er deilt um það í Dan-
mörku hvort bjóða eigi sömu
þjónustu út. Jafnaðarmenn, með
forsætisráðherrann Poul Nyrup
Rasmussen í broddi fylkingar,
telja það ekki koma til greina en
Venstre-flokkurinn telur reynsl-
una í því sveitarfélagi í Dan-
mörku, þar sem einkavæðing
heimilishjálpar hafi verið reynd,
góða. Það var í Gilleleje og segir
sveitarstjórinn, Jannich Peter-
sen, að Svíar hljóti að hafa staðið
illa að málum. Í Gilleleje hafi 90%
aldraðra lýst ánægju með þjón-
ustuna.
Umönnun aldraðra í Svíþjóð
Enginn ávinn-
ingur af útboði
á heimilishjálp
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
ERLENT