Morgunblaðið - 24.03.2001, Blaðsíða 32

32 C LAUGARDAGUR 24. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
FERMINGARSKEYTIN
ÞÓTT starfsemi Ritsímanshafi tekið allmiklum breyt-ingum frá 1906, þegarLandsíminn tók til starfa,
eru símskeytin enn á sínum stað.
Faxtækið og tölvan hafa að vísu sett
strik í reikninginn og starfsmönnum
þar með fækkað, en símskeytasend-
ingar innanlands eru að sögn samt
sem áður með miklum blóma.
Aldís Einarsdóttir yfirsímritari
hefur verið starfsmaður Ritsímans
til fjölda ára, eða allt frá árinu 1955,
þegar hún var 15 ára.
„Ég byrjaði sem skeytaskrásetj-
ari, varð síðar talsímavörður og fór á
endanum í símritaranám,“ segir hún
um starfsferil sinn.
Réttritun, tungumála-
kunnátta og nákvæmni
Óli Gunnarsson deildarstjóri upp-
lýsir að starfsmenn Ritsímans hafi á
sínum tíma annað hvort komið úr
röðum loftskeytamanna, eða farið út
í starfsnám í símritun. En auk þess
að kunna á tilheyrandi tæki var
gengið út frá því að starfsfólk við
símritun væri gott í réttritun, ís-
lensku og öðrum tungumálum, og
ekki síst nákvæmt í vinnubrögðum.
Nýir tímar hafa að vísu dregið úr
þörfinni fyrir mikla tungumálakunn-
áttu, þar sem skeytasendingar milli
landa hafa dregist mjög mikið sam-
an, en innanlandsmarkaðurinn er
enn á sínum stað.
Helstu skeytin eru almenn skeyti,
heillaskeyti, hraðskeyti, samúðar-
skeyti og skeyti til skipa og segir Óli
að um 25.000 skeyti séu send til
fermingarbarna þessa tvo mánuði
ársins sem fermingarnar standa yfir.
„Ætli Pálmasunnudagur sé ekki
stærstur, þá fá um 1.000 börn á land-
inu heillaskeyti og þar af 700 í
Reykjavík,“ segir Óli og Rafn Bald-
ursson varðstjóri bætir við. „Í dag
koma 11 manns að daglegum rekstri
Ritsímans en þegar mestu annirnar
voru í skeytasendingum hér á árum
áður voru rúmlega 30 manns að
vinna í einu.“
Eru þremenningarnir algerlega
sammála um að starf á Ritsímanum
sé „mjög skemmtilegt“ þótt kannski
hafi verið meira líf í tuskunum hér á
árum áður. „Það var meiri félags-
skap að hafa áður en skeytin voru
sett á staðlaðra tölvuform. Vélarnar
hafa gert starfið líflausara. Áður fyrr
fór eitt skeyti í gegnum margra
manna hendur. Einn tók skilaboðin
niður á ritvél, annar taldi orðafjölda,
sá þriðji setti á það númer, sá fjórði
vélritaði á réttan pappír, sá fimmti
las það yfir og sá sjötti setti það í um-
slag. Þá átti sendillinn eftir að fara
með það til viðtakandans,“ segja
þau.
Starfsmenn Símans eru bundnir
þagnarskyldu um vinnu sína og það
sem þeir verða áskynja í vinnutím-
anum og segir Óli ritsímadeildina
hafa verið lata við að halda til haga
sérkennilegum kveðjum.
„Þó er til ein saga um skeyti sem
sent var út á land á þeim tíma er
símasamband var hvað verst. Skeyt-
ið var lesið upp í síma og áttu skila-
boðin að hljóða eitthvað á þessa leið:
Lengið frestinn. Undir þeim átti svo
að standa Fiskur, sem sagt er að hafi
verið nafn á fyrirtæki. Útkoman
varð hins vegar þessi: Hengið prest-
inn. Biskup. Ég sel hana ekki dýrara
en ég keypti,“ segir Óli.
Virðing borin fyrir skeytum
Annað dæmi er af manni sem
hringdi í Ritsímann til þess að senda
heillaóskaskeyti, en gat ekki fundið
upp á viðeigandi áletrun, svo hann
sagði við viðtakandann: Hafðu það
bara eins og þú vilt. Starfsmaðurinn
tók þessa beiðni niður af mikilli sam-
viskusemi og skeytið barst viðtak-
anda með kveðjunni: Hafðu það eins
og þú vilt. Veit Óli ekki til þess að
þessi sending hafi haft nokkur eft-
irmál.
Mikilvægi Ritsímans var afger-
andi framan af síðustu öld vegna
slæms símsambands og nefnir Óli
sem dæmi að jólakveðjur hafi ekki
hætt að berast fólki með skeytum
fyrr en snemma á áttunda áratugn-
um.
Óli og Rafn eru báðir loftskeyta-
menn og byrjuðu að vinna hjá Rit-
símanum 1967 og 1969. Segja þeir
starfsmenn taka þagnarskylduna al-
varlega og að sérhvert frávik frá
þeirri reglu sé tekið föstum tökum.
„Sendingar á almennum skeytum
hafa farið vaxandi undanfarið, sér-
staklega frá lögfræðingum og fleiri
aðilum, til dæmis vegna vanskila,
innheimtu og boðana af ýmsu tagi.
Fólk ber virðingu fyrir skeytum og
okkur er tjáð að þessar sendingar
leiði til viðbragða af hálfu viðtakanda
í um 95% tilvika,“ segir Óli.
Pönkaðar
fermingarkveðjur
Heillaóskir eru oftast með hefð-
bundnu sniði og hefur fólk úr nokkr-
um stöðluðum útgáfum að velja, ef
það kærir sig um, þótt hverjum og
einum sé frjálst að semja texta frá
eigin brjósti. „Það er helst að ferm-
ingarbörnin sendi hvert öðru popp-
aðar, pönkaðar og fríkaðar ferming-
arkveðjur, eða eitthvað í þeim dúr,“
segir Óli.
Ærumeiðandi eða klámfengin
skeyti eru ekki liðin og sé innihaldið
reiðilegt er sest á rökstóla áður en
lengra er haldið.
„Einn og einn er síðan með
skeytamaníu, eins og til dæmis mað-
urinn sem alltaf sendi Bandaríkja-
forseta skeyti þegar hann var fullur.
Hann fór ávallt fram á að fá staðfest-
ingu á móttöku tilbaka og fékk æv-
inlega skilaboð um að Hvíta húsinu
hefði borist sendingin. Þá áttu ýmsir
til að senda ráðamönnum þjóðarinn-
ar mörghundruð orða skeyti um
hvaðeina sem þeim lá á hjarta,“
segja Óli og Rafn.
Starfsmenn Ritsímans fara stöku
sinnum í kynnisferðir til annarra
landa, einkum til Skandinavíu og
segir Óli að endingu að skeytahefð
Íslendinga sé mun ríkari en annarra
Norðurlandaþjóða – að frændum
vorum Færeyingum undanskildum.
Þess má að lokum geta að ferm-
ingarskeyti eru borin út seinnipart
dags. Þau sem berast fyrir klukkan
14 eru borin í hús milli 15 og 19 og
þau sem send eru fyrir klukkan 19.30
eru færð viðtakanda eftir klukkan
20.
Rafn Baldursson, Aldís Einarsdóttir og Óli Gunnarsson hafa unnið hjá Ritsímanum í háa herrans tíð.
25 þúsund
skeyti til ferm-
ingarbarna
Á fermingardaginn rignir heillaóskum yfir ferming-
arbarnið, til dæmis með fermingarskeytum. Með-
altalsfjöldi skeyta á hvert barn á höfuðborgarsvæð-
inu er 6–7, segja Aldís Einarsdóttir, Óli
Gunnarsson og Rafn Baldursson sem hafa starfað
hjá Ritsímanum í háa herrans tíð.
Rafn og Aldís taka niður skeyti.Handskrifað símskeyti frá 1957.
Ný skeyti frá Ritsímanum.
Hátíðleg gerð af fermingarskeyti
sem ekki er hægt að fá lengur en
alltaf verið að spyrja um.
Landvættirnir prýddu símskeyta-
eyðublöð til skamms tíma.
Morgunblaðið/Jim Smart