Morgunblaðið - 07.04.2001, Qupperneq 1

82. TBL. 89. ÁRG. LAUGARDAGUR 7. APRÍL 2001 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
MORGUNBLAÐIÐ 7. APRÍL 2001
ÍSRAELSHER lét í gær skrið-
drekafallbyssuskotum rigna yfir
skotmörk á Gazasvæðinu og ísra-
elskar herþyrlur gerðu afmarkaðar
árásir á staði á hernumdu svæðun-
um, í hefndarskyni fyrir sprengju-
vörpuárásir Palestínumanna á land-
nemabyggðir gyðinga síðustu daga.
Með þessum aðgerðum náði ofbeld-
isaldan í Mið-Austurlöndum nýju há-
marki, þrátt fyrir að í vikunni hafi
verið haldið áfram tilraunum til að
mjaka friðarviðræðum áleiðis.
Samkvæmt upplýsingum sjúkra-
hússtarfsmanna særðust að minnsta
kosti 30 Palestínumenn í átökum við
ísraelskar öryggissveitir í gær, þar á
meðal 14 ára gamall piltur. Hann
fékk í sig byssukúlur er ísraelskir
hermenn urðu fyrir grjótkasti í
þorpinu Al-Khader nærri Betlehem
og svöruðu fyrir sig með skothríð.
Binyamin Ben-Eliezer, varnar-
málaráðherra Ísraels, sagði að
markmiðið með hernaðaraðgerðum
Ísraelshers væri að knýja Palestínu-
menn aftur að samningaborðinu.
Sagðist hann í blaðaviðtali telja að
Yasser Arafat, leiðtogi Palestínu-
manna, vildi semja um frið.
Á sama tíma og Ísraelar gerðu
þessar nýjustu árásir hefur alþjóð-
leg gagnrýni hrannast upp gegn
áformum þeirra um að heimila frek-
ari útþenslu landnemabyggða gyð-
inga á Vesturbakkanum og Gaza-
svæðinu.
Frakkar og Egyptar sendu frá sér
yfirlýsingar í gær þar sem þessar
áætlanir Ísraela eru fordæmdar, og
fylgdu þær í kjölfar harkalegra við-
bragða Bandaríkjastjórnar.
Talsmenn Ísraelshers sögðu að
gripið hefði verið til árásanna til að
svara fyrir sprengjuvörpuárásir á
landnemaþorp í Ísrael og á Gaza-
svæðinu, sem sökuðu þó engan. „Frá
því í lok september höfum við verið
að reyna að slökkva ofbeldisbál Pal-
estínumanna og það er óhætt að
segja að okkur hafi ekki tekizt það,“
sagði Ron Kitrey undirhershöfðingi,
talsmaður hersins.
Bandarískir þingmenn vilja
gera Palestínumenn ábyrga
Á fimmtudag notaði Richard
Boucher, talsmaður bandaríska ut-
anríkisráðuneytisins, óvenju harka-
legt orðalag þegar hann gagnrýndi
áform ríkisstjórnar Ariels Sharons
um að heimila byggingu 700 nýrra
íbúða fyrir gyðingalandnema á Vest-
urbakkanum og Gaza. Í bréfi sem
sent var í Hvíta húsið í gær, und-
irritað af nærri 300 bandarískum
þingmönnum – 207 úr fulltrúadeild-
inni og 87 úr öldungadeildinni, er
George W. Bush forseti hvattur til að
„endurmeta tengsl Bandaríkjanna
við Palestínumenn“, en í bréfinu er
hinum síðarnefndu kennt um að eiga
upptökin að ofbeldisöldunni í Mið-
Austurlöndum.
Ísraelsher lætur fall-
byssuskot dynja á Gaza
Gaza, Jerúsalem. Reuters, AFP.
Reuters
Ísraelskir hermenn handtaka skelfingu lostinn palestínskan ungling í miðborg Jerúsalem í gær.
HREYFING hefur orðið í viðræðum
Bandaríkjamanna og Kínverja um
lausn á deilu þeirra um afdrif banda-
rískrar njósnaflugvélar og 24 manna
áhafnar hennar, að sögn George W.
Bush Bandaríkjaforseta í gær.
Bandaríska flugvélin neyddist til að
nauðlenda á kínversku eynni Hainan
eftir að hafa lent í árekstri við kín-
verska herflugvél sl. sunnudag og
hefur áhöfn vélarinnar verið í haldi í
kínverskri herstöð síðan.
„Við erum að gera allt sem við get-
um til að áhöfnin geti snúið heim,
með þrotlausum viðræðum við Kína-
stjórn. Við teljum málið vera að
hreyfast í rétta átt,“ sagði Bush.
John Warner,
formaður her-
málanefndar öld-
ungadeildar
Bandaríkjaþings,
greindi frá því að
fulltrúar beggja
ríkisstjórna væru
að vinna að skrif-
legri yfirlýsingu
um atvikið, sem
síðan yrði lögð fyrir forseta land-
anna til samþykktar. Warner sagði
að í textanum yrði hvarf flugmanns
kínversku flugvélarinnar harmað, en
ekki yrði um afsökunarbeiðni að
ræða af hálfu Bandaríkjamanna,
eins og Kínastjórn hefur krafizt. Col-
in Powell, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, sagði að stjórnvöld í Wash-
ington og Peking væru að skiptast á
„nákvæmum hugmyndum“ um það
hvernig binda mætti enda á deiluna,
en hann vildi ekki fara nánar út í
hvað í þessu fælist.
Varnarmálafulltrúinn í banda-
ríska sendiráðinu í Kína, Neal Sea-
lock, fékk að hitta áhöfn bandarísku
vélarinnar í hálftíma í gær, í annað
sinn frá því hún lenti í haldi Kínverja
og í þetta sinn án þess að fulltrúi
Kínastjórnar væri viðstaddur. Sagði
Sealock eftir fundinn að áhafnar-
meðlimirnir 24 væru hinir hressustu.
Deila Bandaríkjamanna og Kínverja um njósnaflugvél
Bush segir hreyf-
ingu á viðræðum
Washington. Reuters, AP.
Neal Sealock
HERSKÁIR Bosníu-Króatar grýttu
friðargæzluliða NATO, veltu við bíl-
um og réðust á starfsmenn alþjóða-
stofnana í Mostar og víðar í Bosníu-
Herzegovínu í gær, eftir að lögregla
og liðsmenn alþjóðlegra öryggissveita
gerðu áhlaup á höfuðstöðvar og útibú
banka sem bosníu-króatískir aðskiln-
aðarsinnar notuðu til að fjármagna
baráttu sína fyrir sjálfstæðu ríki
Bosníu-Króata.
Að sögn Lars Anderson, talsmanns
NATO-sveitanna í Bosníu, særðist 21
friðargæzluliði í átökunum, sem upp-
hófust er bosnískir lögreglumenn,
starfsmenn Sameinuðu þjóðanna í
Bosníu og friðargæzluliðar NATO
ruddust inn í höfuðstöðvar Hercegov-
acka Banka í Mostar og tíu útibú
bankans víðs vegar um Bosníu.
Ralph Johnson, staðgengill Wolf-
gangs Petritsch, yfirmanns alþjóða-
stjórnsýslunnar í Bosníu-Herzegov-
ínu, sagði að talið væri að flokkur
róttækra bosníu-króatískra aðskiln-
aðarsinna, Króatíska lýðræðisbanda-
lagið (HDZ), notaði bankann til að
fjármagna baráttu sína fyrir aðskiln-
aði suðvesturhluta Bosníu, þar sem
flestir íbúa eru Króatar, frá sam-
bandsríkinu Bosníu-Herzegovínu.
Áhlaupið á bankann hleypti af stað
óeirðum sem stóðu yfir fram á kvöld í
Mostar og víðar. Í bænum Grude lok-
aði æstur múgur friðargæzluliða
SFOR og aðra alþjóðastarfsmenn
inni í útibúi bankans þar. Stoðaði ekk-
ert fyrir friðargæzluliðana að hleypa
af skotum upp í loftið. Eru þetta al-
varlegustu átökin í Bosníu-Herzegov-
ínu frá því það tókst að binda enda á
borgarastríðið í landinu árið 1995.
Vaxandi spenna
Spenna hefur stigmagnazt í
Króatabyggðum Bosníu frá því for-
ystumenn HDZ lýstu því yfir í síðasta
mánuði að flokkurinn vildi leysa upp
bandalagið við Bosníu-múslima og að
Bosníu-Króatar stofnuðu sitt eigið
ríki. Frá því borgarastríðinu lauk hef-
ur landið skipzt í sambandsríki
Króata og múslima og hið aðskilda
lýðveldi Bosníu-Serba.
Ólga í byggðum Króata í Bosníu
Áhlaup gegn að-
skilnaðarsinnum
Sarajevo. AP, Reuters.
ÞRIÐJUNGUR íbúa Rússlands
á við geðræna kvilla að stríða.
Samkvæmt upplýsingum Serb-
skíj-geðsjúkrahússins er áætlað
að um 50 milljónir Rússa, sem
alls eru um 150 milljónir, hafi
þjáðst af einhvers konar geð-
röskun. Hafði Interfax þetta eft-
ir framkvæmdastjóra sjúkra-
hússins, Tatjönu Dimitríjevu, í
gær.
Fjöldi tilfella geðraskana hef-
ur snaraukist í Rússlandi und-
anfarin tíu ár, og hefur tilvikum
fjölgað um 50% almennt og tvö-
faldast meðal barna og ung-
linga, að sögn Dimitríjevu.
Samkvæmt opinberum tölum
eru sex milljónir Rússa skráðar
geðsjúkar. Þá eru ekki meðtald-
ir þeir geðsjúklingar sem eru á
einkareknum sjúkrastofnunum
en þær eru fjölmargar. Dimitrí-
jeva bætti því við að geðveiki-
tilfellum hefði undanfarið fjölg-
að í öllum þróuðum ríkjum og
samkvæmt tölum Alþjóðaheil-
brigðismálastofnunarinnar,
WHO, væru tilfellin um 400
milljónir um allan heim.
Í dag er alþjóðlegi heilbrigð-
isdagurinn og í ár er hann helg-
aður geðheilbrigði. Í tilkynn-
ingu frá WHO í gær sagði að í
mörgum löndum ætti geðsjúkt
fólk ekki kost á meðferð og
skortur væri á stefnu í þessum
málum.
Geðkvill-
ar hrjá
þriðjung
Rússa
Moskvu, Genf. AFP.