Morgunblaðið - 24.03.2001, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. MARS 2001 C 19
FERMINGARFÖT
Fegurðin
kemur
innan
frá
Póstsendum
Laugavegi 4, sími 551 4473.
„Ekki sést getið um nein sérstök
fermingarföt fyrr en langt er liðið á
19. öld og verslun við útlönd hafði
aukist að miklum mun. Börnin voru
blátt áfram fermd í sínum bestu föt-
um eða lánsflíkum, stúlkur oftast í
peysufötum nokkuð fram yfir alda-
mót. Einnig kom fyrir á síðustu ára-
tugum aldarinnar að þær væru í hvít-
um kyrtlum með stokkabelti. Piltar
voru oftast í dökkum vaðmálsfötum.
Síra Árni Þórarinsson segir svo frá
fermingarklæðum sínum árið 1874:
„Ég var í svartri vaðmálstreyju
með horntölum, í svörtum vaðmáls-
buxum og vesti, með svartan silkiklút
um hálsinn og brydda sauðskinnsskó
á fótum.“
Steinþór á Hala fékk sín fyrstu að-
keyptu klæði við ferminguna árið
1907:
„Nú, svo líður að fermingunni, það
er keypt í fermingarfötin. Ég kemst
það hærra í mannvirðingarstiganum
á Hala heldur en Þórbergur. Ég á
ekki að fermast í heimaunnum föt-
um, heldur var keypt efni í föt handa
mér. Og efnið kostaði 11 krónur, fyr-
ir utan fóður. Og skórnir sem ég
fermdist á, þeir voru keyptir af Katli
Jónssyni sem þá var til heimilis að
Gerði; nokkuð slitnir skór, og kost-
uðu tvær krónur. Þetta voru fyrstu
útlendu skórnir sem ég steig á, og ég
þóttist nokkuð mikill maður með
mönnum, þegar ég steig fyrst á
skóna.“
Tryggvi Emilsson átti hinsvegar
engin fermingarföt tiltæk þegar
hann átti að kristnast árið 1916:
„En þessu bjargaði faðir minn við
á síðustu stundu og keypti föt á forn-
sölu, voru það stuttbuxur gráar og
grá treyja, fylgdi þessu skyrta með
lausum kraga og bindi, ekki var ég
ánægður innra með mér, þar sem
vani var að nota svört föt við svona
athöfn en nú varð að tjalda því sem til
var og tók nú ráðskonan til óspilltra
málanna að breyta fötunum sem voru
alltof stór.“
Kringum 1920, og þó heldur fyrr í
kaupstöðum, tók ný fermingartíska
að ryðja sér til rúms og hélst í stórum
dráttum fram á miðja 20. öld. Stúlkur
voru þá í kjólum sem oftast voru hvít-
ir eða í björtum lit en drengir í dökk-
um jakkafötum. Út af þessu gat þó
brugðið og dæmi eru þess að stúlkur
fermdust í svörtum kjól.
Fyrst í stað gátu bæði kyn notað
fermingarklæðin sem spariföt en
þegar líða tók á 20. öld fór slíkt að
þykja óþolandi hallærislegt, einkum
fyrir stúlkur. Þær brugðu stundum á
það ráð að lita fermingarkjólinn og
nota sem ballkjól. Sú skoðun heyrðist
að það væru nánast helgispjöll að
nota fermingarkjólinn á dansleik. Því
færðist mjög í vöxt að börn fengju
svonefnd eftirfermingarföt. Þetta
gat að sjálfsögðu þýtt tvöföld útgjöld
fyrir foreldra. Oft voru málin því
leyst með því að fá fermingarkjóla að
láni. Eftir miðja 20. öld varð lausnin
fermingarkyrtlar fyrir bæði kyn.
Hugmyndina að þeim átti síra Jón M.
Guðjónsson á Akranesi og var fyrsta
ferming í kyrtlum árið 1954.“
Í bestu fötum
Ef eitthvað í mannheimi tekur breytingum með jöfnu
millibili, er það blessuð tískan. Árni Björnsson
kann frá ýmsu af því tagi að segja.
[Árni Björnsson: Merkisdagar á
mannsævinni. Reykjavík 1996. Bls.
182–184.]