Morgunblaðið - 24.03.2001, Blaðsíða 6

6 C LAUGARDAGUR 24. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Austurveri, Háaleitisbraut 68, sími 568 4240.
Fermingargjafir fyrir unga
hestafólkiðHnakkurinn Víkingur m/öllu ................. kr. 76.594.
Fermingartilboð
............................. kr. 59.999.
Hringsaumað beisli
............................. kr. 8.496.
Fermingartilboð. kr. 4.999.
Penta öryggishjálmur
3 punkta ............ kr. 3.999
Fermingartilboð. kr. 3.399
Penta öryggishjálmur
4 punkta ............. kr. 6.999.
Fermingartilboð. kr. 5.999.
Ástundarskóbuxur.
Verð frá .............. kr. 9.999.
Aigle reiðúlpur.
Verð frá .............. kr. 9.999.
fremstir
fyrir
gæði
SAGA FERMINGARINNAR
Hins vegar fór að bera á áherslu
lútherskra manna á aukna kennslu í
grundvallarfræðum kirkjunnar. Al-
menningur varð núna að læra og
kunna ákveðin atriði til að fá að
ganga til altaris. Og brátt varð til
endurskoðuð útgáfa fermingarinnar,
löguð að hinum breytta sið, lúthersk-
unni. Helstu efnisþættir í þessari
nýju fermingu voru a) próf í kristn-
um fræðum, b) fyrirbæn og c) bless-
un. Prestur mátti framkvæma þessa
athöfn og gerði árlega í hverju
prestakalli. Fermingaraldurinn var
nokkuð breytilegur, allt eftir því
hvernig börnin eða ungmennin voru
stödd í fræðunum; kirkjan setti
ákveðnar þekkingarkröfur fram,
sem þau urðu að standast. Á 18. öld
voru fermingarbörnin þó venjuleg-
ast á aldrinum 9–12 ára. Síðar fóru
menn að efast um, að börn á þeim
aldri væru nægilega þroskuð til að
geta tekið fermingarathöfnina með
þeim skilningi og alvöru sem nauð-
synlegt þótti. Í kjölfar þess hækkaði
fermingaraldurinn nokkuð, og varð
brátt svipaður og nú er. Á Spáni
tíðkast þó enn, á okkar dögum,
barnafermingar, í einhverjum tilvik-
um.
Guðbrandur Þorláksson biskup á
Hólum beitti sér fyrir því að ferming
væri tekin upp í Hólabiskupsdæmi á
þessum tíma, fyrst árið 1596. Var
formið sem hann notaði þó af dálítið
öðrum toga en hér áður var nefnt. Í
því fólst ekki yfirheyrsla í kristnum
fræðum, eins og tíðkaðist annars
staðar meðal lútherskra, og talin var
undirstaða fyrstu altarisgöngu ung-
menna, heldur voru efnisþættirnir a)
játning trúarinnar, b) endurnýjun
skírnarheitanna, c) bæn með handa-
yfirlagningu, og d) neysla kvöldmál-
tíðarinnar. Er talið að þetta form
hafi verið í notkun í Hólabiskups-
dæmi í u.þ.b. 100 ár, eða a.m.k. til
ársins 1694. Ekki er vitað hvort
ferming var tekin upp í Skálholts-
biskupsdæmi á þeim tíma.
Hin lútherska ferming
lögfest hér 1741
Fyrir miðja 18. öld var hin lúth-
erska ferming svo lögfest um gjör-
vallt danska ríkið; gengu fyrirmæli
þess efnis í gildi hér á landi árið 1741.
Nú var lögð áhersla á innlifun ein-
staklingsins í trúarsannindin (áhrif
frá píetismanum eða heittrúarstefn-
unni svokölluðu), í stað hreinnar
þekkingarkunnáttu áður (sem hafði
verið fyrir áhrif rétttrúnaðarins).
Ferma átti annaðhvort í kringum
Úrbanusmessu (25. maí) eða að
haustinu til, um Mikjálsmessu (29.
september). Þessi tilhneiging er enn
við lýði á okkar dögum, einkum þó
vortíminn, og mest þá um hvíta-
sunnu.
Margir kristnir trúflokkar viður-
kenna ekki barnaskírn, heldur telja
að maður verði að hafa ákveðna
þekkingu til að bera áður en skírn er
þegin. Og eins hitt, að fara þurfi nið-
ur í vatnið, á kaf. Þær kirkjudeildir
eru ekki með fermingu. Börnunum
er ungum gefið nafn og þau blessuð,
og þegar aldur er talinn nægilegur
(og þroski), ákveða þau sjálf hvort
þau vilja láta skírast. Oft er það um
svipað leyti og ungmenni fermast,
þ.e.a.s. í kringum 14 ára aldurinn, en
getur þó verið bæði fyrr og síðar.
Nafngjöf og skírn eru tvennt ólíkt.
Áður fyrr voru þessar athafnir ná-
tengdar, einkum vegna þess, að talið
var að sá illi gæti náð sál barnsins, ef
hann vissi nafn þess, og ekki væri
enn búið að veita því skírn. Þess
vegna fannst mönnum öruggast að
láta ekkert uppi um nafnið fyrr en
við skírnarlaugina. Enn eimir eftir af
þessum sið á okkar tímum – að halda
nafni barnsins leyndu þar til prest-
urinn spyr – en fólk er búið að
gleyma því sem að baki liggur.
Úr bókinni: Hjalti Hugason (ritstjóri). Kristni á Íslandi. IV. bindi. Reykjavík 2000.
Fermingarveisla haldin í tjaldi á Valþjófstað árið 1910. Fermingarbarnið, Jón Þórarinsson, er lengst til vinstri á myndinni.
Morgunblaðið/RAX
Ferming að hætti lútherskra manna í Bústaðakirkju í Reykjavík 13. apríl 1991.
Ekki er víst að ferming hafi nokkru sinni lagst af
með öllu hér á landi eftir siðbreytingu. A.m.k. er
ljóst að Guðbrandur Þorláksson Hólabiskup beitti
sér fyrir því að hún yrði almennt tekin upp og Gísli
Jónsson Skálholtsbiskup tók brátt undir við hann.
Guðbrandur tekur af skarið og gefur árið 1596 út
rit, þar sem hann mælir fyrir um, að í Hólabisk-
upsdæmi skuli upp tekin ferming og lýsir svo þeirri
athöfn. Rit þetta er jafnan nefnt „Sú rétta con-
firmatio“, eftir þremur fyrstu orðum í titlinum. Mun
það vera elsta leiðbeining um fermingu í lúth-
erskum sið á Norðurlöndum. Hún virðist sniðin eftir
kirkjuskipan frá Lauenborg í Neðra-Saxlandi 1585.
Hér má sjá titilsíðu þessa rits Guðbrands.



       
  

 
 
    
   !"#$ %&'()*%+$,,%"
 
!($
),,%)
-,%),
./#$!&("$"
),,%)0(($
1*+'!,,,%
$2
33333333 3
3
3 3
33 3
3
3
3
3 3 3