Morgunblaðið - 10.08.2001, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 FÖSTUDAGUR 10. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
GERT er ráð fyrir að Íslendingar,
Bretar, Færeyingar og Írar muni á
næstunni halda fyrsta sameiginlega
fund sinn vegna tilkalls til land-
grunnsréttinda á Hatton Rockall-
svæðinu. Frá þessu greindi Halldór
Ásgrímsson utanríkisráðherra á
blaðamannafundi í gær. Sagði hann
slíkan fund marka tímamót í Hatton
Rockall-málinu, en vissar líkur eru
taldar á því að unnt verði að vinna
olíu á svæðinu.
Halldór sagði einnig frá því að rík-
isstjórnin hefði samþykkt tillögu
þeirra Valgerðar Sverrisdóttur iðn-
aðarráðherra um að ráðist verði í
undirbúning greinargerðar til land-
grunnsnefndar Sameinuðu þjóðanna
um mörk landgrunns Íslands utan
200 sjómílna. Voru áform þessi kynnt
í gær þar sem sátu fyrir svörum auk
utanríkisráðherra og iðnaðarráð-
herra þeir Tómas H. Heiðar, þjóð-
réttarfræðingur utanríkisráðuneyt-
isins, og Steinar Guðlaugsson,
sérfræðingur hjá Orkustofnun, sem
hafa haft veg og vanda af undirbún-
ingi málsins.
Gert er ráð fyrir að vinna þessi,
sem er mjög viðamikil, taki um fjög-
ur ár og er áætlaður heildarkostn-
aður vegna hennar um 700 milljónir
króna. Verður greinargerðinni skilað
til landgrunnsnefndarinnar árið
2005.
Fjórhliða fundur allra
deiluaðila haldinn í haust
Halldór sagði að annars vegar yrði
gert tilkall til landgrunns utan 200
sjómílna í suðri, það er á Reykjanes-
hrygg og Hatton Rockall-svæðinu,
og hins vegar í austri, í Síldarsmug-
unni. Aðeins Ísland geri kröfu um
landgrunnsréttindi á Reykjanes-
hrygg, en á öðrum svæðum geri ná-
grannalöndin jafnframt kröfu um
réttindi.
„Á Hatton Rockall-svæðinu hafa
Danmörk, fyrir hönd
Færeyja, Bretland og Ír-
land einnig sett fram kröf-
ur um réttindi. Í Síldar-
smugunni mun Noregur
einnig gera kröfu til land-
grunnsréttinda út frá Jan
Mayen og hugsanlega
mun Danmörk einnig setja fram
kröfu um slík réttindi fyrir hönd
Færeyja,“ sagði Halldór. „Við höfum
á undanförnum misserum átt óform-
legar tvíhliða viðræður við þá aðila
sem auk okkar gera tilkall til land-
grunnsréttinda á Hatton Rockall-
svæðinu, það er Færeyinga, Breta og
Íra. Markmiðið hefur verið að koma
á fundi allra deiluaðilanna en slíkur
fundur hefur aldrei verið haldinn.
Stefnt er að því að fjórhliða fundur
verði haldinn í haust en hann mun
marka tímamót í Hatton Rockall-
málinu. Mikilvægt er að aðilar hefji
að leita leiða til að leysa þetta mik-
ilvæga mál, en ekki er við því að bú-
ast að viðræður aðila muni leiða til
skjótrar niðurstöðu enda er málið af-
ar flókið og erfitt að samræma sjón-
armið aðila. Gera má ráð fyrir að á
næstu misserum muni einnig eiga
sér stað viðræður við Norðmenn, og
hugsanlega Færeyinga, um afmörk-
un landgrunns í Síldarsmugunni.“
Sagði hann að til að lausn næðist
um afmörkun landgrunns á umdeild-
um svæðum á borð við Hatton Rock-
all þyrfti tvennt að koma til. Annars
vegar þyrftu hlutaðeigandi ríki að
komast að samkomulagi um skipt-
ingu landgrunnsins sín á milli eða um
að það verði sameiginlegt nýtingar-
svæði og hins vegar þurfi að nást nið-
urstaða um afmörkun ytri marka
landgrunnsins með hliðsjón af tillög-
um landgrunnsnefndarinnar.
Þá sagði hann að samkvæmt haf-
réttarsamningnum færu ríki sjálf
með afmörkun landgrunns sín á milli,
en að landgrunnsnefndin mætti ekki
aðhafast neitt sem hefði áhrif á af-
mörkun landgrunns á svæðum sem
tvö eða fleiri ríki gerði tilkall til. Á
hinn bóginn væri ljóst að ekki yrði
kveðið á um ytri mörk landgrunns-
ins, það er gagnvart alþjóðlega hafs-
botninum, nema að fengnum tillög-
um nefndarinnar. Sameiginleg
greinargerð viðkomandi ríkja til
nefndarinnar gæti gert henni kleift
að gera tillögur um ytri mörk land-
grunns á umdeildu svæði.
Ísland hefur frest til 13. maí 2009
til að leggja fram umrædda grein-
argerð, þó að ákveðið hafi verið að
gera það mun fyrr vegna þeirra
hagsmuna sem eru í húfi, sagði Hall-
dór. Hann sagði að í framhaldi af
greinargerð Íslands mundi nefndin
leggja fram sínar tillögur, en að
mörk landgrunnsins, sem strandríki
ákveður á grundvelli þessara til-
lagna, skuli vera endanleg og bind-
andi. Í starfsreglum
nefndarinnar er einnig að
finna ákvæði sem felur í
raun í sér undanþágu frá
fresti strandríkja til að
leggja upplýsingar um
mörk landgrunnsins fyrir
nefndina.
„Samkvæmt ákvæðinu getur
strandríki lagt upplýsingar um ein-
ungis hluta landgrunns síns fyrir
nefndina í því skyni að hafa ekki áhrif
á álitamál varðandi afmörkun milli
ríkja á öðrum hlutum landgrunnsins.
Leggja má upplýsingar um síðar-
nefndu svæðin fyrir nefndina síðar
og eru engin tímamörk sett í því sam-
bandi. Væntanlega munum við beita
þessu undanþáguákvæði og leggja
fyrst fram upplýsingar um land-
grunnið á Reykjaneshrygg en upp-
lýsingar um landgrunnið á Hatton
Rockall-svæðinu og í Síldarsmug-
unni, sem fleiri ríki gera tilkall til,
síðar.“
Halldór sagði einnig að stefnt væri
að því að afla fullnægjandi upplýs-
inga um mörk íslenska landgrunns-
ins á Reykjaneshrygg fyrir árið 2005
og að við það væri miðað að þá lægju
jafnframt fyrir fullnægjandi upplýs-
ingar um mörk íslenska landgrunns-
ins á Hatton Rockall-svæðinu og í
Síldarsmugunni. Sagði hann það for-
sendu fyrir þátttöku Íslands í samn-
ingaviðræðum við nágrannaríkin um
afmörkun þessara tveggja svæða að
til staðar væru sem gleggstar upp-
lýsingar um landgrunnið þar.
„Vissar líkur eru taldar á því að
unnt verði að vinna olíu á Hatton
Rockall-svæðinu, einkum í vestur-
jaðri Rockall-trogsins, en ekki eru
horfur á að olíu sé að finna á Reykja-
neshrygg eða í Síldarsmugunni. Rétt
er hins vegar að hafa í huga að at-
hygli manna beinist í vaxandi mæli
að öðrum auðlindum á landgrunninu,
allt frá málmum til erfðaefnis lífvera
á hafsbotni. Með tækniframförum
eykst bæði vitneskja um auðlindir á
landgrunninu og möguleikar á nýt-
ingu þeirra. Ýmislegt bendir til þess
að réttindi yfir landgrunninu fái
aukna þýðingu í framtíðinni og mik-
ilvægt er því að öðlast yfirráð yfir
sem víðáttumestum landgrunns-
svæðum,“ sagði Halldór.
Heildarkostnaður
um 702,5 milljónir króna
Sagði Halldór að mikið starf væri
framundan við að tryggja fullnægj-
andi upplýsingar um mörk íslenska
landgrunnsins utan 200 sjómílna en
meðal annars þurfa að fara fram um-
fangsmiklar og kostnaðarsamar
mælingar á umræddum þremur
svæðum. Tæknilegur undirbúningur
greinargerðar til landgrunnsnefnd-
arinnar verði fyrst og fremst í hönd-
um Orkustofnunar og að tryggt verði
að stofnunin hafi bolmagn til að tak-
ast á við verkefnið með fullnægjandi
hætti. Sagði hann að Orkustofnun
hefði áætlað að heildarkostnaður
vegna tæknilegra starfa við undir-
búninginn, sem taka mun fjögur ár,
verði 654,9 milljónir króna.
Þá tók Halldór fram að utanrík-
isráðuneytið bæri ábyrgð á þeirri
greinargerð sem skilað verður til
landgrunnsnefndarinnar og að ráðu-
neytið muni hafa yfirumsjón með
undirbúningi hennar og taka allar
stefnumarkandi ákvarðanir, að höfðu
samráði við iðnaðarráðuneytið,
Orkustofnun og aðrar stofnanir.
Verður skipuð nefnd undir forystu
utanríkisráðuneytisins til að vinna
greinargerðina og einnig verður búið
til nýtt stöðugildi í utanríkisráðu-
neytinu á tímabilinu, þar sem starfs-
svið viðkomandi verður afmarkað við
landgrunnsmál og önnur hafréttar-
mál. Gert er ráð fyrir að kostnaður
utanríkisráðuneytisins vegna fram-
angreinds verði 47,6 milljónir króna
og er því áætlaður heildarkostnaður
vegna greinargerðar til landgrunns-
nefndarinnar um mörk landgrunns
Íslands utan 200 sjómílna 702,5 millj-
ónir króna.
Valgerður Sverrisdóttir iðnaðar-
ráðherra tók undir með utanríkisráð-
herra um að mikið starf væri fram-
undan við að tryggja fullnægjandi
upplýsingar um mörk íslenska land-
grunnsins utan 200 sjómílna. Meðal
annars þurfi að yfirfara fyrirliggj-
andi gögn, afla nýrra gagna, þar sem
þörf er á, og ganga úr skugga um að
þau séu í samræmi við hinar vísinda-
legu og tæknilegu viðmiðunarreglur
landgrunnsnefndarinnar. Sagði hún
að umfangsmesti og kostnaðarsam-
asti verkþátturinn væru mælingar á
því landgrunni sem Ísland geri tilkall
til utan 200 sjómílna, en það svæði sé
um 1.000.000 ferkílómetrar að stærð.
Auk þess sé nauðsynlegt að gera
mælingar á 350.000 ferkílómetrum af
landgrunninu sem sé innan 200 sjó-
mílna. Samtals sé því um að ræða
1.350.000 ferkílómetra svæði sem sé
um þrettánfalt landsvæði Íslands.
Valgerður sagði að Orkustofnun
hefði afmarkað þrjú mælingasvæði,
Síldarsmuguna, Reykjaneshrygg út
að 350 sjómílum ásamt landgrunninu
suður af landinu og Hatton Rockall-
grunn. Hinn tæknilegi undirbúning-
ur greinargerðar til landgrunns-
nefndarinnar yrði, eins og áður
sagði, fyrst og fremst í
höndum Orkustofnunar,
en aðrar stofnanir, meðal
annars Sjómælingar Ís-
lands, tækju væntanlega
þátt í afmörkuðum hlut-
um starfsins.
Sagði hún að af þeim
654,9 milljónum sem er áætlaður
heildarkostnaður Orkustofnunar
vegna hins tæknilega starfs, sé áætl-
aður kostnaður vegna mælinga á
landgrunninu 501,6 milljónir króna
sem skiptist þannig að til fjölgeisla-
dýptarmælinga eru áætlaðar 346
milljónir króna og til hljóðendur-
varpsmælinga 155,6 milljónir króna.
Kostnaðurinn skiptist þannig á ein-
stök mælingasvæði að 67 milljónir
verða notaðar við mælingar í Síld-
arsmugunni, 196,2 milljónir við mæl-
ingar á Reykjaneshrygg út að 350
sjómílum ásamt landgrunninu suður
af landinu og 238,4 milljónir í mæl-
ingar á Hatton Rockall-grunni.
Nauðsynlegt að forathugun
fari fram á næsta ári
„Að mati Orkustofnunar er nauð-
synlegt að svokölluð forathugun fari
fram þegar á næsta ári,“ sagði Val-
gerður en í henni fælist að „skil-
greina ytri mörk íslenska land-
grunnsins til bráðabirgða með
alþjóðlega viðurkenndum hugbúnaði
á grundvelli gagna sem þegar liggja
fyrir í alþjóðlegum gagnagrunnum.
Að grandskoða ytri hluta land-
grunnsins frá sjónarhóli landgrunns-
nefndarinnar og nágrannaríkja okk-
ar í þeim tilgangi að finna
hugsanlegar veilur í fyrirhuguðum
kröfum okkar. Að komast að því
hvort nýta megi hluta fyrirliggjandi
gagna sem frumgögn í greinargerð
okkar til landgrunns-
nefndarinnar og draga
þannig úr kostnaði við
mælingar, og að undirbúa
mælingar sem fram fara
eftir að forathugun er lok-
ið,“ sagði Valgerður.
Gert er ráð fyrir að
mælingar á landgrunninu fari fram
árin 2002, 2003 og 2004, lokaúr-
vinnsla þeirra, samning greinargerð-
ar og skil hennar árið 2005 og munn-
leg kynning greinargerðarinnar
fyrir landgrunnsnefndinni árið 2006,
sagði hún. Kostnaður vegna hins
tæknilega starfs skiptist þannig að í
ár er hann 9 milljónir króna, á næsta
ári verður hann 69,5 milljónir, árið
2003 270,6 milljónir, árið 2004 verður
hann 257,2 milljónir, árið 2005 43
milljónir og árið 2006 5,6 milljónir.
Viðamikill undirbúningur greinargerðar til landgrunnsnefndar Sameinuðu þjóðanna hafinn
Mikilvægt að öðlast
yfirráð yfir sem
víðáttumestum land-
grunnssvæðum
Morgunblaðið/Sverrir
Steinar Guðlaugsson sérfræðingur hjá Orkustofnun, Valgerður Sverr-
isdóttir iðnaðarráðherra, Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra og
Tómas H. Heiðar þjóðréttarfræðingur utanríkisráðuneytisins, ræddu
við blaðamenn í gær.



  

  

 
  







  
Fyrsti sameiginlegi fundur þeirra sem gera
tilkall til landgrunnsréttinda á Hatton
Rockall-svæðinu er í vændum og segir utan-
ríkisráðherra slíkan fund marka tímamót.
Birna Anna Björnsdóttir sat blaðamanna-
fund þar sem þetta kom fram og kynntur
var undirbúningur að greinargerð til land-
grunnsnefndar Sameinuðu þjóðanna.
bab@mbl.is
Olía og
aðrar
auðlindir
á land-
grunninu
Mælingar
gerðar á
þrettánföldu
landsvæði Ís-
lands